Τι έκανε τον Λούντβιχ φον Μίζες τόσο σημαντικό;
Το ινστιτούτο που φέρει το όνομά του το έθεσε πολύ ωραία : «Ο Μίζες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μόνη βιώσιμη οικονομική πολιτική για το ανθρώπινο γένος ήταν μια πολιτική ελεύθερων αγορών, χωρίς περιορισμούς, και η ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, με αυστηρά περιορισμένο το κράτος, μόνο για την υπεράσπιση του ατόμου και της περιουσίας του». Και η δυναμική του ανάλυση για αυτό το συμπέρασμα είναι ένα κεντρικό κομμάτι της αυστριακής οικονομικής σχολής και της φιλελεύθερης σκέψης.Για να τιμήσουμε τα γενέθλια του Μίζες, ας δούμε απλά μια επιλογή από τις πολύτιμες απόψεις του για τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα , την ελευθερία, τον πολιτισμό και το κράτος:
Το νόημα της οικονομικής ελευθερίας είναι… ότι το άτομο είναι σε θέση να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θέλει να ενσωματωθεί στο σύνολο της κοινωνίας.
Ένας άνθρωπος είναι ελεύθερος όσο διαμορφώνει τη ζωή του σύμφωνα με τα δικά του σχέδια. Ένας άνθρωπος του οποίου η μοίρα καθορίζεται από τα σχέδια μιας ανώτερης αρχής… δεν είναι ελεύθερος.
Αν η ιστορία μπορούσε να μας διδάξει κάτι, θα ήταν ότι η ιδιωτική ιδιοκτησία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον πολιτισμό.
Όλα τα θαυμαστά επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού είναι καρποί που αναπτύχθηκαν στο δέντρο της ελευθερίας.
Μόλις υποχωρήσουμε από την αρχή μας ότι το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει σε ζητήματα που αφορούν τον τρόπο ζωής του ατόμου, θα καταλήξουμε να ρυθμίζει και να περιορίζει το άτομο μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια.
Κάθε βήμα που οδηγεί από τον καπιταλισμό στον κεντρικό σχεδιασμό είναι αναγκαστικά ένα βήμα πιο κοντά στην απολυταρχία και τη δικτατορία.
Κάθε σοσιαλιστής είναι ένας μεταμφιεσμένος δικτάτορας.
Παρά τις αντικαπιταλιστικές πολιτικές όλων των κυβερνήσεων… ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής εξακολουθεί να εκπληρώνει την κοινωνική του λειτουργία να παρέχει στους καταναλωτές περισσότερα, καλύτερα και φθηνότερα αγαθά.
Τα επιτεύγματά του μιλούν από μόνα τους. Ο καπιταλισμός παραδίδει τα αγαθά που υπόσχεται.
Αν κάποιος απορρίψει το laissez faire λόγω της ανικανότητας και της ηθικής αδυναμίας του ανθρώπου, πρέπει για τον ίδιο λόγο να απορρίψει επίσης κάθε είδους ενέργεια του κράτους (σ.σ. καθώς διοικείται από ανθρώπους).
Μια κοινωνία που επιλέγει μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού δεν επιλέγει ανάμεσα σε δύο κοινωνικά συστήματα. Επιλέγει μεταξύ της κοινωνικής συνεργασίας και της διάλυσης της κοινωνίας.
Ο σοσιαλισμός είναι μια εναλλακτική λύση στον καπιταλισμό, όσο το κυανιούχο κάλιο είναι μια εναλλακτική λύση στο νερό.
Η ελευθερία πρέπει να παραχωρηθεί σε όλους, ακόμη και στους ανθρώπους στη βάση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, ώστε να μην εμποδιστούν εκείνοι οι λίγοι που μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν προς όφελος της ανθρωπότητας.
Η αντικατάσταση της οικονομίας της αγοράς από τον κεντρικό οικονομικό σχεδιασμό αφαιρεί κάθε ελευθερία και αφήνει στο άτομο μόνο το δικαίωμα της υπακοής.
Το χαρακτηριστικό της ελεύθερης κοινωνίας είναι ότι μπορεί να λειτουργήσει παρά το γεγονός ότι τα μέλη της διαφωνούν σε πολλές αξιολογικές τους κρίσεις.
Η οικονομία της αγοράς διασφαλίζει την ειρηνική οικονομική συνεργασία επειδή δεν ασκεί εξαναγκασμό στα οικονομικά σχέδια των πολιτών.
Εάν τα σχέδια κάθε πολίτη αντικατασταθούν από ένα μόνο κεντρικό σχέδιο, είναι αναπόφευκτο πως θα προκύψουν ατέλειωτες διαμάχες.
Η ιδιωτική ιδιοκτησία δημιουργεί για το άτομο μια σφαίρα στην οποία είναι ελεύθερος από το κράτος.
Η ελευθερία είναι πάντα ελευθερία από το κράτος.
Το κύριο χαρακτηριστικό του κολεκτιβισμού είναι ότι δεν λαμβάνει υπόψη τη βούληση και τον ηθικό αυτοπροσδιορισμό του ατόμου.
