Αυτό που έκαναν δεκάδες χιλιάδες άνδρες και γυναίκες στον βόρειο και νότιο πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου όλη μέρα, κάθε μέρα, δεν ήταν απλώς «να προωθούν κάτι χαρτιά». Δεν ήταν ευκαιριακοί μεσάζοντες. Η εργασία τους δεν δημιουργούσε απλώς αδιάφορους αριθμούς που αναβόσβηναν στα τερματικά των υπολογιστών τους. Αυτό που έκαναν ήταν να θέτουν τα θεμέλια πάνω στα οποία στέκεται και λειτουργεί ο σύγχρονος κόσμος.
Υπάρχει μια ξεθωριασμένη ασημένια κούπα στο ράφι μου. Αν την κοιτάξετε προσεκτικά, ένα ξεθωριασμένο αποτύπωμα γράφει "eSpeed: We Are Markets". Την πήρα σε μια έκθεση βιομηχανίας κινητών αξιών το καλοκαίρι του 2001 μετά από μια φιλική συνομιλία με έναν κύριο σε ένα περίπτερο. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, ο άνδρας αυτός και πάνω από 650 συνάδελφοί του δολοφονήθηκαν, μαζί με χιλιάδες άλλους ανθρώπους.
Φοβόμουν την σημερινή ημέρα εδώ και λίγο καιρό. Δύο δεκαετίες είναι μεγάλo διάστημα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των επετείων, τόσο πιο έντονες γίνονται οι χειρότερες αναμνήσεις μου από την εμπειρία μου στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου εκείνη την ημέρα.
Σήμερα, μια αίσθηση που σιγοβράζει για χρόνια θα γίνει πυρετώδης. Το έθνος θα τιμήσει τους πυροσβέστες της Νέας Υόρκης, τους αστυνομικούς, τους υπαλλήλους της λιμενικής αρχής, το ιατρικό προσωπικό κι όσους έφτασαν πρώτοι στο σημείο, και τους στρατιωτικούς που σκοτώθηκαν στο Πεντάγωνο. Θα γίνει κάποια αναφορά στην Πτήση 93 και στους επιβάτες που πέθαναν στο Σάνκσβιλ της Πενσυλβάνια. Δεν θα λείψουν οι χαιρετισμοί για τους στρατιώτες, τους ναύτες, τους αεροπόρους και τους πεζοναύτες που σκοτώθηκαν στον παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, ο οποίος ξεκίνησε στο Αφγανιστάν λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου, και περιλάμβανε ενέργειες σε Ιράκ, Συρία, Φιλιππίνες, Μάλι, Πακιστάν, Υεμένη, Λιβύη, Καμερούν, Αιθιοπία, Σομαλία, Κένυα και άλλα έθνη.
Υπάρχει μια υπενθύμιση που συνοδεύει πάντα αυτές τις τελετές: «Ποτέ δεν θα ξεχάσουμε». Αν και είναι κατανοητό, είναι αναληθές να υποστηρίξουμε ότι οι προαναφερθείσες ομάδες έχουν λησμονηθεί. Πλήθος παρελάσεων, φιλανθρωπικών εκδηλώσεων, εράνων, μνημείων και τελετουργικών ονομάτων και μετονομασιών έχουν προκύψει προς τιμήν τους την τελευταία δεκαετία. Και δεν αναφέρω τίποτα για τις εκπτώσεις, τα υψηλότερα επίπεδα υπηρεσιών και άλλα οικονομικά οφέλη που λαμβάνουν αυτές οι ομάδες. Υπάρχουν επίσης οι άτυπες, ανείπωτες διακρίσεις, όπως η κοινωνική ευλάβεια που έχει καταστήσει σχεδόν επιτακτική ανάγκη το να ευχαριστώ οποιονδήποτε φόρεσε ποτέ στολή με οποιαδήποτε ιδιότητα για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα υπηρεσίας του. (Πριν από τριάντα κάτι χρόνια, η στρατιωτική θητεία κάποιου ήταν πιο πιθανό να αντιμετωπιστεί με την απάντηση «Δεν είχε χρήματα να γραφτεί στο πανεπιστήμιο;» παρά να εκτιμηθεί.)
Αντ' αυτού, γράφω αυτό το κείμενο για να τιμήσω τους πραγματικά ξεχασμένους. Δεν υπήρξαν ελεγείες γι' αυτούς, ούτε συναυλίες, ούτε σημαίες, ούτε αυτοκόλλητα. Το πιο κοντινό πράγμα σε μνημείο που αξιώθηκαν είναι τα τυχαία τμήματα δοκών από τους Δίδυμους Πύργους που διανεμήθηκαν σε πάρκα πόλεων και κομητειών, σε εθνικό επίπεδο μετά τις επιθέσεις.
Αυτά τα δοκάρια, λυγισμένα και παραμορφωμένα, κάποτε στήριζαν ορόφους. Και πριν από 20 χρόνια σαν σήμερα, περίπου τη στιγμή που δημοσιεύεται αυτό το άρθρο (8 π.μ. Ανατολική ώρα), αυτά τα πατώματα ήταν ήδη ζωντανά από τα βήματα εμπόρων, χρηματιστών, διαχειριστών χαρτοφυλακίου, λογιστών, τεχνικών εργαζομένων, υπαλλήλων εξυπηρέτησης πελατών και διοικητικού προσωπικού στην πεμπτουσία του παγκόσμιου εμπορίου: τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Μπορεί να είναι εύκολο να ξεχάσουμε τους ανθρώπους που πραγματικά στοχοποιήθηκαν στις επιθέσεις κατά του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Είναι όλο και πιο συνηθισμένο να τους ξεχνάμε, στην πραγματικότητα. Πολλοί Αμερικανοί συνδέουν την πραγματική αξία με τον ορατό μόχθο. Τα άτομα που ασχολούνται με τις χρηματοπιστωτικές αγορές, που διαπραγματεύονται συναλλαγές και διαχειρίζονται μεγάλα κεφάλαια λογίζονται συχνά σαν πλούσιοι, διεφθαρμένοι, ή πως ασχολούνται με μια περίτεχνη και τελικά μη παραγωγική δραστηριότητα, ή σαν ένας συνδυασμός των τριών. Καμία από αυτές τις ετικέτες δεν προκαλεί ιδιαίτερη συμπάθεια - ακόμα και αν ληφθεί υπόψη η φρίκη που αντιμετώπισαν τόσοι πολλοί άνθρωποι σε αυτούς τους αδικημένους επαγγελματικούς τομείς εκείνη την ημέρα.
Σε εθνικό επίπεδο, σε αυτήν την 20ή επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, θα ειπωθούν περισσότερα για τους φαντάρους, παρά για τους χιλιάδες εργατικούς, παραγωγικούς ανθρώπους που σκοτώθηκαν στο κέντρο του Μανχάταν εκείνη την ημέρα.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι Δίδυμοι Πύργοι στοχοποιήθηκαν λόγω της εξέχουσας θέσης τους. Ήταν από τις πιο αναγνωρίσιμες ανθρώπινες κατασκευές στη Γη. Άλλοι υποστηρίζουν ότι, επιστρέφοντας στην απόπειρα βομβιστικής επίθεσης με φορτηγό του 1993, οι δύο πύργοι αποτελούσαν την καλύτερη ευκαιρία για τους σαμποτέρ, καθώς θα μπορούσαν να προκαλέσουν τεράστιες απώλειες με αναλογικά ελάχιστη προσπάθεια. Αλλά η επικρατούσα εξήγηση για τις επανειλημμένες προσπάθειες επιθέσεων και καταστροφής του συγκροτήματος του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου (που θα μπορούσε εύκολα να καταπιεί το κοντινό Συμβούλιο Εμπορίου της Νέας Υόρκης, το Εμπορικό Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης) είναι η τεράστια οικονομική του σημασία. Ήταν μια επιλογή που δείχνει σαφώς ότι οι επιτιθέμενοι εναντίον της Αμερικής κατανοούσαν περισσότερα για τις ρίζες της αμερικανικής ευημερίας και την πηγή της ανθρώπινης ευημερίας, από ό,τι οι περισσότεροι Αμερικανοί.
Αυτό που έκαναν δεκάδες χιλιάδες άνδρες και γυναίκες στον βόρειο και νότιο πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου όλη μέρα, κάθε μέρα, δεν ήταν απλώς «να προωθούν κάτι χαρτιά». Δεν ήταν ευκαιριακοί, έξυπνα τοποθετημένοι μεσάζοντες. Η δουλειά τους δεν δημιουργούσε απλώς αδιάφορους αριθμούς που αναβόσβηναν στα τερματικά των υπολογιστών τους. Αυτό που έκαναν δεν ήταν τίποτε άλλο παρά να θέτουν τα θεμέλια πάνω στα οποία στέκεται και λειτουργεί ο σύγχρονος κόσμος.
Από αμνημονεύτων χρόνων, οι άνθρωποι αγωνίζονται να καθορίσουν τα ιδανικότερα μέσα παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Κάποτε, αυτή η προσπάθεια επικεντρώθηκε στη δημιουργία ακοντίων και καλυβών. Σήμερα, επικεντρώνεται σε σκοπούς όπως η νανοτεχνολογία και η επιλογή κραμάτων για ταξίδια στο διάστημα. Μεταξύ των ανταγωνιστικών μέσων παραγωγής, ανεξάρτητα από την προτεινόμενη παραγωγή, υπάρχει κάποιος συνδυασμός εισροών και διαδικασιών που είναι ο πιο οικονομικά αποδοτικός. Μόνο οι τιμές, που προκύπτουν από τις συναλλαγές στην ελεύθερη αγορά, εκπληρώνουν επαρκώς αυτήν τη λειτουργία υπολογισμού. Αυτές οι τιμές, αντανακλώντας την τρέχουσα συναινετική αποτίμηση των παραγωγών και των καταναλωτών, επιτρέπουν τον προγραμματισμό. Στέλνουν μηνύματα σε όλους τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά σχετικά με την έλλειψη, την αφθονία και τις μεταβολές στη συνολική αποτίμηση αμέτρητων πόρων.
Οι τιμές είναι επίσης το μέσο χάρη του οποίου καθορίζεται η κερδοφορία. Σήμερα, η κερδοφορία αντιμετωπίζεται ολοένα και περισσότερο ως ένας βέβηλος όρος και έννοια, αλλά δεν υπάρχουν άλλα μέσα για τον κατάλληλο προσδιορισμό του πού και πώς θα συνδυαστούν οι πόροι για να σχηματίσουν προϊόντα ή υπηρεσίες που ικανοποιούν περισσότερο τον πελάτη. Τα κέρδη προκύπτουν από τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα την εκπληκτική ποικιλία των προϊόντων που διατίθενται στις οικονομίες της ελεύθερης αγοράς.
Οι τιμές που προκύπτουν από την αγορά επηρεάζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους. Δεν προέρχονται, και δεν θα μπορούσαν να προέρχονται, από τα κράτη. Μόνο έμπειροι οικονομικοί επαγγελματίες, που χρησιμοποιούν τις γνώσεις και την εμπειρία τους από τις συναλλαγές, τον σχεδιασμό συναλλαγών, ή τις συμβουλές για επιχειρηματικές συμφωνίες, μπορούν να ανακαλύψουν τις τιμές. Συχνά αναλαμβάνουν κινδύνους για λογαριασμό ξένων, φέρνουν κοντά μακρινούς αντισυμβαλλομένους και εξομαλύνουν τις «ακανόνιστες» ροές χρημάτων και κεφαλαίων, με τρόπους που καθιστούν δυνατή την ολοκλήρωση μακροπρόθεσμων έργων. Ο συντονισμός των πολυάριθμων σταδίων παραγωγής σύνθετων αγαθών, η χρηματοδότηση της καινοτομίας και η μεταφορά του ρίσκου μέσω αντιστάθμισης ή συνθετικών προϊόντων δεν θα ήταν εφικτά χωρίς τα σύγχρονα χρηματο-οικονομικά.
Ο William N. Goetzmann, καθηγητής και διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Yale, τοποθετεί τη γέννηση των χρηματοοικονομικών εννοιών στη ρίζα του ίδιου του πολιτισμού μας, αποδίδοντάς της την πρώιμη ανάπτυξη της γλώσσας και την κατανόηση του χρόνου πέρα από τις ωμές οριοθετήσεις των εποχών ή τους σεληνιακούς κύκλους. Οι οικονομικές πρακτικές, που βασίζονται στην κοινωνική λειτουργία του χρήματος και των δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας, σφυρηλάτησαν και συνεχίζουν να κυβερνούν σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο μας. Αλλά αυτές οι πρακτικές δεν είναι αυτοματοποιημένες, γι 'αυτό και οι επαγγελματίες των χρηματο-οικονομικών, από τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και τους κερδοσκόπους, έως τους αλγοριθμικούς προγραμματιστές, τους λογιστές και τους υπαλλήλους γραφείου, είναι τόσο κρίσιμοι.
