Τα άρθρα σχετικά με τον αντίκτυπο της πανδημίας στα παιδιά τείνουν να εστιάζουν στην εκπαίδευση που έχουν στερηθεί λόγω του κλεισίματος των σχολείων, αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά βιώνουν επίσης επανειλημμένες παραβιάσεις της έμφυτης αίσθησής τους για την δικαιοσύνη.
Η κρίση του κορωνοϊού έπληξε τα παιδιά τόσο σοβαρά, όσο οποιοδήποτε άλλο τμήμα του πληθυσμού. Όλες οι οικείες τους δραστηριότητες ξαφνικά τους αφαιρέθηκαν βίαια. Χιλιάδες εξακολουθούν να φοιτούν στο σχολείο μέσα από το διαδίκτυο. Πολλές κρατικές εντολές χρήσης μάσκας αφορούν και μικρά παιδιά.
Για τα παιδιά που είναι αρκετά μεγάλα για να τη θυμούνται στο μέλλον, η χρονιά του κορωνοϊού θα είναι ένα σημαντικό γεγονός των παιδικών τους χρόνων. Πιθανότατα θα αφηγούνται στα δικά τους παιδιά και στα εγγόνια τους ιστορίες για το πώς ήταν να ζεις εκείνη την εποχή.
Αλλά πώς θα κοιτάξουν αναδρομικά αυτήν την κρίση όταν φτάσουν στην ενηλικίωση; Και πώς αυτή θα διαμορφώσει την κοσμοθεωρία τους;
Για τους ενήλικες, η συζήτηση για την διαχείριση της πανδημίας πολιτικοποιήθηκε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, περνάμε τώρα σε μια φάση επαναλειτουργίας, όπου τα διαφορετικά μέτρα και σταθμά για το τι επιτρέπεται και τι όχι θα είναι προφανή ακόμη και για τα παιδιά.
Για παράδειγμα, την περασμένη εβδομάδα μια καλή φίλη θέλησε να οργανώσει ένα πικνίκ για τα τρία μικρά μου παιδιά. Ετοίμασε μικρά σάντουιτς και πολλά λαχταριστά σνακ, ωστόσο, όταν φτάσαμε στο πάρκο της περιοχής μας, ένας φύλακας μας πλησίασε για να μας πει ότι δεν μπορούμε να φέρουμε μαζί μας φαγητό. Αυτό κανονικά επιτρέπεται, αλλά απαγορεύεται κατά τη διάρκεια του COVID-19, επειδή το φαγητό απαιτεί να βγάλει κανείς τη μάσκα του. Τα παιδιά μου ξέσπασαν σε κλάματα. Η φίλη μου και εγώ προσπαθήσαμε - μάταια - να τα πείσουμε ότι το να οργανώσουμε ένα πικνίκ στο σαλόνι θα ήταν επίσης διασκεδαστικό.
Το χειρότερο μέρος αυτής της κατάστασης, ωστόσο, είναι ότι περπατάμε συνεχώς μπροστά από εστιατόρια της γειτονιάς μας που είναι ανοιχτά - τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς τους χώρους. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του να κάνουμε ένα πικνίκ στο πάρκο και να αγοράσουμε ένα χωνάκι παγωτού, και του να το φάμε στον υπαίθριο χώρο ενός εστιατορίου; Γιατί το ένα αποτελεί κίνδυνο για την υγεία και το άλλο όχι; Θα ήταν αδύνατον να εξηγήσω αυτήν την ασυμφωνία στα παιδιά μου. Είναι απλά άδικο. Όσο μικρά κι αν είναι, τα παιδιά μου το αντιλαμβάνονται αυτό.
Τα παιδιά έχουν μια βαθιά ριζωμένη αίσθηση δικαιοσύνης. Ο Peter Grey, καθηγητής ψυχολογίας, γράφει στο Psychology Today ότι τα παιδιά κατανοούν από νωρίς ότι η δικαιοσύνη είναι απαραίτητη για να παίζουν μεταξύ τους.
Όποιος έχει περάσει πολύ χρόνο παρατηρώντας τα παιδιά να παίζουν μακριά από τον έλεγχο των ενηλίκων, γνωρίζει ότι τα απασχολεί πολύ η δικαιοσύνη. Η φράση «Αυτό δεν είναι δίκαιο!» είναι από τις πιο συνηθισμένες που θα ακούσετε.…
Υπάρχει ένας απλός λόγος για τον οποίο το παιχνίδι πρέπει να είναι δίκαιο. Η δικαιοσύνη δεν προέρχεται από κάποια υψιπετή ηθική φιλοσοφία, ούτε από έναν βαθιά εδραιωμένο αλτρουισμό. Τα παιδιά δεν είναι ούτε φιλόσοφοι ούτε άγγελοι. … Η δικαιοσύνη προέρχεται από την απλή πραγματικότητα ότι το παιχνίδι με τους άλλους είναι εφικτό μόνο εάν είναι δίκαιο.
Τα παιδιά βλέπουν ότι τα σχολεία τους είναι ακόμα κλειστά, αλλά επιτρέπονται άλλου είδους συναθροίσεις. Ορισμένες δραστηριότητες επιτρέπονται ενώ άλλες - παρ’ όλο που είναι ουσιαστικά το ίδιο πράγμα - απαγορεύονται. Ανάλογα με την ηλικία τους, αυτές οι παρατηρήσεις θα τα επηρεάσουν βαθιά. Τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι αυτό είναι άδικο: Δεν παίζουν όλοι με τους ίδιους κανόνες.
Οι έρευνες στο μέλλον πιθανότατα θα μας πουν πολλά για το ποιοι κρατικά επιβεβλημένοι περιορισμοί καταπολέμησαν πραγματικά τον ιό, και ποιοι ήταν άσκοποι. Θα έχουμε επίσης μια πολύ καλύτερη κατανόηση των παρενεργειών αυτών των μέτρων. Οι ενήλικες που ήταν παιδιά κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας πιθανότατα θα παρακολουθήσουν αυτές τις εξελίξεις με μεγάλο ενδιαφέρον.
Τα άρθρα σχετικά με τον αντίκτυπο της πανδημίας στα παιδιά τείνουν να εστιάζουν στην εκπαίδευση που στερήθηκαν, λόγω του κλεισίματος των σχολείων. Αλλά αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα παιδιά είναι μάρτυρες επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων της έμφυτης αίσθησης δικαιοσύνης τους. Αυτό μπορεί κάλλιστα να τους αφήσει ένα αίσθημα δυσπιστίας προς τα θεσμικά όργανα και τις επίσημες αρχές. Μπορεί ο COVID-19 να μεγαλώσει μια γενιά φιλελεύθερων ανθρώπων;
***
Η Emma Elliott Freire είναι mia free-lance συγγραφέας που ζει στην Αγγλία. Έχει εργαστεί στο παρελθόν στο Mercatus Center, σε μια πολυεθνική τράπεζα, και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.