Οχτώ έννοιες που θα σας μάθουν να σκέφτεστε σαν οικονομολόγος

Αν θέλουμε ένα μέλλον ευημερίας, η διάδοση της στέρεης και υγιούς οικονομικής σκέψης είναι ζωτικής σημασίας

Άρθρο του Ninos P. Malek, που δημοσιεύτηκε στις 25 Ιουλίου 2022 από το FEE. Απόδοση στα ελληνικά, Libertarian Corfu - Νίκος Μαρής. 

Τι είναι τα Οικονομικά

Η εκμάθηση των οικονομικών είναι ουσιαστικά η απόκτηση οικονομικών γνώσεων, ώστε να μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Τον πραγματικό κόσμο, όχι τον επινοημένο κόσμο που βρίσκουμε στα τυποποιημένα οικονομικά μοντέλα

Κείμενο του Per Bylund, που δημοσιεύτηκε στις 20/9/2022 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 6'. 

Ο κατώτατος μισθός βλάπτει τους πιο αδύναμους, στην πραγματικότητα

Ο κατώτατος μισθός δεν πρέπει ούτε να αυξηθεί, ούτε να παραμείνει σταθερός, ούτε να μειωθεί. Πρέπει να καταργηθεί αμέσως και οριστικά. Οι υποστηρικτές του μπορεί να έχουν καλές προθέσεις, αλλά στην πράξη πρόκειται για μια κακόβουλη επίθεση εναντίον των πιο αδυνάτων ανάμεσά μας

Άρθρο του Walter Block, που δημοσιεύτηκε από το Foundation for Economic Research. Χρόνος ανάγνωσης 3'. 

Πώς καταστρέφουν τον ανθρώπινο πολιτισμό οι κεντρικές τράπεζες

Δεν είναι ο καπιταλισμός - όπως πιστεύουν πολλοί - αλλά το κρατικό νομισματικό σύστημα των τελευταίων 100 ετών σε συνδυασμό με τη δημόσια πολιτική, που προκαλούν τη μαζική υπερκατανάλωση, την καταστροφή του πλούτου, την κατανάλωση κεφαλαίου και την καταστροφή του περιβάλλοντος

Άρθρο του Claudio Grass για το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 7'. Απόδοση στα ελληνικά Libertarian Corfu - Νίκος Μαρής.

Όταν μου ζητήθηκε να γράψω ένα άρθρο σχετικά με τον αντίκτυπο των αρνητικών επιτοκίων και των ομολόγων με αρνητική απόδοση, σκέφτηκα ότι ήταν μια ευκαιρία να εξετάσω το θέμα από μια ευρύτερη οπτική γωνία. Έχουν υπάρξει πολλά άρθρα που εικάζουν τις πιθανές επιπτώσεις και επικεντρώνονται στον αντίκτυπό τους βραχυπρόθεσμα, αλλά δεν είναι πολύ συχνό φαινόμενο μια ανάλυση να κοιτάζει λίγο πιο μακριά στο μέλλον, προσπαθώντας να συνδέσει το χρήμα με την επίδρασή του στην ίδια την κοινωνία.

Qui Bono? Ποιος ωφελείται;

Ας ξεκινήσουμε με ένα βασικό ερώτημα, που βρίσκεται στην καρδιά αυτού του ζητήματος: Ποιος επωφελείται από ένα δάνειο που εγγυάται ότι θα επιστρέψει λιγότερα από το ποσό που δανείστηκε; Προφανώς, είναι ο δανειολήπτης και όχι ο δανειστής, και στην περίπτωσή μας ο δανειολήπτης είναι η το κράτος και όσοι συνδέονται στενά με αυτό. Τα αρνητικά επιτόκια και τα ομόλογα με αρνητική απόδοση ευνοούν εξ ορισμού τους οφειλέτες και τιμωρούν τους αποταμιευτές. Επιπλέον, οι πολιτικές αυτές προσβάλλουν τις βασικές οικονομικές αρχές, και την κοινή λογική επίσης. Αντιτίθενται σε όλες τις ορθολογικές απόψεις για το πώς λειτουργεί το χρήμα και δεν έχουν καμία βάση και κανένα ιστορικό προηγούμενο σε κανένα οργανικό οικονομικό σύστημα. Έτσι, τώρα, εκτός από τον κρυφό φόρο που είναι ο πληθωρισμός, έχουμε και έναν άλλο μηχανισμό, που αναδιανέμει τον πλούτο από τον μέσο πολίτη προς εκείνους που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας.

Έτσι, αυτή η ίδια η έννοια της κεντρικής αρχής που μπορεί να κάμπτει και να στρεβλώνει τους κανόνες, ακόμη και όταν το αποτέλεσμα είναι παράλογο, έχει επιπτώσεις που εκτείνονται πολύ πέρα από τις καθημερινές οικονομικές δραστηριότητες. Στην πραγματικότητα, χωρίζει τελικά την κοινωνία σε δύο κατηγορίες, εκείνους που επωφελούνται από αυτή την αυθαίρετη και μονομερή αναδιατύπωση των κανόνων και εκείνους που αναγκάζονται να πληρώσουν το τίμημα, παρόλο που ποτέ δεν συμφώνησαν σε αυτό. Στην πραγματικότητα, δεν τους ζητήθηκε καν.

Ένα σύστημα συλλογικής διαφθοράς

Φυσικά, μπορούμε επίσης να το δούμε από τη συλλογική προοπτική του υποτιθέμενου κοινωνικού συμβολαίου του Ρουσσώ και να υποστηρίξουμε ότι αυτό το σύστημα φανερής (φορολογία) και κρυφής (νομισματική πολιτική) αναδιανομής είναι νόμιμο ή ακόμη και καλoπροαίρετο. Μπορεί να εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι το κράτος θα σας φροντίσει στο μέλλον, και έτσι να είστε πρόθυμοι να θυσιάσετε ένα μέρος του πλούτου και των αποταμιεύσεών σας σήμερα, για να διασφαλίσετε ότι αυτό θα συμβεί. Σε αυτή την περίπτωση, είναι χρήσιμο να θυμάστε ότι το σημερινό κεντρικό τραπεζικό σύστημα δεν είναι τόσο παλιό. Υπάρχει μόνο για περίπου εκατό χρόνια, ή δύο κύκλους μακροπρόθεσμου χρέους μαζί. Ο πρώτος κύκλος τελείωσε όταν ο πρόεδρος Νίξον προσπάθησε επίσημα να απο-νομιμοποιήσει τον χρυσό το 1971, εξουσιοδοτώντας ένα συγκεντρωτικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο κάποιοι λίγοι αποφασίζουν ποιος λαμβάνει το νόμισμα πρώτος και με ποιο επιτόκιο, επιτρέποντάς τους να δημιουργούν φούσκες σε ορισμένες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, να προστατεύουν διάφορες βιομηχανίες-κλειδιά, και να το χρησιμοποιούν για τη χρηματοδότηση πολέμων και τον πλουτισμό των πολιτικών και όσων βρίσκονται κοντά τους.

Μέχρι στιγμής, η συνολική πίστωση σε παγκόσμια κλίμακα ανέρχεται σε περίπου 240 τρισεκατομμύρια δολάρια. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς έναν τέτοιο αριθμό, αλλά αν σκεφτείτε ότι 1 τρισεκατομμύριο δευτερόλεπτα αντιστοιχούν σε 31.709 χρόνια, ίσως αρχίσετε να συνειδητοποιείτε το πόση μόχλευση έχει γίνει στο σύστημα. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι το χρέος είναι πάντα κατανάλωση που μεταφέρεται προς τα εμπρός. Τούτου λεχθέντος, τα χρέη πρέπει να εξοφληθούν ή να διαγραφούν - δεν υπάρχει άλλη περίπτωση. Επιπλέον, το ποσό του χρέους που μπορεί να σηκώσει ένα σύστημα είναι περιορισμένο, και όταν ένα σύστημα που βασίζεται στην πίστωση δεν μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω, το λογικό αποτέλεσμα είναι η κατάρρευση ολόκληρου του συστήματος. Όπως το περιέγραψε ο Ludwig von Mises πριν από πολύ καιρό,

«Δεν υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί η τελική κατάρρευση μιας (σ.σ. τεχνητής οικονομικής) άνθησης που προκαλείται από την πιστωτική επέκταση. Οι εναλλακτικές είναι μόνο το εάν η κρίση θα έρθει νωρίτερα ως αποτέλεσμα της εκούσιας εγκατάλειψης της περαιτέρω πιστωτικής επέκτασης, ή αργότερα ως τελική και ολοκληρωτική καταστροφή του σχετικού νομισματικού συστήματος.»

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κεντρικές τράπεζες άρχισαν να προσπαθούν να αποφύγουν αυτή τη συστημική κατάρρευση, μειώνοντας τα επιτόκια κάτω από το μηδέν και επιτρέποντας στους μεγάλους παίκτες να αναλάβουν δωρεάν χρέος και ταυτόχρονα να μειώσουν το βάρος του χρέους τους. Αυτό, βέβαια, είναι κάτι που έχουμε ήδη παρακολουθήσει εκτενώς κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας και είναι απλώς θέμα χρόνου μέχρι οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, να χρησιμοποιήσουν την ίδια δόλια τακτική για να αφήσουν λίγο αέρα από το μπαλόνι και να απομοχλεύσουν τον οφειλέτη εις βάρος του αποταμιευτή. Ωστόσο, είναι πολύ αμφίβολο το αν μπορούν να διαχειριστούν με επιτυχία κάτι τέτοιο, ειδικά από τη στιγμή που το δημογραφικό αποτελεί πρόβλημα στη Δύση εδώ και δεκαετίες, καθιστώντας την ανάπτυξη επίσης ένα πρόβλημα. Οι κυβερνήσεις επέβαλαν μια πολιτική μαζικής μετανάστευσης για να καταπολεμήσουν αυτή την τάση γήρανσης του πληθυσμού, ωστόσο η εκτέλεσή της ήταν καταστροφική: αντί να αναζωογονήσει τα έθνη και να τονώσει την παραγωγικότητα, κατέληξε στη συντριβή των εθνικών συστημάτων πρόνοιας.

Είναι επομένως σαφές ότι ο σημερινός δρόμος που έχουν επιλέξει οι κυβερνήσεις και οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι παντελώς μη βιώσιμος, και ότι οι προσπάθειές τους για βραχυπρόθεσμα «μπαλώματα» δεν έχουν πολλές ελπίδες να σταματήσουν την αναπόφευκτη κατάρρευση, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες. Το να προσποιούμαστε το αντίθετο είναι τόσο μάταιο, όσο και αφελές. Όπως το έθεσε η Ayn Rand,

«Μπορούμε να αγνοήσουμε την πραγματικότητα, αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις συνέπειες της αγνόησης της πραγματικότητας.»

Το φαινόμενο του «απο-πολιτισμού» (de-civilisation) 

Τα αρνητικά επιτόκια είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα αυτών των βραχυπρόθεσμων επιδιορθώσεων, μόνο που σε αυτή την περίπτωση δεν είναι απλώς άχρηστα ως θεραπεία για τα οικονομικά μας δεινά, αλλά στην πραγματικότητα κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.

Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ότι ο χρόνος χάνει την αξία του. Καθώς τα κερδισμένα με κόπο χρήματα, που έχει βάλει κανείς στην άκρη για μια δύσκολη εποχή, ή για την εκπαίδευση των παιδιών του, αντί να ανατιμώνται, όπως υπαγορεύει η λογική, χάνουν την αξία τους μέρα με τη μέρα, δεν έχει πλέον νόημα να παράγει και να αποταμιεύει κανείς. Το βασικό κίνητρο για κάθε άτομο να σηκώνεται το πρωί και να εργάζεται σκληρά για να επιτύχει ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο καταργείται, και ο χρόνος, ως εκ τούτου, μετατρέπεται σε μια διάσταση χωρίς καμία αξία. Αν οι άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να αποταμιεύουν, λόγω της κυβερνητικής πολιτικής, τότε δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το να καταναλώνουν. Και με όλες τις παραδοσιακά ασφαλείς επενδυτικές επιλογές να έχουν εξαφανιστεί, τους μένει μόνο η επιλογή της κερδοσκοπίας στις στημένες χρηματοπιστωτικές αγορές, και το τεράστιο ρίσκο που τη συνοδεύει, ειδικά τώρα, που πλησιάζουμε στο τέλος ενός μακροχρόνιου κύκλου χρέους.

Το άτομο μετατρέπεται έτσι όλο και περισσότερο σε εξαρτημένο από το κράτος, καθώς η βάση για μια ελεύθερη ζωή είναι η οικονομική ανεξαρτησία και η ικανότητα να έχεις αποταμιεύσεις που σε κρατούν ανεξάρτητο. Το θεμέλιο ενός επιτυχημένου συστήματος απαιτεί άτομα που ζουν μια αξιοπρεπή ζωή, γνωρίζοντας ότι πρέπει πρώτα να παράγουν πριν καταναλώσουν.

Οι μάζες εκπαιδεύονται και ωθούνται να καταναλώνουν και να ξοδεύουν χρήματα που δεν έχουν για να αγοράσουν πράγματα που δεν χρειάζονται. Το νομισματικό μας σύστημα σε συνδυασμό με αυτού του είδους τη δημόσια πολιτική προκαλεί τη μαζική υπερκατανάλωση, την καταστροφή του πλούτου, την κατανάλωση κεφαλαίου και την καταστροφή και εκμετάλλευση της φύσης.

Οι άνθρωποι προσθέτουν σημαντική αξία στην κοινωνία εάν είναι σε θέση να αποταμιεύουν, καθώς αυτό τους επιτρέπει να επενδύσουν σε ένα μεταγενέστερο στάδιο, όταν θα έχουν συγκεντρώσει όσα χρειάζονται, και έτσι να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους στην προσπάθειά τους να επιτύχουν και να αποκτήσουν οικονομική ανεξαρτησία. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους και οι επενδυτές μπορούν να βοηθήσουν τις εκκολαπτόμενες νέες εταιρείες που φέρνουν καινοτόμες ιδέες προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας στο σύνολό της. Καθώς αυτός ο ενάρετος κύκλος συνεχίζεται, με βάση την παραγωγικότητα, τη μακροπρόθεσμη νοοτροπία και την υπεύθυνη οικονομική διαχείριση, «η άνοδος της παλίρροιας ανυψώνει όλες τις βάρκες».

Αντιθέτως, όταν αυτή η φυσική διαδικασία διαταράσσεται βίαια και αντιστρέφεται, τα αποτελέσματα είναι επιβλαβή και εκτεταμένα: η μαζική υπερκατανάλωση, η καταστροφή του πλούτου και η εκμετάλλευση της φύσης και του περιβάλλοντος είναι όλα συμπτώματα αυτής της θεσμικής και μαζικής ώθησης προς τη βραχυπρόθεσμη νοοτροπία και της αναγκαστικής εστίασης μόνο στο σήμερα, εις βάρος του αύριο.

Ευρύτερες επιπτώσεις

Έτσι, αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο η παγκόσμια οικονομία, αλλά και η επιταχυνόμενη παρακμή του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος, έχοντας βασιστεί στον φιλελευθερισμό (προσωπική ελευθερία και δικαιώματα ατομικής ιδιοκτησίας) και στον χριστιανισμό (προσωπική ευθύνη), έθεσε τα θεμέλια για μια αποκεντρωμένη Ευρώπη που επέτρεψε τον ανταγωνισμό των αγαθών και των υπηρεσιών, αλλά κυρίως τον ανταγωνισμό των ιδεών. Αυτή η επικίνδυνη παρακμή επίσης δεν είναι κάτι καινούργιο, καθώς ξεκίνησε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Ευρώπη στράφηκε προς μια πιο συγκεντρωτική προσέγγιση, με κάθε είδους κολεκτιβιστικές ιδέες (σ.σ. σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ, εθνικοσοσιαλισμός στη Γερμανία, φασισμός στην Ιταλία) που προκάλεσαν κάθε είδους σχίσματα, που τα βλέπουμε ακόμη και σήμερα στις σύγχρονες κοινωνίες. Σήμερα, βλέπουμε μια ραγδαία επιτάχυνση αυτής της παρακμής, καθώς το οικονομικό μας σύστημα μετά βίας μπορεί να παραμείνει όρθιο, και καθώς η πολιτική μας και οι κοινωνίες μας εξελίσσονται ακόμη πιο γρήγορα σε φυλετικές ή ακριβέστερα σε ομάδες πολιτικών ταυτοτήτων, που πολεμούν μεταξύ τους για ανούσιες βεντέτες. Όλο αυτό το διάστημα αποπροσανατολίζονται από την πραγματική απειλή, αυτήν που τα κράτη και οι κεντρικές τους τράπεζες θέτουν για το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους.

Όσο οι άνθρωποι φοβούνται την ελευθερία και αναθέτουν εσφαλμένα την προσωπική τους ευθύνη σε μια κεντρική εξουσία, η ελπίδα είναι αμυδρή. Είναι καιρός να αναλογιστούμε με ανεξάρτητη σκέψη το εάν το σημερινό συγκεντρωτικό σύστημα έχει πραγματικά νόημα, αν είναι βιώσιμο, και για πόσο ακόμα. Αν οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα σας τρομάζουν, είναι άσκοπο να περιμένετε λύσεις που θα έρθουν από τα πάνω. Είναι λοιπόν καιρός να δράσετε άμεσα και υπεύθυνα, με ένα σταθερό σχέδιο, επενδύοντας σε «σκληρά» περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε ιδιώτες, και με μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που δεν θα εξαρτάται από τις ιδιοτροπίες και τα καπρίτσια των πολιτικών «υπευθύνων».

***

Ο Claudio Grass είναι Πρεσβευτής του Mises και ανεξάρτητος σύμβουλος για την αγορά πολύτιμων μετάλλων, με έδρα την Ελβετία. Η οικονομικά «αυστριακή» προσέγγισή του βοηθά τους πελάτες του να βρουν εξατομικευμένες λύσεις για την αποθήκευση των φυσικών πολύτιμων μετάλλων τους, σύμφωνα με το ελβετικό δίκαιο.

Ανώτατες τιμές: Σκοτώνοντας τον αγγελιοφόρο επειδή το μήνυμά του δεν αρέσει στο κράτος

Η ιστορία του ελέγχου των τιμών είναι μια ιστορία από ελλείψεις, ουρές, μαύρες αγορές, και λαϊκή δυσαρέσκεια. Εμπλέκεται επίσης ένα ηθικό ζήτημα. Με ποιο δικαίωμα μπορεί κάποιος να υπαγορεύει δια της βίας τους όρους του εμπορίου ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους;

Άρθρο του Lawrence Read, που δημοσιεύτηκε από το El American. Χρόνος ανάγνωσης 5'. Απόδοση στα ελληνικά Libertarian Corfu - Νίκος Μαρής. 

Στις μέρες μας, μπορεί να υποστηρίξει κανείς την πιο απαξιωμένη, κρατικίστικη παλαβωμάρα, και να τον καλωσορίσουν στις σελίδες με τις «Απόψεις» του Guardian. Το τελευταίο παράδειγμα, που γράφτηκε από την Isabella Weber στο φύλλο της 29ης Δεκεμβρίου 2021, ήταν υπερβολικό ακόμη και για τον Paul Krugman των New York Times, έναν πρώην (σ.σ. κρατιστή) οικονομολόγο που κατέληξε προπαγανδιστής. Ο τίτλος ήταν: «Έχουμε ένα ισχυρό όπλο για την καταπολέμηση του πληθωρισμού: τον έλεγχο των τιμών. Είναι καιρός να το εξετάσουμε». Ο Krugman απάντησε: «Δεν είμαι κανένας φανατικός της ελεύθερης αγοράς, αλλά αυτή η ιδέα είναι πραγματικά ηλίθια».

Ποιος χρειάζεται τις κεντρικές τράπεζες; Στην πραγματικότητα κανένας

Οι κεντρικές τράπεζες, και ιδιαίτερα η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ, συνεχίζουν να αυξάνουν τον πληθωρισμό και τους κύκλους τεχνητής άνθησης και ύφεσης, στο όνομα της «σταθεροποίησης» της οικονομίας

Άρθρο του Vibhu Vikramagitya, που δημοσιεύτηκε στις 31 Μαρτίου 2022 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 6'. Απόδοση στα ελληνικά, Libertarian Corfu - Νίκος Μαρής. 

Καθώς η Κεντρική (Ομοσπονδιακή) Τράπεζα των ΗΠΑ αυξάνει το επιτόκιο δανεισμού της σε ένα εύρος 0,25-0,50%, ακούγονται φωνές ανησυχίας σε όλο τον κόσμο, με τους οικονομικούς αναλυτές να προβλέπουν μια καταστροφή, λόγω των αυξημένων πιέσεων που ασκούνται στη δομή του κόστους των επιχειρήσεων που ανακάμπτουν μετά τα lockdown λόγω κορωνοϊού. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είναι επικεφαλής της ομάδας των κεντρικών τραπεζών σε όλο τον κόσμο, οι οποίες κατευθύνονται από τα αντίστοιχα κράτη όπου ανήκουν, φαινομενικά για να επιδιώκουν τη σταθερότητα και την ομαλή λειτουργία των οικονομιών τους. 

Οι ρίζες της σύγχρονης οικολογικής μισανθρωπίας: Οι θεωρίες του Thomas Malthus

 Ίσως το πιο οδυνηρό χαρακτηριστικό της θεωρίας του καλοήθους αυτού ανθρώπου να είναι η ιδιόμορφη άποψή του για την σπανιότητα των πόρων, η οποία έχει εισχωρήσει στη σύγχρονη σκέψη στη βιολογία, τον περιβαλλοντισμό, και την οικονομία. 

Άρθρο του Richard Gunderman, που δημοσιεύτηκε από το AIER στις 11 Οκτωβρίου 2021. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής. Χρόνος ανάγνωσης 5'.

O Τόμας Μάλθους δεν ήταν στ’ αλήθεια ένας κακός άνθρωπος. Απλώς είχε μια πραγματικά φρικτή ιδέα - ότι ο κόσμος πάντα περιέχει υπερβολικά πολλά ανθρώπινα όντα. Για να το θέσουμε λίγο πιο απαλά: Ο Malthus πίστευε ότι δεν μπορούσε να εμπιστευτεί κανείς τα ανθρώπινα όντα στο ότι θα κρατήσουν τον πληθυσμό τους υπό έλεγχο και ότι θα διατηρήσουν μια συνετή παρουσία στη κλίμακα της Δημιουργίας. Ο Malthus, του οποίου το ίδιο το επώνυμο αρχίζει με το λατινικό mal-, που σημαίνει κακό, δεινό, ή ασθένεια και οδηγεί συνειρμικά στις λέξεις κακοήθεια, κακόβουλος και κακοπροαίρετος, δεν ήταν αληθινά τόσο κακός. Στην πραγματικότητα, το όνομά του προέρχεται από τη λέξη malthouse (βυνοποιείο) ένα κτίριο στο οποίο οι σπόροι των δημητριακών προετοιμάζονται για της χρήση τους στη ζυθοποιία. Απλώς, ο Malthus μας έκανε να βλέπουμε ο ένας τον άλλον με καχυποψία, φθόνο και ζήλια - ένα κακόβουλο μείγμα που μετατοπίζει την προσοχή μας από το τι θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε, σε αυτό που ενδέχεται να χάσουμε ο ένας εξαιτίας του άλλου.

Πώς συνεργάζονται η κυριαρχία των καταναλωτών και η επιχειρηματικότητα

Ο καταναλωτής καθορίζει έμμεσα την παραγωγή, ανταμείβοντας ορισμένους επιχειρηματίες με κέρδη και τιμωρώντας άλλους με ζημίες

Στo βιβλίο Human Action, ο Mises (φωτο δεξιά) υποστηρίζει με έμφαση δύο θέσεις που είναι φαινομενικά αντιφατικές. Από τη μία πλευρά, έχει σαφώς την άποψη ότι η παραγωγή, και ιδίως η επιχειρηματική παραγωγή από τους πρωτοπόρους, είναι η «κινητήρια δύναμη» της οικονομίας. Όμως, από την άλλη, υποστηρίζει ότι οι καταναλωτές είναι κυρίαρχοι στο να καθορίζουν το τι πρέπει να παράγεται για αυτούς. Οι επιχειρηματίες, γράφει ο Mises,

υποχρεούνται να υπακούουν άνευ όρων στις εντολές του καπετάνιου. Ο καπετάνιος είναι ο καταναλωτής. Ούτε οι επιχειρηματίες, ούτε οι γαιοκτήμονες, ούτε οι καπιταλιστές καθορίζουν τι πρέπει να παραχθεί. Οι καταναλωτές το κάνουν αυτό. (σελ. 270)

Πόση αξία έχει μια πίτσα; Είναι θέμα διαδικασίας

Η πρόσληψη αξίας (value) είναι μια διαδικασία στην οποία εμπλεκόμαστε προσωπικά συνεχώς, αλλά και  από την οποία διαρκώς μαθαίνουμε. Σε αυτήν τη διαδικασία βρίσκεται η ουσία της επιχειρηματικότητας

Άρθρο του Mark D. Packard, που δημοσιεύτηκε στις 3/9/2020 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 4 λεπτά.

Το πλοίο που μπλόκαρε το Σουέζ έκανε ακριβώς ό,τι κάνουν οι δασμοί κάθε μέρα

 

Άρθρο του Patrick Carol, που δημοσιεύτηκε στο Foundation for Economic Research. Χρόνος ανάγνωσης: 3 λεπτά

«Δεν μπορείς να εκτιμήσεις αυτά που έχεις, μέχρι να τα χάσεις». Αυτό ήταν αλήθεια για το χαρτί υγείας και το απολυμαντικό χεριών πέρυσι, και τον περασμένο μήνα ήταν αλήθεια για τη διώρυγα του Σουέζ.

Πράγματι, η παγκόσμια ναυτιλία βίωσε μια μεγάλη αναστάτωση, αφ’ ότου από ένα τεράστιο φορτηγό πλοίο με το όνομα Ever Given εξώκειλε στη διώρυγα, μπλοκάροντας την κίνηση και προς τις δύο κατευθύνσεις. Βέβαια, το πλοίο παρασύρθηκε από τους ισχυρούς ανέμους στις 23 Μαρτίου και κόλλησε τόσο πολύ, που χρειάστηκαν έξι ημέρες για να μπορέσει να πλεύσει ξανά και να βγει από τη μέση.

Το Σουέζ, φυσικά, είναι μια σημαντική στενωπός για το παγκόσμιο εμπόριο, η οποία συνδέει τη Μεσόγειο Θάλασσα με τον Ινδικό Ωκεανό. Συνήθως, το κανάλι χρησιμοποιείται από 50 πλοία ανά ημέρα , που μεταφέρουν αγαθά αξίας περίπου 400 εκατομμυρίων δολαρίων ανά ώρα. Συνολικά, περίπου το 12% του παγκόσμιου εμπορίου χρησιμοποιεί τη διώρυγα, οπότε είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί αυτό το μπλοκάρισμα ήταν μια τόσο μεγάλη υπόθεση.

Φυσικά, η αναστάτωση αυτή κλόνισε την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, προκαλώντας ελλείψεις και καθυστερήσεις για πολλά καταναλωτικά αγαθά. Οι τιμές του πετρελαίου κυμάνθηκαν επίσης ως αποτέλεσμα του αποκλεισμού, επηρεάζοντας τις τιμές του φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο.

Τα εμπόδια υπάρχουν σε πολλές μορφές

Το σοκ της αλυσίδας εφοδιασμού είναι μια ισχυρή υπενθύμιση του πόσο διασυνδεδεμένη είναι η παγκόσμια οικονομία. Πράγματι, από το αέριο μέχρι τα ρούχα και τα τηλέφωνα, σχεδόν όλα όσα χρησιμοποιούμε προέρχονται από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Η τεράστια πολυπλοκότητα της παγκόσμιας οικονομίας ίσως περιγράφηκε καλύτερα από τον Leonard Read στο διάσημο δοκίμιο του Εγώ, το μολύβι . Εκεί, ο Read μας προκαλεί να φανταστούμε όλα τα υλικά που δημιουργούν ένα απλό μολύβι και όλα τα μέρη από τα οποία προέρχονται: κέδροι από τα δάση του Όρεγκον, γραφίτης από τη Σρι Λάνκα, υλικό γόμας από την Ινδονησία κ.λπ. Όταν το σκεφτείτε λίγο, το παγκόσμιο το εμπόριο είναι πραγματικά ένα θαυμαστό φαινόμενο, και υπήρξε ο πρωταρχικός παράγοντας για την ευημερία που απολαμβάνουμε στη σύγχρονη εποχή.

Τούτου λεχθέντος, τα τεράστια οφέλη που προσφέρει το εμπόριο, σημαίνουν ότι οι φραγμοί στο εμπόριο μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα. Το μπλοκάρισμα του Ever Green ήταν ένα τέλειο παράδειγμα, και η επακόλουθη αναστάτωση στις παγκόσμιες αγορές θα πρέπει να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πόσο καταστροφικά μπορούν να γίνουν τα εμπόδια αυτά.

Όμως, τα εμπορικά εμπόδια συνήθως δεν έχουν τη μορφή ενός τεράστιου πλοίου. Πολύ πιο συχνά, έχουν τη μορφή εμπορικών περιορισμών που επιβάλλονται από τα κράτη, όπως οι δασμοί, οι εμπορικές κυρώσεις και τα εμπάργκο.

Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, εφαρμόζονται δασμοί για τη ζάχαρη, με σκοπό την προστασία των εγχώριων παραγωγών ζάχαρης. Όπως αναφέρει  το Ινστιτούτο Cato , «μια περιορισμένη ποσότητα ακατέργαστης και ραφιναρισμένης ζάχαρης ... επιτρέπεται να εισάγεται αφορολόγητα, ή στην τιμή των 0,625 σεντ ανά λίβρα. Κάθε ποσότητα ζάχαρης που εισάγεται πέραν της αυτής της ποσόστωσης, εν τω μεταξύ, υπόκειται σε δασμό 15,36 σεντ ανά λίβρα για ακατέργαστη ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο και 16,21 σεντ ανά λίβρα για ραφιναρισμένη ζάχαρη. Για να το θέσουμε σε ένα συγκριτικό πλαίσιο, η παγκόσμια τιμή της ραφιναρισμένης ζάχαρης το 2017 γενικά κυμάνθηκε μεταξύ 17 σεντ και 25 σεντ ανά λίβρα.»

Έτσι, ανάλογα με την τιμή, ο φορολογικός συντελεστής που σχετίζεται με την εισαγωγή επιπλέον ζάχαρης μπορεί να κυμαίνεται από 65% έως 95%.

Και αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχει επίσης ένας δασμός του 127% στους κινεζικούς συνδετήρες (ναι, στους συνδετήρες) για την προστασία των αμερικανών κατασκευαστών συνδετήρων. Ο κονσερβοποιημένος τόνος από τον Ισημερινό θα σας κοστίσει επίσης ένα επιπλέον 35% σε δασμούς , τα αθλητικά παπούτσια από ξένες χώρες έχουν 20% δασμούς , οι εισαγωγές καπνού φορολογούνται βαριά, κλπ ... έχετε πάρει μια ιδέα. Μια ολόκληρη σειρά βιομηχανιών έχουν αυτούς τους περιορισμούς στις εισαγωγές, και όλοι αυτοί οι περιορισμοί χρησιμεύουν στην προστασία των εγχώριων παραγωγών, αλλά μόνο εις βάρος των εγχώριων καταναλωτών, οι οποίοι , ως αποτέλεσμα, πρέπει να πληρώσουν υψηλότερες τιμές.

Δυστυχώς, δεδομένου ότι αυτές οι ομάδες ειδικών συμφερόντων τείνουν να είναι μάλλον ανένδοτες για τη διατήρηση των ημι-μονοπωλίων τους, οι δασμοί που τα προστατεύουν τείνουν να είναι πολύ γερά σφηνωμένοι, όπως ήταν το Ever Given στο κανάλι. Αλλά σε αντίθεση με το φορτηγό πλοίο, αυτά τα εμπόδια στο εμπόριο είναι σε μεγάλο βαθμό αόρατα, οπότε συνήθως δεν βλέπουμε τις επιζήμιες επιπτώσεις τους.

Αυτή η αντίστιξη, πραγματικά, είναι που κάνει αυτήν την ιστορία τόσο συναρπαστική. Εδώ είχαμε μια έντονη οπτική αναπαράσταση ενός εμποδίου στο εμπόριο με τη μορφή φορτηγού πλοίου. Οι εικόνες του τεράστιου πλοίου που έμοιαζε με τείχος, μεταδόθηκαν σε όλον τον κόσμο, και όλοι το είδαμε φυσικά ως ένα εμπόδιο στη διαδικασία που μας φέρνει ευημερία. Ωστόσο, ενώ τα ειδικά πληρώματα εργάστηκαν ακούραστα για να ξεκολλήσουν το πλοίο, σπανίως αναλογιζόμαστε τους δασμούς που, στην πάροδο του χρόνου, αναμφίβολα έχουν παρεμποδίσει το εμπόριο σε μακράν μεγαλύτερο βαθμό. Ο αντίκτυπός τους απλώς δεν ήταν ποτέ αρκετά ορατός, ώστε να τραβήξει την προσοχή του κόσμου.

Και η μεγαλύτερη ειρωνεία είναι ότι οι κυβερνήσεις που σε όλο τον κόσμο βγήκαν και υπογράμμισαν την ανάγκη να βγει από τη μέση το φυσικό εμπόδιο, φαινομενικά αγνοούν το γεγονός ότι συνήθως υπερθεματίζουν στα δικά τους νομοθετικά εμπόδια στο εμπόριο, που εμποδίζουν πολύ περισσότερο από ό,τι θα μπορούσε να κάνει ποτέ το Ever Given.

Ο αντίκτυπος των εμπορικών φραγμών

Ο Henry Hazlitt χρησιμοποιεί την αναλογία ενός τείχους για να μιλήσει για τους εμπορικούς φραγμούς στο διαχρονικό βιβλίο του Economics in One Lesson [σ.σ. κυκλοφορεί στα ελληνικά με τίτλο «Οικονομικά σε ένα μάθημα»]. «Γιατί η ανέγερση δασμολογικών τειχών έχει το ίδιο αποτέλεσμα με την ανέγερση πραγματικών τειχών», γράφει ο Hazlitt. Εδώ, φυσικά, η αναλογία μας είναι με ένα πλοίο, αλλά το θέμα είναι ουσιαστικά το ίδιο. Ο Hazlitt συνεχίζει:

«Είναι σημαντικό για τους συνηγόρους του προστατευτισμού να χρησιμοποιούν συνήθως μια πολεμική διάλεκτο. Μιλούν για την «απώθηση της εισβολής» ξένων προϊόντων. Και τα μέσα που προτείνουν στο δημοσιονομικό πεδίο είναι σαν κι εκείνα του πεδίου της μάχης. Οι δασμολογικοί φραγμοί που τίθενται για να απωθήσουν αυτήν την εισβολή είναι όπως οι παγίδες, τα χαρακώματα, και οι περιφράξεις με συρματόπλεγμα που δημιουργήθηκαν για να απωθήσουν ή να επιβραδύνουν την απόπειρα εισβολής από έναν ξένο στρατό. Και όπως ο ξένος στρατός αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει πιο ακριβά μέσα για να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια – μεγαλύτερα τανκς, ανιχνευτές ναρκών, σώματα μηχανικών για την κοπή καλωδίων, οχύρωση ποταμών και κατασκευή γεφυρών - έτσι πρέπει να αναπτυχθούν πιο ακριβά και αποτελεσματικά μέσα μεταφοράς, για να ξεπεράσουν τα δασμολογικά εμπόδια.»

Το πρόβλημα με τα εμπόδια είναι ότι είναι δύσκολο να τα υπερπηδήσει κανείς. Αυτό είναι άλλωστε που τα καθιστά εμπόδια. Με το Ever Given κολλημένο στο Σουέζ, για παράδειγμα, τα πλοία έπρεπε να κινούνται γύρω από το νότιο άκρο της Αφρικής, καθιστώντας τα ταξίδια τους πολύ πιο μακρά και πιο ακριβά.

Αλλά, αν ο στόχος μας είναι να διευκολύνουμε την ταχεία κίνηση, η ανέγερση εμποδίων είναι μάλλον αντιπαραγωγική. Όπως γράφει ο Hazlitt, «από τη μία πλευρά, προσπαθούμε να μειώσουμε το κόστος μεταφοράς μεταξύ Αγγλίας και Αμερικής, ή Καναδά και Ηνωμένων Πολιτειών, αναπτύσσοντας ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά πλοία, καλύτερους δρόμους και γέφυρες, καλύτερες μηχανές και φορτηγά αυτοκίνητα. Από την άλλη πλευρά, ακυρώνουμε αυτές τις επενδύσεις στην αποτελεσματική μεταφορά, με δασμούς που καθιστούν εμπορικά ακόμη πιο δύσκολη τη μεταφορά αγαθών από ό,τι πριν. Καθιστούμε κατά 1 $ φθηνότερη την αποστολή των πουλόβερ και, στη συνέχεια, αυξάνουμε την τιμή τους κατά 2 $, για να αποτρέψουμε την αποστολή των πουλόβερ. Μειώνοντας το φορτίο που μπορεί να μεταφερθεί επικερδώς, μειώνουμε την αξία της επένδυσης στην αποδοτικότητα των μεταφορών.»

Το θέμα είναι ότι οι φραγμοί στο εμπόριο καταλήγουν πάντα να βλάπτουν τους καταναλωτές, είτε είναι φυσικά είτε νομικά πρόσωπα. Αλλά ελπίζουμε, τώρα που έχουμε δει όλοι πόσο ενοχλητικό μπορεί να είναι ένα φυσικό εμπόδιο, ότι θα καταφέρουμε να στρέψουμε την προσοχή μας και στην άρση των άλλων, αόρατων εμποδίων που κρατούν πίσω την παγκόσμια οικονομία.

Μακάρι να υπήρχε ένας τρόπος να γίνουν τόσο εμφανή όσο ένα φορτηγό πλοίο.

***

Ο  Patrick Carol έχει πτυχίο Χημικού Μηχανικού από το Πανεπιστήμιο του Waterloo και είναι συνεργάτης στο Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE).