Οι πεποιθήσεις των νεότερων γενεών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού δεν προμηνύουν κάτι καλό για το μέλλον της ελευθερίας. Οι ιδέες μιας γενιάς συχνά γίνονται οι εφαρμοζόμενες πολιτικές της επόμενης. Εάν δεν αντληθεί ούτε η γνώση ούτε τα κατάλληλα διδάγματα από την πραγματικότητα του υπαρκτού σοσιαλισμού, μπορεί κάλλιστα να είμαστε καταδικασμένοι να ξαναζήσουμε το παρελθόν, με όλες τις καταστροφικές συνέπειές του.
Τον Αύγουστο συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από την αρχή του τέλους της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά τη διάρκεια των ωρών μεταξύ της 19ης και της 21ης Αυγούστου του 1991, τα σκληροπυρηνικά μέλη του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της KGB επιχείρησαν πραξικόπημα στη Μόσχα για να εμποδίσουν τις πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που είχαν καθιερωθεί τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Το πραξικόπημα απέτυχε και την παραμονή των Χριστουγέννων, 1991, η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε και εξαφανίστηκε από τον παγκόσμιο πολιτικό χάρτη.
Τα γεγονότα εκείνων των ημερών είναι έντονα χαραγμένα στο μυαλό μου, επειδή τότε βρισκόμουν στη Μόσχα, και μάλιστα παρακολουθούσα και συμμετείχα σε εκείνα τα γεγονότα του Αυγούστου του 1991.
Ταξιδεύοντας συχνά στη Σοβιετική Ένωση για συμβουλευτικές υπηρεσίες ιδιωτικοποίησης και μεταρρυθμίσεων της αγοράς, ειδικά στην πρώην σοβιετική δημοκρατία της Λιθουανίας και στη Μόσχα, υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος και των αμέσως επακόλουθων γεγονότων.Το σοβιετικό καθεστώς είχε κυβερνήσει τη Ρωσία και τις υπόλοιπες 14 δημοκρατίες της ΕΣΣΔ για σχεδόν 75 χρόνια, από την Μπολσεβίκικη Επανάσταση τον Νοέμβριο του 1917 με επικεφαλής τον Βλαντιμίρ Λένιν και την κομμουνιστική ομάδα των μαρξιστών οπαδών του. Κατά τη διάρκεια εκείνων των σχεδόν 3/4 ενός αιώνα, αρχικά υπό τον Λένιν και κυρίως υπό τον Ιωσήφ Στάλιν και μετά τους διαδόχους τους, οι ιστορικοί υπολόγισαν ότι πάνω από 64 εκατομμύρια άνθρωποι -αθώοι, άοπλοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά- πέθαναν από τα χέρια του σοβιετικού καθεστώτος, στο όνομα της οικοδόμησης του «φωτεινού, όμορφου μέλλοντος» του σοσιαλισμού.
Μαζικές δολοφονίες και καταναγκαστικά έργα υπό τον σοβιετικό σοσιαλισμό
Η αναγκαστική κολεκτιβοποίηση της γης από τον Στάλιν στις αρχές της δεκαετίας του 1930, μόνο, υπολογίζεται ότι στοίχισε τη ζωή εννέα έως δώδεκα εκατομμυρίων Ρώσων και Ουκρανών αγροτών και των οικογενειών τους, που αντιστάθηκαν στην απώλεια των ιδιωτικών τους αγροκτημάτων καθώς εξαναγκάστηκαν να ζήσουν στα κρατικά κολεκτιβιστικά αγροκτήματα που αντικατέστησαν τα ιδιωτικά. Μερικοί απλά εκτελέστηκαν. Άλλοι βασανίστηκαν μέχρι θανάτου ή στάλθηκαν να πεθάνουν ως σκλάβοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εργασίας στη Σιβηρία ή τη Σοβιετική Κεντρική Ασία, γνωστά ως GULAG. Εκατομμύρια άλλοι αργοπέθαναν από την πείνα, από έναν λιμό που δημιουργήθηκε και σχεδιάστηκε από την κυβέρνηση για να εκβιάσει την υποταγή στις επιταγές του κεντρικού σχεδιασμού του Στάλιν και των πρωτοπαλίκαρών του.