Το tablet ή η οθόνη στην οποία διαβάζετε αυτό το κείμενο, το σπίτι ή το κτίριο όπου βρίσκεστε, και τα έπιπλα, οι συσκευές και τα οχήματα που τυχόν σας ανήκουν, είτε δεν θα υπήρχαν είτε θα ήταν πολύ πιο ακριβά, χωρίς τους θεσμούς και τις πρακτικές της χρηματοπιστωτικής. Αποτελούν για τα οικονομικά ό,τι είναι η μηχανική για τη φυσική και τη χημεία.
Το χρήμα και τα χρηματο-οικονομικά είναι η ουσία της νεωτερικότητας.
Και έτσι, 20 χρόνια μετά από μια από τις πιο φρικτές μέρες της ζωής μου και της ζωής αμέτρητων άλλων ανθρώπων, τιμώ και εξυμνώ τη μνήμη των ανθρώπων που εργάστηκαν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου. Τιμώ αυτούς που σφαγιάστηκαν εκείνο το ηλιόλουστο, γαλάζιο, και ουσιαστικά ασυννέφιαστο πρωί της Τρίτης. Τη στιγμή που χάθηκαν, οι περισσότεροι ήταν ακόμα στα γραφεία τους, φορούσαν ακουστικά ή χειρίζονταν τηλέφωνα, εκφέροντας εκείνη την ακατάληπτη διάλεκτο της ανάπτυξης και της ευημερίας μας. Θυμάμαι εκείνους που τραυματίστηκαν, και αυτούς που διέφυγαν αβλαβείς, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έμειναν ανεπηρέαστοι.
Στους 12 ή 13 επαγγελματίες και τα άλλα άτομα που έδρευαν στους πύργους, με τους οποίους συνεννοήθηκα και ανέπτυξα σχέσεις ετών, οι οποίοι έφυγαν μέσα σε μια στιγμή: Παραμένω ευγνώμων για την εξυπηρέτηση, τις δεξιότητες και τη φιλία σας.
Στον φίλο μου τον Β, που σκοτώθηκε πριν από 20 χρόνια σαν σήμερα, την παντοτινή μου εκτίμηση.
Ήταν για μένα προνόμιο να συνεργαστώ μαζί σας και να βρεθώ ανάμεσά σας. Πολλά από τα πράγματα που έμαθα χάρη σε εσάς, με έβαλαν στο δρόμο που είμαι σήμερα. Κανείς σας δεν έχει λησμονηθεί, ούτε θα αφήσω να λησμονηθείτε.
***
Ο Peter C. Earle είναι οικονομολόγος και συγγραφέας που προσχώρησε στην AIER το 2018. Πριν από αυτό πέρασε πάνω από 20 χρόνια ως έμπορος και αναλυτής σε μια σειρά εταιρειών κινητών αξιών και hedge funds στη μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης, καθώς και στη διοργάνωση τυχερών παιχνιδιών και τη συμβουλευτική κρυπτονομισμάτων.
Η έρευνά του επικεντρώνεται στις χρηματοπιστωτικές αγορές, τα κρυπτονομίσματα, σε θέματα που σχετίζονται με τη νομισματική πολιτική, τα οικονομικά των παιχνιδιών και τα προβλήματα οικονομικής μέτρησης. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί από την Wall Street Journal, το Bloomberg, το Reuters, το CNBC, το Grant's Interest Rate Observer, NPR, και σε πολλά άλλα μέσα και εκδόσεις.
Ο Πιτ είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στα Εφαρμοσμένα Οικονομικά από το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο, και τίτλων MBA (Οικονομικά) και BS στη Μηχανική, από τη Στρατιωτική Ακαδημία των Ηνωμένων Πολιτειών στο West Point. Ακολουθήστε τον στο Twitter.