Η ανάπτυξη του καπιταλισμού συνίσταται στο ότι όλοι έχουν το δικαίωμα να εξυπηρετούν τον καταναλωτή καλύτερα ή/και φθηνότερα.
Τα μεταποιητικά και εμπορικά μονοπώλια οφείλουν την προέλευσή τους όχι σε μια εγγενή τάση της καπιταλιστικής οικονομίας, αλλά σε μια κρατική, παρεμβατική πολιτική που στρέφεται ενάντια στο ελεύθερο εμπόριο και το laissez faire.
Το μόνο καθήκον του αυστηρά φιλελεύθερου κράτους είναι να διασφαλίσει τη ζωή και την περιουσία ενάντια σε επιθέσεις από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς.
Το πρόγραμμα του φιλελευθερισμού, συνεπώς, αν συμπυκνωθεί σε μία μόνο λέξη, θα έπρεπε να έχει ως εξής: Ιδιοκτησία, δηλαδή ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής ... Όλες οι άλλες απαιτήσεις του φιλελευθερισμού προκύπτουν από αυτό το θεμελιώδες αίτημα.
Αφήστε τα άτομα να επιλέξουν πώς θέλουν να συνεργαστούν στον κοινωνικό καταμερισμό εργασίας, και να καθορίσουν τι πρέπει να παράγουν οι επιχειρηματίες.
Το ουσιαστικό δίδαγμα του φιλελευθερισμού είναι ότι η κοινωνική συνεργασία και ο καταμερισμός της εργασίας μπορούν να επιτευχθούν μόνο σε ένα σύστημα ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, δηλαδή, μέσα σε μια κοινωνία της αγοράς ή στον καπιταλισμό. Όλες οι άλλες αρχές του φιλελευθερισμού… μπορούν να υλοποιηθούν μόνο μέσα σε μια κοινωνία που βασίζεται στην ιδιωτική ιδιοκτησία.
Μην παρεμβαίνετε στη λειτουργία της αγοράς, γιατί τέτοιες παρεμβολές αναπόδραστα θα περιορίσουν την παραγωγή και θα κάνουν τους ανθρώπους φτωχότερους.
Η κοινωνική συνεργασία… μπορεί να θεμελιωθεί μόνο στη βάση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής.
Το να συνεχίσει να υπάρχει η κοινωνία εξαρτάται από την ιδιωτική ιδιοκτησία.
Κάθε παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και κάθε περιορισμός της ελεύθερης επιχειρηματικότητας υπονομεύει την παραγωγικότητα της εργασίας.
Το μόνο που μπορεί να κάνει μια καλοπροαίρετη κυβέρνηση για να βελτιώσει την υλική ευημερία των μαζών, είναι να δημιουργήσει και να διατηρήσει ένα θεσμικό περιβάλλον στο οποίο δεν υπάρχουν εμπόδια στην προοδευτική συσσώρευση νέου κεφαλαίου και τη χρήση του.
Η κρατική παρέμβαση στην οικονομική ζωή… δεν έχει καταφέρει τίποτα άλλο παρά να καταστρέψει την οικονομική ζωή.
Η κρατική παρέμβαση… κάνει τις συνθήκες χειρότερες και όχι καλύτερες.
Η ουσία της παρεμβατικής πολιτικής… είναι η δήμευση και η διανομή.
Μόλις αφαιρεθεί η οικονομική ελευθερία που παρέχει η οικονομία της αγοράς στα μέλη της, όλες οι πολιτικές ελευθερίες και οι «χάρτες δικαιωμάτων» γίνονται μια φενάκη.
Όπου δεν υπάρχει οικονομία της αγοράς, ακόμα κι οι καλύτερες προβλέψεις των Συνταγμάτων και των νόμων παραμένουν ένα κενό γράμμα.
Η εθνική κυριαρχία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για την πρόκληση βλάβης σε κανέναν.
Όλες οι προσπάθειες να υποταχθεί η βούληση των ανθρώπων στην υπηρεσία ενός σκοπού που δεν θέλουν είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.
Τα χειρότερα δεινά που αναγκάστηκε ποτέ να υπομείνει η ανθρωπότητα προκλήθηκαν από κακές κυβερνήσεις.
Τα παραπάνω λόγια του Λούντβιχ φον Μίζες δεν φτάνουν ούτε κατ' ελάχιστον κοντά στην εξάντληση των απόψεών του. Αξίζει όμως να τις στοχαστεί κανείς προσεκτικά με αφορμή τα γενέθλιά του. Επιπλέον, υπάρχει καλός λόγος για να ανακαλύψουμε τη σοφία του περαιτέρω, μιας και για εκείνους που αναζητούν μια κοινωνία που προσφέρει τις μεγαλύτερες δυνατότητες για την προσωπική ανάπτυξη και την κοινωνική συνεργασία - δηλαδή, για τον αληθινό πολιτισμό - είναι ο πιο αξιόπιστος οδηγός.
***