Εκατομμύρια ακόμα συγκεντρώθηκαν και στάλθηκαν σε εκείνα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εργασίας, ως μέρος του κεντρικού σχεδίου για την υποχρεωτική ανάπτυξη των βιομηχανιών και των ορυχείων στις μακρινές περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης. Στη δεκαετία του 1930 και του 1940, οι κεντρικοί σχεδιασμοί του Στάλιν θα περιλάμβαναν ποσοστώσεις για το πόσοι από τους «εχθρούς του λαού» έπρεπε να συλληφθούν και να εκτελεστούν σε κάθε πόλη, κωμόπολη και περιφέρεια της Σοβιετικής Ένωσης. Επιπλέον, υπήρχαν ποσοστώσεις για το πόσοι θα έπρεπε να συγκεντρωθούν ως αντικαταστάτες εκείνων που είχαν ήδη πεθάνει στα GULAG, δουλεύοντας στις τεράστιες ερημικές εκτάσεις της Σιβηρίας, της βόρειας ευρωπαϊκής Ρωσίας και της Κεντρικής Ασίας. (Δείτε το άρθρο μου, «Το ανθρώπινο κόστος του σοσιαλισμού στην εξουσία.»)
Μέχρι τη δεκαετία του 1960, του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, το σοβιετικό σύστημα γινόταν όλο και πιο διεφθαρμένο, στάσιμο και υποβαθμισμένο από μια σειρά διαδοχικών ηλικιωμένων ηγετών του Κομμουνιστικού Κόμματος, των οποίων ο μοναδικός σκοπός ήταν να διατηρήσουν την εξουσία και τα ειδικά προνόμιά τους. Το 1986 ένας πολύ νεότερος άνδρας, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος είχε ανέλθει στην ιεραρχία του Κόμματος, διορίστηκε στην ηγετική θέση του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ.
Η προσπάθεια του Γκορμπατσόφ να διασώσει τον σοσιαλισμό
Ο Γκορμπατσόφ πίστευε ότι η Σοβιετική Ένωση είχε κάνει πολλές σοβαρά λανθασμένες στροφές στο παρελθόν. Αλλά δεν ήταν αντίπαλος του σοσιαλισμού ή των μαρξιστικών-λενινιστικών θεμελίων του. Ήθελε έναν νέο «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο». Ο στόχος του ήταν μια «πιο ευγενική και ήπια» κομμουνιστική ιδεολογία, τρόπος του λέγειν. Πίστευε πραγματικά ότι η Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να σωθεί, και μαζί της μια πιο ανθρώπινη κολεκτιβιστική εναλλακτική λύση στον δυτικό καπιταλισμό.
Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, ο Γκορμπατσόφ είχε εισαγάγει δύο μεταρρυθμιστικές ατζέντες: Πρώτον, την περεστρόικα , μια σειρά οικονομικών αλλαγών που αποσκοπούσαν στην παραδοχή των λαθών του αυταρχικού κεντρικού σχεδιασμού. Οι διαχειριστές των κρατικών επιχειρήσεων επρόκειτο να είναι πιο υπεύθυνοι, οι μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις θα επιτρέπονταν, και θα ενθαρρύνονταν, και οι σοβιετικές εταιρείες θα επιτρεπόταν να δημιουργούν κοινοπραξίες με επιλεγμένες δυτικές εταιρείες. Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα θα δημιουργούσαν μια νέα και καλύτερη σοσιαλιστική οικονομία.
Δεύτερον, η glasnost , η πολιτική «διαφάνεια», σύμφωνα με την οποία θα αναγνωριζόταν η πολιτική αφροσύνη του παρελθόντος και θα συμπληρώνονταν οι πρώην «κενές σελίδες» της σοβιετικής ιστορίας - ειδικά για τα εγκλήματα του Στάλιν. Η μεγαλύτερη ιστορική και πολιτική ειλικρίνεια , όπως ειπώθηκε, θα αναβίωνε την ετοιμοθάνατη σοβιετική ιδεολογία και θα ανανέωνε την ενθουσιώδη υποστήριξη του σοβιετικού λαού για το αναμορφωμένο και ανασχεδιασμένο λαμπρό σοσιαλιστικό μέλλον.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου τα πιο σκληροπυρηνικά και «συντηρητικά» μέλη της σοβιετικής ηγεσίας θεώρησαν όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις ως το άνοιγμα ενός κουτιού της Πανδώρας από ανεξέλεγκτες δυνάμεις που θα υπονόμευαν το σοβιετικό σύστημα. Το είχαν ήδη δει αυτό να συμβαίνει στον εξωτερικό δακτύλιο της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας, στην Ανατολική Ευρώπη.
Η αρχή του τέλους στην Ανατολική Ευρώπη
Το 1989, ο Γκορμπατσόφ είχε σταθεί δίπλα στο Τείχος του Βερολίνου, το σύμβολο της σοβιετικής ιμπεριαλιστικής εξουσίας στην καρδιά της Ευρώπης, και τα σοβιετικά «αιχμάλωτα έθνη» της Ανατολικής Ευρώπης - Ανατολική Γερμανία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία και η Βουλγαρία - που ο Στάλιν είχε ισχυριστεί ότι είχε κατακτήσει τη λεία στο τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισαν να απελευθερώνονται από τον κομμουνιστικό έλεγχο και τη σοβιετική κυριαρχία. (Δείτε το άρθρο μου, «Η ιστορία και η σημασία του τείχους του Βερολίνου» .)
Οι σκληροπυρηνικοί σοβιετικοί ήταν πλέον πεπεισμένοι ότι μια νέα πολιτική συνθήκη που ο Γκορμπατσόφ σχεδίαζε να υπογράψει με τον Μπόρις Γέλτσιν, πρόεδρο της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και τον Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, πρόεδρο της σοβιετικής δημοκρατίας του Καζακστάν, θα σήμαινε το τέλος της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης.
Ήδη, οι μικρές δημοκρατίες της Βαλτικής, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία επαναβεβαίωναν την εθνική τους ανεξαρτησία που είχαν χάσει το 1939-1940, ως αποτέλεσμα της διαίρεσης της Ανατολικής Ευρώπης από τον Στάλιν και τον Χίτλερ. Οι βίαιες και δολοφονικές σοβιετικές στρατιωτικές επιθέσεις στη Λιθουανία και στη Λετονία τον Ιανουάριο του 1991 είχαν αποτύχει να συντρίψουν τα εκκολαπτόμενα δημοκρατικά κινήματα σε αυτές τις χώρες. Είχαν επίσης χρησιμοποιηθεί στρατιωτικές μέθοδοι, χωρίς αποτέλεσμα, για να διατηρηθούν οι σοβιετικές δημοκρατίες της Γεωργίας και του Αζερμπαϊτζάν. (Δείτε το άρθρο μου, «Αυτόπτης μάρτυρας του Λιθουανικού αγώνα του 1991 για την απελευθέρωση από τη σοβιετική εξουσία» .)
Κομμουνιστές συνωμότες με στόχο τη σοβιετική εξουσία
Στις 18 Αυγούστου του 1991, οι σκληροπυρηνικοί συνωμότες προσπάθησαν να πείσουν τον Γκορμπατσόφ να ανατρέψει τις προγραμματισμένες πολιτικές του συμφωνίες με τη Ρωσική Ομοσπονδία και το Σοβιετικό Καζακστάν. Όταν αρνήθηκε, τέθηκε υπό κράτηση σε μια εξοχική κατοικία όπου παραθέριζε, στην Κριμαία στην Μαύρη Θάλασσα.
Νωρίς το πρωί της 19ης Αυγούστου, οι συνωμότες εξέδωσαν ένα ανακοινωθέν για την κατάληψή εκ μέρους τους της σοβιετικής κυβέρνησης.
Το σχέδιο για τη σύλληψη, και ενδεχομένως τον θάνατο, του Μπόρις Γέλτσιν απέτυχε. Ο Γέλτσιν απέφυγε τους απαγωγείς του και από το σπίτι του στα περίχωρα της Μόσχας, κατέφυγε στο κτίριο του ρωσικού κοινοβουλίου. Οι στρατιωτικές μονάδες, πιστές στους συνωμότες, κατέλαβαν την πόλη με τανκς σε κάθε γέφυρα που οδηγούσε στην πόλη και κατά μήκος κάθε κύριας οδού στο κέντρο της Μόσχας. Μονάδες τανκς είχαν περικυκλώσει επίσης το ρωσικό κοινοβούλιο.
Αλλά ο Γέλτσιν σύντομα έκανε έκκληση στον λαό της Μόσχας, και στον πληθυσμό της χώρας γενικότερα, να υπερασπιστεί την αναδυόμενη δημοκρατία της Ρωσίας. Άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είδαν τον Γέλτσιν να στέκεται πάνω σε ένα τανκ του στρατού έξω από το κτίριο του κοινοβουλίου ζητώντας από τους Μοσχοβίτες να αντισταθούν σε αυτή την προσπάθεια επιστροφής στις σκοτεινές μέρες της κομμουνιστικής δεσποτείας.
Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης έκαναν πολλά κατά τη διάρκεια του προφανώς κακού σχεδιασμού και της απόπειρας πραξικοπήματος των εβδομήντα δύο ωρών από την 19η έως την 21η Αυγούστου. Ο παγκόσμιος Τύπος επικεντρώθηκε και χλεύασε τη νευρικότητα και τη σύγχυση που επέδειξαν ορισμένοι από τους ηγέτες του πραξικοπήματος κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου. Οι συνωμότες γελοιοποιήθηκαν για τη συμπεριφορά τους που έμοιαζε με γκαφατζή μπάτσου, καθώς έχασαν την ευκαιρία τους να απαγάγουν τον Γέλτσιν, καθυστέρησαν την κατάληψη στο κτίριο του ρωσικού κοινοβουλίου, άφησαν ανοιχτές τις διεθνείς τηλεφωνικές γραμμές, και δεν μπλόκαραν καν τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία που ανέφεραν τα γεγονότα όπως συνέβαιναν σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση.
Οι κίνδυνοι αν είχαν κερδίσει οι σκληροπυρηνικοί
Ανεξάρτητα από τον κακό σχεδιασμό από την πλευρά των πραξικοπηματιών, ωστόσο, το γεγονός παραμένει ότι αν είχαν επιτύχει, οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές. Έχω μια φωτοτυπία του εντύπου εντάλματος σύλληψης που είχε ετοιμαστεί για την περιοχή της Μόσχας και υπογραφεί από τον στρατιωτικό διοικητή της Μόσχας, στρατάρχη Καλίνιν.
Έδινε στον στρατό και την KGB, τη σοβιετική μυστική αστυνομία, την εξουσία να συλλάβει οποιονδήποτε. Είχε ένα «συμπληρώστε το κενό», όπου θα αναγραφόταν το όνομα του εκάστοτε θύματος. Σχεδόν 500.000 από αυτά τα έντυπα εντάλματα σύλληψης είχαν ετοιμαστεί. Με άλλα λόγια, πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι θα μπορούσαν να έχουν φυλακιστεί, μόνο στη Μόσχα . Μια μέρα πριν από το πραξικόπημα, η KGB είχε λάβει μια αποστολή από 250.000 ζευγάρια χειροπέδες. Και ο ρωσικός Τύπος ανέφερε αργότερα ότι ορισμένα από τα στρατόπεδα φυλάκισης στη Σιβηρία είχαν ανοίξει κρυφά. Εάν το πραξικόπημα είχε πετύχει, πιθανώς έως και τρία ή τέσσερα εκατομμύρια άτομα στη Σοβιετική Ένωση θα είχαν σταλεί στα GULAG, το διαβόητο σύστημα σοβιετικών στρατοπέδων εργασίας.
Ένα άλλο έγγραφο που δημοσιεύτηκε στον ρωσικό τύπο μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος, περιείχε οδηγίες για τις στρατιωτικές αρχές σε διάφορες περιοχές της χώρας. Έπρεπε να ξεκινήσουν την αυστηρότερη παρακολούθηση των ανθρώπων στις περιοχές που υπάγονταν στη δικαιοδοσία τους. Έπρεπε να παρακολουθούν τα λόγια και τις πράξεις των πάντων. Οι ξένοι πολίτες έπρεπε να εποπτεύονται και να παρακολουθούνται ακόμη πιο στενά. Και οι αναφορές τους προς τους πραξικοπηματίες στη Μόσχα έπρεπε να κατατίθενται κάθε τέσσερις ώρες. Πράγματι, όσο το πραξικόπημα βρισκόταν σε εξέλιξη, η KGB άρχισε να κλείνει τις κοινοπραξίες των εμπορικών επιχειρήσεων με τις δυτικές εταιρείες στη Μόσχα, κατηγορώντας τις ως «φωλιές κατασκόπων» και συνέλαβε μερικούς από τους Ρώσους συμμετέχοντες σε αυτές τις επιχειρήσεις.
Φόβος υπό το καθεστώς μιας σουρεαλιστικής ηρεμίας
Κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος η Μόσχα εξέπεμπε μια σουρεαλιστική αύρα, καθώς περπατούσα σε διάφορα σημεία του κέντρου της πόλης. Στους δρόμους γύρω από την πόλη φαινόταν σαν να μην συνέβαινε τίποτα - εκτός από τις συστάδες σοβιετικών μονάδων αρμάτων μάχης στρατηγικά τοποθετημένων στις κεντρικές διασταυρώσεις και στις γέφυρες που διασχίζουν τον ποταμό Μόσκβα. Τα ταξί κινούνταν στις λεωφόρους αναζητώντας επιβάτες. Ο κόσμος φαινόταν να κοιτάει μόνο τη δουλειά του, περπατώντας από και προς τους χώρους εργασίας, ή περιμένοντας σε παρατεταμένες ουρές για τις πενιχρές προμήθειες των καθημερινών πρώτων υλών στα κυβερνητικά καταστήματα λιανικής · και οι αυτοκινητιστές ήταν ως συνήθως παραταγμένοι επίσης στα κρατικά βενζινάδικα. Ακόμα και με τις ξεκάθαρα ξένες πινακίδες στο ενοικιαζόμενο αυτοκίνητό μου, δεν με σταμάτησαν ποτέ όσο οδηγούσα στο κέντρο της Μόσχας.
Τα μόνα σημάδια ότι επρόκειτο για ασυνήθιστες μέρες ήταν τα, πιο ζοφερά απ’ ό,τι συνήθως, βλέμματα στα πρόσωπα πολλών, και ότι στα καταστήματα τροφίμων πολλοί άνθρωποι στριμώχνονταν γύρω από τα ραδιόφωνα μετά την ολοκλήρωση των αγορών τους. Ωστόσο, η εμφάνιση μιας σχετικής κανονικότητας δεν μπορούσε να κρύψει το γεγονός ότι διακυβευόταν το μέλλον της χώρας. (Δείτε το άρθρο μου για την καθημερινή ζωή στο σοβιετικό σοσιαλισμό, "Ο σοσιαλισμός στην πράξη ήταν εφιάλτης, όχι ουτοπία" .)
Οι Ρώσοι ρισκάρουν τη ζωή τους για την ελευθερία τους
Κατά τη διάρκεια των τριών ημερών εκείνης της μοιραίας εβδομάδας, οι Ρώσοι διαφόρων κοινωνικών τάξεων έπρεπε να αναρωτηθούν τι τίμημα θα ήταν πρόθυμοι να καταβάλλουν για την ελευθερία τους. Και χιλιάδες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως το να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για να αποτρέψουν την επιστροφή στον κομμουνιστικό δεσποτισμό ήταν ένα τίμημα που ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν. Αυτές οι χιλιάδες των ανθρώπων εμφανίστηκαν στο ρωσικό κοινοβούλιο ανταποκρινόμενοι στην έκκληση του Μπόρις Γέλτσιν προς τον ρωσικό λαό. Έχτισαν αυτοσχέδια οδοφράγματα και ετοιμάστηκαν να προσφερθούν ως άοπλες ανθρώπινες ασπίδες εναντίον των σοβιετικών τανκς και στρατευμάτων, αν δέχονταν επίθεση. Η μέλλουσα σύζυγός μου, η Άννα, και εγώ ήμασταν μεταξύ εκείνων των φίλων της ελευθερίας που παρέμειναν σε εγρήγορση τις περισσότερες από αυτές τις τρεις ημέρες, αντικρίζοντας τις κάννες των σοβιετικών τανκς.
Μεταξύ αυτών των χιλιάδων ανθρώπων, τρεις ομάδες που επέλεξαν να πολεμήσουν για την ελευθερία ήταν οι πιο αξιοσημείωτες : Πρώτον, οι νέοι έφηβοι και εικοσάρηδες που είχαν ζήσει σε ένα πιο ελεύθερο περιβάλλον τα προηγούμενα έξι χρόνια από τότε που ο Γκορμπατσόφ ήρθε στην εξουσία, και οι οποίοι δεν ήθελαν να ζήσουν υπό το καθεστώς τρόμου και τυραννίας που γνώρισαν οι γονείς τους στο παρελθόν. Δεύτερον, οι νέοι Ρώσοι επιχειρηματίες, οι οποίοι συνειδητοποίησαν ότι χωρίς μια ελεύθερη πολιτική τάξη, οι αναδυόμενες οικονομικές ελευθερίες που τους επέτρεπαν να ιδρύσουν ιδιωτικές επιχειρήσεις θα συνθλίβονταν. Και, τρίτον, οι βετεράνοι του σοβιετικού πολέμου στο Αφγανιστάν, που είχαν στρατολογηθεί στην υπηρεσία του σοβιετικού ιμπεριαλισμού και ήταν τώρα αποφασισμένοι να αποτρέψουν την επιστροφή του.
Η χρεοκοπία του σοβιετικού συστήματος αποδείχθηκε όχι μόνο από το θάρρος εκείνων των χιλιάδων ανθρώπων που υπερασπίστηκαν το ρωσικό κοινοβούλιο, αλλά και από την απροθυμία του σοβιετικού στρατού να υπακούσει στις εντολές των πραξικοπηματιών. Είναι αλήθεια ότι μόνο μια χούφτα στρατιωτικές μονάδες τάχθηκαν πραγματικά στο πλευρό του Γέλτσιν στη Μόσχα. Αλλά εκατοντάδες Ρωσίδες μπάμπουσκες - γιαγιάδες - πλησίαζαν τους νέους στρατιώτες και αξιωματικούς που επάνδρωναν τα σοβιετικά άρματα μάχης και τους ρωτούσαν: «Θα πυροβολήσετε τις μανάδες σας, τους πατεράδες σας, τους παπούδες σας; Είμαστε δικοί σας άνθρωποι». Η τελική πράξη του πραξικοπήματος ήρθε όταν αυτές οι στρατιωτικές μονάδες αρνήθηκαν να υπακούσουν στις εντολές και να καταλάβουν το κτίριο του ρωσικού κοινοβουλίου, με ένα πιθανό κόστος εκατοντάδων ή χιλιάδων νεκρών.
Ελευθερία! Ελευθερία! Ελευθερία!
Την ηλιόλουστη, ζεστή Πέμπτη της 22ας Αυγούστου, την επομένη της κατάρρευσης της απόπειρας πραξικοπήματος, χιλιάδες Μοσχοβίτες συγκεντρωμένοι σε μια μεγάλη πλατεία πίσω από το ρωσικό κοινοβούλιο στέκονταν και άκουγαν τον Μπόρις Γέλτσιν να τους δηλώνει ότι αυτή η περιοχή θα ήταν πλέον γνωστή ως η Πλατεία της Ελευθερίας των Ρώσων. Το πλήθος απάντησε ομόφωνα: Σβάμποντα! Σβάμποντα! Σβάμποντα! - «Ελευθερία! Ελευθερία, Ελευθερία! »
Μια τεράστια σημαία της προκομμουνιστικής Ρωσίας, με τα χρώματα του λευκού, του μπλε και του κόκκινου, κάλυψε όλο το μήκος του κτιρίου του κοινοβουλίου. Το πλήθος κοίταξε ψηλά και είδε τη σοβιετική κόκκινη σημαία, με το κίτρινο σφυρί και το δρεπάνι στην επάνω αριστερή γωνία, να κατεβαίνει από το κοντάρι της σημαίας στην κορυφή του κοινοβουλίου και τα ρωσικά χρώματα να υψώνονται για πρώτη φορά στη θέση της. Και, πάλι, ο κόσμος φώναξε: «Ελευθερία! Ελευθερία! Ελευθερία!»
Όχι πολύ μακριά από το κτήριο του κοινοβουλίου στη Μόσχα, την ίδια μέρα, ένα μεγάλο πλήθος είχε σχηματιστεί στην πλατεία Λουμπιάνκα στην έδρα της KGB. Με τη βοήθεια ενός γερανού, αυτοί οι Μοσχοβίτες γκρέμιζαν ένα μεγάλο άγαλμα του Felix Dzerzhinsky, ιδρυτή της σοβιετικής μυστικής αστυνομίας, που υψωνόταν κοντά στην είσοδο του κτιρίου της KGB. Σε ένα μικρό πάρκο απέναντι από τα κεντρικά γραφεία της KGB, στη γωνία του οποίου βρίσκεται ένα μικρό μνημείο για τα θύματα των σοβιετικών φυλακών και των στρατοπέδων εργασίας, πραγματοποιήθηκε μια αντικομμουνιστική συγκέντρωση. Ένας νεαρός άνδρας με παλιά τσαρική ρωσική στρατιωτική στολή έκαψε μια σοβιετική σημαία και έπαιξε προεπαναστατικά πατριωτικά τραγούδια στο ακορντεόν, ενώ το πλήθος τον επευφημούσε.
Ο 75χρονος εφιάλτης της κομμουνιστικής τυραννίας και του τρόμου έφτανε στο τέλος του. Ο λαός της Ρωσίας λαχταρούσε την ελευθερία και χαλάρωνε στον ήλιο, φαντασιωνόμενος τις χαρές της. Η ιστορία της Ρωσίας από τότε δεν ανταποκρίθηκε σε καμία από αυτές τις ευφορικές ελπίδες του Αυγούστου του 1991, αποτελεί ωστόσο μια σημαντική στιγμή που σηματοδοτεί ένα συμβολικό τέλος του κολεκτιβιστικού εφιάλτη του εικοστού αιώνα.
Fast forward στο σήμερα, τριάντα χρόνια αργότερα. Μοιάζει λες και τα τελευταία εκατό χρόνια των σοσιαλιστικών θηριωδιών - όχι μόνο στη Σοβιετική Ένωση, αλλά σε όλα τα άλλα μέρη του κόσμου όπου οι κυβερνήσεις κρατικοποίησαν ευρέως τα μέσα παραγωγής και επέβαλαν μορφές συγκεντρωτικού σχεδιασμού - πρακτικά δεν συνέβησαν ποτέ. Η βιαιότητα και η βαρβαρότητα του εθνικοσοσιαλιστικού (ναζιστικού) καθεστώτος στη Γερμανία του Χίτλερ έχει επισημανθεί σωστά σε πάμπολλες ταινίες και ντοκιμαντέρ, στις δεκαετίες μετά το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά συγκρίνετε όλη αυτή την παραγωγή με τη ένδεια παρόμοιων ταινιών και ντοκιμαντέρ για τη Σοβιετική Ένωση, τα παρεμφερή σοσιαλιστικά καθεστώτα και τα καταστροφικά συστήματα κεντρικού σχεδιασμού τους, με όλη τους την τυραννία, τη σκληρότητα, τις μαζικές δολοφονίες, την διαφθορά, και την εκχώρηση προνομίων στο αχανές δίκτυο των μελών του Κόμματος, και της κρατικής νομενκλατούρας που έλεγχαν όλες τις πτυχές της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων, το 26%, δήλωσαν ότι θα ήθελαν να ζήσουν το τέλος του καπιταλιστικού συστήματος και την αντικατάστασή του από μια σοσιαλιστική οικονομία. Μεταξύ των ατόμων κάτω των 40 ετών, ο αριθμός που προτιμούσε μια σοσιαλιστική κοινωνία αυξήθηκε μεταξύ του 31% και του 35 %. Δέκα τοις εκατό σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα θεωρούν ότι οι ιδέες στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο του Μαρξ είναι καλύτεροι εγγυητές μιας ελεύθερης και δίκαιης κοινωνίας, σε σχέση με τις ιδέες της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας. Περίπου το 30% των ατόμων κάτω των 40 είπε ότι ο μαρξισμός είναι ένα «θετικό» κίνημα ενάντια στην αδικία και για τη διαχείριση της οικονομίας για το καλό όλων.
Όταν ρωτήθηκε: «Τι είναι το σοσιαλιστικό σύστημα;» το 31% δήλωσε ότι αφορά την κυριότητα των μέσων παραγωγής από το κράτος, ενώ ένα άλλο 32% δήλωσε ότι είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις συν τις κρατικές ρυθμίσεις και το κράτος πρόνοιας. Το 6% είπε ότι ο σοσιαλισμός είναι ένα «νέο σύστημα» που δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ.
[ Δείτε σχετικά το μεταφρασμένο άρθρο: Γιατί οι σοσιαλιστές λατρεύουν τη φράση «αυτό δεν ήταν πραγματικός σοσιαλισμός» ]
Αυτές οι συμπεριφορές και οι πεποιθήσεις των νεότερων γενεών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού δεν προμηνύουν κάτι καλό για το μέλλον της ελευθερίας. Οι ιδέες μιας γενιάς συχνά γίνονται οι εφαρμοσμένες πολιτικές της επόμενης. Εάν δεν αντληθεί ούτε η γνώση ούτε τα κατάλληλα διδάγματα από την πραγματικότητα του υπαρκτού σοσιαλισμού (δηλαδή του σοσιαλισμού στην πράξη) τα τελευταία εκατό χρόνια, μπορεί κάλλιστα να είμαστε καταδικασμένοι να επαναλάβουμε το παρελθόν με όλες τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικά καταστροφικές συνέπειές του. (Δείτε το άρθρο μου «Σοσιαλισμός: Σηματοδοτώντας έναν αιώνα θανάτου και καταστροφής» .)
***
Ο Richard M. Ebeling, ένας ανώτερος συνεργάτης του AIER, είναι διακεκριμένος καθηγητής ηθικής και ηγεσίας του ελεύθερου επιχειρείν BB&T στο The Citadel, στο Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας.