[Αυτό το άρθρο είναι μια συλλογή αποσπασμάτων από την «Ηθική της Επιχειρηματικότητας και του Κέρδους», μια διάλεξη του καθηγητή Hoppe στο Πανεπιστήμιο του Reading, στην Αγγλία τον Ιούνιο του 2014.]
Ο καπιταλιστής επιχειρηματίας ενεργεί έχοντας έναν συγκεκριμένο στόχο κατά νου: να επιτύχει ένα χρηματικό κέρδος. Αποταμιεύει ή δανείζεται αποταμιευμένο χρήμα, μισθώνει εργασία, και αγοράζει ή ενοικιάζει πρώτες ύλες, κεφαλαιουχικά αγαθά και γη.
Στη συνέχεια προχωρά στην παραγωγή του προϊόντος ή της υπηρεσίας του, όποια κι αν είναι, και ελπίζει να πουλήσει αυτό το προϊόν με ένα χρηματικό κέρδος. Στο βιβλίο του Human Action (Ανθρώπινη Δράση ), ο Mises σημειώνει ότι, για τον καπιταλιστή, «το κέρδος εμφανίζεται ως το πλεόνασμα των χρημάτων που εισπράχθηκαν έναντι των χρημάτων που δαπανήθηκαν, και η ζημία ως το πλεόνασμα των χρημάτων που δαπανήθηκαν έναντι των χρημάτων που εισπράχθηκαν. Τα κέρδη και οι ζημίες μπορούν να εκφραστούν σε συγκεκριμένα χρηματικά ποσά.»
Όπως συμβαίνει με όλες τις δράσεις, μια καπιταλιστική επιχείρηση ενέχει ρίσκο. Το κόστος της παραγωγής - τα χρήματα που δαπανήθηκαν - δεν προδιαγράφει τα έσοδα που αποκομίζονται. Στην πραγματικότητα, εάν το κόστος παραγωγής προδιέγραφε τις τιμές πώλησης και τα έσοδα, κανένας καπιταλιστής δεν θα αποτύγχανε ποτέ. Αντίθετα, οι αναμενόμενες τιμές και τα προσδοκώμενα έσοδα καθορίζουν το κόστος παραγωγής που μπορεί να αντέξει ο καπιταλιστής.
Ωστόσο, ο καπιταλιστής δεν γνωρίζει ποιες θα είναι οι μελλοντικές τιμές που θα καταβληθούν, ή ποια ποσότητα του προϊόντος του θα αγοραστεί σε αυτές τις τιμές. Αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από
τους αγοραστές του προϊόντος του, και ο καπιταλιστής δεν έχει κανέναν έλεγχο πάνω τους. Ο καπιταλιστής πρέπει να υποθέσει ποια θα είναι η μελλοντική ζήτηση. Εάν υποθέσει σωστά, και οι αναμενόμενες μελλοντικές τιμές ανταποκρίνονται πράγματι στις δεδομένες τιμές που θα προκύψουν στην αγορά, θα αποκομίσει ένα κέρδος. Από την άλλη πλευρά, ενώ κανένας καπιταλιστής δεν στοχεύει στο να καταγράφει ζημίες - επειδή οι ζημίες υποδηλώνουν ότι πρέπει τελικά να εγκαταλείψει τη λειτουργία του ως καπιταλιστής και να γίνει είτε μισθωτός υπάλληλος κάποιου άλλου καπιταλιστή, είτε αυτάρκης παραγωγός-καταναλωτής - κάθε καπιταλιστής μπορεί να κάνει λάθη καθώς επιδιώκει το κέρδος. Οι πραγματικές τιμές μπορούν να πέσουν κάτω από τις προσδοκίες του και κάτω από το αντίστοιχο κόστος παραγωγής, και έτσι να μην αποκομίσει κάποιο κέρδος, αλλά να υποστεί ζημία.Ενώ είναι εφικτό να προσδιοριστεί με ακρίβεια το πόσα χρήματα έχει κερδίσει ή έχει χάσει ένας καπιταλιστής στην πάροδο του χρόνου, το κέρδος ή η απώλεια των χρημάτων του δεν υποδηλώνουν πολλά για την ευτυχία του καπιταλιστή, δηλαδή για το ψυχικό κέρδος ή την ψυχική ζημία του. Για τον καπιταλιστή, τα χρήματα σπάνια αποτελούν τον τελικό στόχο. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, τα χρήματα είναι ένα μέσο για περαιτέρω δράση, με κίνητρο κάποιους ακόμη πιο μακρινούς τελικούς στόχους. Ο καπιταλιστής μπορεί να θέλει να τα χρησιμοποιήσει για να συνεχίσει ή να επεκτείνει το ρόλο του ως καπιταλιστής που αναζητά το κέρδος. Μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ως μετρητά φυλαγμένα για, μη καθορισμένα ακόμα, μελλοντικά εγχειρήματα. Μπορεί να θέλει να τα δαπανήσει σε καταναλωτικά αγαθά και προσωπική κατανάλωση. Ή μπορεί να θέλει να τα χρησιμοποιήσει για φιλανθρωπικούς σκοπούς κ.λπ.
Αυτό που μπορεί να ειπωθεί ξεκάθαρα για το κέρδος ή τη ζημία ενός καπιταλιστή είναι το εξής: το κέρδος ή η ζημία του είναι η ποσοτική έκφραση του μεγέθους της συνεισφοράς του στην ευημερία των συνανθρώπων του, δηλαδή των αγοραστών και καταναλωτών του προϊόντος του, που θυσίασαν τα χρήματά τους με αντάλλαγμα το πιο πολύτιμο (για τους αγοραστές) προϊόν του. Το κέρδος του καπιταλιστή δείχνει ότι έχει μετασχηματίσει επιτυχώς κάποια λιγότερο πολύτιμα και εκτιμητέα από την κοινωνία μέσα δράσης σε κοινωνικά πιο πολύτιμα και εκτιμητέα, και έτσι αύξησε και ενίσχυσε την κοινωνική ευημερία. Mutatis mutandis, η ζημία του καπιταλιστή δείχνει ότι χρησιμοποίησε κάποιες πολύτιμες εισροές για την δημιουργία μιας λιγότερο πολύτιμης τελικής παραγωγής, και έτσι σπατάλησε πεπερασμένους φυσικούς πόρους, κάνοντας την κοινωνία φτωχότερη.
Τα κέρδη δεν είναι καλά μόνο για τον καπιταλιστή. Είναι επίσης καλά και για τους συνανθρώπους του. Όσο υψηλότερο είναι το κέρδος ενός καπιταλιστή, τόσο μεγαλύτερη έχει υπάρξει η συμβολή του στην κοινωνική ευμάρεια. Ομοίως, οι χρηματικές ζημίες είναι κακές όχι μόνο για τον καπιταλιστή, αλλά και για τους συνανθρώπους του, των οποίων η ευμάρεια έχει υποστεί συνέπειες από την αστοχία του.
Το ζήτημα της δικαιοσύνης: της ηθικά «σωστής» ή «λανθασμένης» διάστασης των ενεργειών ενός καπιταλιστή-επιχειρηματία, προκύπτει, όπως στην περίπτωση όλων των ανθρώπινων ενεργειών, και πάλι μόνο σε σχέση με τις συγκρούσεις. Προκύπτει μέσα από ανταγωνιστικές αξιώσεις ιδιοκτησίας και διαμάχες σχετικά με συγκεκριμένα, απτά μέσα δράσεων. Και η ετυμηγορία για τον καπιταλιστή εδώ είναι η ίδια όπως για όλους τους ανθρώπους, για οποιαδήποτε από τις ενέργειές τους.
Οι ενέργειες και τα κέρδη του καπιταλιστή είναι δίκαια, αν είχε αρχικά οικειοποιηθεί ή παράγει τους συντελεστές της παραγωγής του, ή τους απέκτησε - είτε αγοράζοντας είτε ενοικιάζοντάς τους - σε μια αμοιβαία επωφελή ανταλλαγή από έναν προηγούμενο ιδιοκτήτη, εάν όλοι οι υπάλληλοί του έχουν προσληφθεί ελεύθερα με αμοιβαία συμφωνημένους όρους, και εάν δεν βλάπτει την εμπράγματη ιδιοκτησία άλλων κατά τη διαδικασία της παραγωγής. Διαφορετικά, εάν ορισμένοι ή όλοι οι συντελεστές παραγωγής του καπιταλιστή δεν αποκτήθηκαν με αρχική οικειοποίηση, ούτε παρήχθησαν από αυτόν, ούτε αγοράστηκαν ή ενοικιάστηκαν από αυτόν από κάποιον προηγούμενο ιδιοκτήτη (αλλά προέρχονται από την απαλλοτρίωση της προγενέστερης περιουσίας άλλου ατόμου), εάν απασχολεί μη συναινετικά, «εξαναγκαστική» εργασία στην παραγωγή του, ή εάν προκαλεί υλική ζημία στην περιουσία άλλων κατά τη διάρκεια της παραγωγής, οι ενέργειές του και τα προκύπτοντα κέρδη του είναι άδικα.
Σε αυτήν την περίπτωση, το άτομο που έχει αδικαιολόγητα πληγεί, ο υπόδουλος, ή οποιοδήποτε άτομο που διαθέτει απόδειξη του δικού του πρωθύστερου και ισχύοντος τίτλου ιδιοκτησίας για ορισμένα ή για όλα τα μέσα παραγωγής του καπιταλιστή, έχει μια δίκαιη αξίωση εναντίον του, και μπορεί να επιμείνει να αποζημιωθεί - όπως ακριβώς θα κρινόταν και θα αντιμετωπιζόταν το θέμα έξω από τον επιχειρηματική σφαίρα, σε κάθε αστική υπόθεση.
***
Ο Hans-Hermann Hoppe είναι οικονομολόγος της Αυστριακής Σχολής και φιλελεύθερος / αναρχοκαπιταλιστής φιλόσοφος. Είναι ο ιδρυτής και πρόεδρος του The Property and Freedom Society.