.jpg)
Οι λέξεις «σοκ και δέος» είναι ένας καλός τρόπος για να περιγράψει κανείς τη διάθεση του κόσμου για το μεγαλύτερο μέρος του έτους 2020. Οι περισσότεροι από εμάς ποτέ δεν πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο. Προσωπικά σίγουρα δεν το πίστευα, παρόλο που έχω γράψει για κάποια σχέδια κλειδώματος της κοινωνίας λόγω πανδημίας που υπάρχουν εδώ και 15 χρόνια. Ήξερα ότι τα σχέδια ήταν στο συρτάρι, κάτι το οποίο ήταν τρομαχτικό από μόνο του, αλλά πάντα πίστευα ότι κάτι θα το εμπόδιζε να συμβεί. Τα δικαστήρια. Η κοινή γνώμη. Η διακήρυξη των δικαιωμάτων. Η παράδοση. Ο πυρήνας της κουλτούρας μας. Το πολιτικό κόστος. Η διαθεσιμότητα της πληροφόρησης.
Κάτι θα το απέτρεπε. Έτσι πίστευα. Έτσι πίστευαν οι περισσότεροι από εμάς.
Κι όμως συνέβη, όλα συνέβησαν μέσα σε λίγες μέρες, 12-16 Μαρτίου 2020, και μπουμ, είχε τελειώσει! Ήμασταν κλειδωμένοι. Τα σχολεία έκλεισαν. Κλειστά τα μπαρ και τα εστιατόρια. Δεν επιτρέπονταν οι αφίξεις από το εξωτερικό. Τα θέατρα έκλεισαν. Τα συνέδρια έληξαν βίαια. Οι αθλητικές διοργανώσεις σταμάτησαν. Μας είπαν να μείνουμε σπίτι και να βλέπουμε ταινίες… για δύο εβδομάδες μόνο, ώστε να ισιώσουμε την επιδημιολογική καμπύλη. Στη συνέχεια, οι δύο εβδομάδες έγιναν μήνες ολόκληροι. Πόσο τυχεροί εκείνοι που ζούσαν σε πολιτείες που αντιστάθηκαν στην πίεση και παρέμειναν ανοιχτές, ακόμη κι εκείνοι όμως, δεν μπορούσαν να επισκεφθούν συγγενείς σε άλλες πολιτείες λόγω των απαγορευτικών, και ούτω καθεξής.
Το lockdown απενεργοποίησε τη ζωή όπως την ξέραμε πριν από μόλις εννιά μήνες, για έναν ιό που το 99,80% αυτών που προσβάλλει τον ξεφορτώνονται [σ.σ. το ποσοστό της κοινής γρίπης είναι 99,90%], από τον οποίο η μέση ηλικία θανάτου είναι 78-80 με υποκείμενες νόσους, για τον οποίο δεν υπάρχει ούτε μία επαληθευμένη περίπτωση επαναμόλυνσης στον πλανήτη, και για τον οποίο οι διεθνείς επιτυχίες στη διαχείρισή του βασίστηκαν στην συλλογική ανοσία και στο να παραμείνει η κοινωνία ανοιχτή.
Οι πολιτικοί, που είχαν εντωμεταξύ μεταμορφωθεί σε δικτάτορες, ακόμα δεν μπορούσαν να παραδεχτούν μια τέτοια παταγώδη αποτυχία, οπότε διατήρησαν τους περιορισμούς σαν έναν τρόπο να καλύψουν αυτό που είχαν κάνει.
Αυτό το σοκ της Άνοιξης έχει πλέον μετατραπεί σε Χειμώνα της κακίας, με τον καθένα να δείχνει με το δάχτυλό του όλους τους άλλους σαν υπαίτιους για τη θλιβερή κατάσταση της ζωής που βιώνουμε. Η υπομονή έχει εξαντληθεί και έχει αντικατασταθεί από μια πανεθνική κακία. Αυτό είναι έκδηλο, όχι μόνο στο διαδίκτυο αλλά και δια ζώσης, όταν άγνωστοι φωνάζουν ο ένας τον άλλον ότι συμπεριφέρεται με τρόπο απαράδεκτο.
Αυτό που πολλές πολιτείες αποκαλούν «ανοιχτό» σήμερα θα το αποκαλούσαμε «κλειστό» πριν από κάποιους μήνες. Οι αθλητικές διοργανώσεις είναι σπάνιες. Τα θέατρα δεν λειτουργούν. Δεν μπορείτε ακόμα να πάτε στο γυμναστήριο, στο κολυμβητήριο, ή να φάτε σε ένα εστιατόριο. Οι εντολές για την υποχρεωτική χρήση μάσκας είναι παντού, το ίδιο και οι τοποτηρητές της χρήσης της. Άνθρωποι καταδίδουν τους γείτονές τους, στέλνουν drone για να χαλάσουν πάρτι σε σπίτια, και καταφέρονται ο ένας εναντίον του άλλου σε δημόσιους χώρους.
Σε μόλις λίγους, αθροιστικά, μήνες, οι καραντίνες έχουν κατασκευάσει μια νέα μορφή κοινωνικής δομής, στην οποία ο καθένας οφείλει να αντιμετωπίζει όλους τους άλλους σαν φορέα μιας θανατηφόρου αρρώστιας. Κάτι ακόμα πιο τερατώδες, οι άνθρωποι έχουν φτάσει να πιστεύουν ότι αν πλησιάσετε περισσότερο από δύο μέτρα ο ένας από τον άλλον, μια ασθένεια αυτόματα εμφανίζεται και εξαπλώνεται.
Η χώρα αυτή έχει γίνει ένα άσχημο μέρος. Να τι κατάφεραν οι καραντίνες.
Ο λαός πάντως το υποστηρίζει όλο αυτό, σωστά; Δεν είμαι και τόσο σίγουρος. Είναι αλήθεια ότι η τηλεόραση και τα διαδικτυακά μέσα σκορπούν τον πανικό όλη μέρα, κάθε μέρα. Εάν από εκεί παίρνετε την πληροφόρησή σας, σίγουρα πρέπει να νιώθετε σαν να μας χτύπησε πανούκλα. Υπάρχει επίσης το πρόβλημα ότι οι άνθρωποι αισθάνονται εξαιρετικά ανίσχυροι αυτή τη στιγμή. Κλειδώθηκαν, φιμώθηκαν, ταπεινώθηκαν, κακοποιήθηκαν βάναυσα από το κράτος. Οι λίγες προσπάθειες να βγουν έξω και να διαμαρτυρηθούν κατά των εγκλεισμών αντιμετωπίστηκαν με απαξίωση και χλευασμούς από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης.
Πώς ακριβώς τοποθετείται σήμερα η κοινή γνώμη όσον αφορά τα απαγορευτικά; Τις δημοσκοπήσεις δεν μπορεί κανείς να τις εμπιστεύεται: οι άνθρωποι ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να λένε στους δημοσκόπους κατά τη διάρκεια των εγκλεισμών μιας αστυνομοκρατίας. Συνήθως είναι μια εύστοχη εικασία ότι το 1/3 των πολιτών παίρνει μια θέση που είναι λίγο-πολύ συνεπής με την ανθρώπινη ελευθερία - δεν είναι μια σταθερή ομάδα και μετατοπίζεται ανάλογα με το εκάστοτε θέμα - οπότε αυτή είναι πιθανώς μια λογική εικασία προς το παρόν.
Η απίστευτη φρενίτιδα των ψευδόμενων μέσων «ενημέρωσης» έχει μπερδέψει έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων. Μια δημοσκόπηση αποκάλυψε ότι πολλοί πολίτες πιστεύουν ότι το 9% από εμάς έχουν πεθάνει από C-19, ενώ την πραγματικότητα το ποσοστό είναι 0,04%. Ναι, έχουμε ένα πρόβλημα προπαγάνδας. Σχεδόν τίποτε από όσα ακούγονται δεν είναι αλήθεια. Πρόκειται για καθαρή ιδεολογική προπαγάνδα. Οι άνθρωποι που λένε έγκυρα πράγματα φαίνεται να είναι μόνο το 1%, έναντι της ομοβροντίας από ανοησίες των μέσων ενημέρωσης σήμερα.
Δεν βλέπουμε να γίνεται σχεδόν καθόλου συζήτηση στον κυρίαρχο Τύπο για τα εμπειρικά αποδεικτικά στοιχεία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ότι οι καραντίνες δεν έχουν νόημα από ιατρική και οικονομική άποψη. Εμπειρογνώμονες της υγείας έχουν προειδοποιήσει εδώ και πολλές δεκαετίες ότι δεν επιτρέπεται να διαταράσσεται η λειτουργία της κοινωνίας σε περίπτωση κάποιας λοίμωξης. Η διατήρηση της ελευθερίας ήταν πάντα η προτεραιότητα της πολιτικής: 1949-52 , 1957-58 , 1968-69 και 2005 . Η ίδια η αμερικανική επανάσταση έλαβε χώρα εν μέσω μιας επιδημίας ευλογιάς. Ο φιλελευθερισμός εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια αιώνων πανδημιών .
Και όμως, ορίστε πού βρισκόμαστε σήμερα.
Χρειαζόμαστε ένα σοβαρό κίνημα κατά των εγκλεισμών, ένα κίνημα όχι μόνο πολιτικό αλλά πολιτιστικό και πνευματικό, ένα κίνημα βαθιά καλλιεργημένο από την άποψη της ιστορίας, τη φιλοσοφίας, του δικαίου, των οικονομικών και όλων των επιστημών, που θα μπορεί να συσπειρωθεί γύρω από παραδοσιακές πολιτικές αξίες σχετικές με την ατομική ελευθερία και τα όρια των κυβερνήσεων, καθώς και γύρω από τις οικουμενικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εάν η ελευθερία σημαίνει οτιδήποτε, σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται να είμαστε κλειδωμένοι. Σημαίνει, επιπλέον, ότι οι εγκλεισμοί και τα λουκέτα σημαίνουν έλλειψη συνείδησης.
Τι θα έπρεπε να μελετά, να πιστεύει και να διαδίδει αυτό το κίνημα; (που δεν χρειάζεται να είναι επίσημα οργανωμένο)
Επειδή τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα είναι τα πρώτα που παραβιάζονται σε μια καραντίνα, το κίνημα πρέπει να ενστερνιστεί και να υπερασπιστεί το δικαίωμα στην ιδιωτική ιδιοκτησία και στον απαρεμπόδιστο έλεγχο των επιχειρήσεών μας, των σπιτιών μας, και των εαυτών μας. Η φιλελεύθερη παράδοση έχει επιβεβαιώσει εδώ και πολύ καιρό αυτήν την αρχή, και δεν μπορεί να προκαλεί τίποτε άλλο από αποστροφή, το γεγονός ότι οι καραντίνες έλαβαν χώρα σαν να μην υπήρχε ιδιωτική ιδιοκτησία. Ξαφνικά οι πάντες και τα πάντα ανήκαν στο κράτος, και επαφιόταν στο κράτος να δηλώσει τι είναι ή δεν είναι απαραίτητο, ή ακόμη και τι είναι επιλέξιμο ή μη επιλέξιμο σχετικά με την ιατρική σας περίθαλψη.
Το κίνημα αυτό θα πρέπει να υιοθετήσει την ελευθερία του να μπορούμε να επιλέγουμε τις συναναστροφές μας, αφού αυτές έπεσαν θύμα επίθεσης στη συνέχεια : δεν μπορούσαμε να συγκεντρωθούμε σε ομάδες, να διοργανώσουμε συνέδρια, να πάμε στο σινεμά, να κάνουμε οτιδήποτε που δεν εμπεριείχε «κοινωνική αποστασιοποίηση» (με αρρωσταίνει τόσο πολύ αυτή η φράση, με την αμφίβολη προέλευση , που μετά βίας μπορώ να την πληκτρολογήσω), ή ακόμα και να πάμε σε έναν άλλο νομό ή άλλη χώρα για να επισκεφτούμε φίλους και συγγενείς.
Αυτό το κίνημα πρέπει να τιμήσει και να υπερασπιστεί τη θρησκευτική ελευθερία, καθώς, με έναν απίστευτο τρόπο, η κυβέρνηση έκλεισε τους ναούς δια της βίας. Η σύγχρονη έννοια της ελευθερίας εμφανίστηκε στα τέλη του μεσαίωνα όταν η εξάντληση από τους θρησκευτικούς πολέμους προκάλεσε σταδιακά την ανάδυση της έννοιας της ανοχής. Η ανεξιθρησκεία ήταν η πρώτη μεγάλη ελευθερία που κωδικοποιήθηκε στη νομοθεσία. Προκαλεί κατάπληξη το ότι παραβιάστηκε τόσο κατάφωρα φέτος.
Το κίνημα θα πρέπει να συμβαδίζει με την ελεύθερη επιχειρηματικότητα και την καινοτομία που τη συνοδεύει. Πόσος πλούτος και δημιουργικότητα χάθηκαν εξαιτίας των lockdown; Είναι κάτι ανυπολόγιστο. Τα μεγαλύτερα θύματα ήταν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ενώ οι μεγάλες εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας άνθισαν. Το ξεκίνημα και η διαχείριση μιας εμπορικής επιχείρησης είναι ανθρώπινο δικαίωμα, η υλοποίηση του οποίου ήταν το μεγάλο επίτευγμα της ζωής στη νεωτερικότητα, καθώς διαδόθηκε η ευημερία σε ολόκληρο τον κόσμο και ανύψωσε τους ανθρώπους του κόσμου πάνω από την κατάσταση της απλής επιβίωσης στη φύση, αλλά και από τη στασιμότητα των παγιωμένων ιεραρχιών των παλαιότερων εποχών. Μέρος αυτού του φιλελεύθερου ιδεώδους είναι το ελεύθερο εμπόριο, το οποίο δέχεται τα πυρά τόσο από την Αριστερά όσο και από τη Δεξιά.
Εφόσον μιλάμε για τις βασικές αρχές της ελευθερίας, ας μιλήσουμε για τις μάσκες. Έχουν γίνει ακριβώς αυτό που τις αποκάλεσε το επιστημονικό περιοδικό New England Journal of Medicine : ένα φυλαχτό. Είναι σύμβολα κοινωνικής δέσμευσης και πολιτικής αφοσίωσης. Μια ελεύθερη κοινωνία συσπειρώνεται γύρω από την ατομική επιλογή, οπότε αν οι μάσκες κάνουν ένα άτομο να αισθάνεται ασφαλές ή αν το κάνουν να νιώθει ότι κρατά τους άλλους ασφαλείς από την αναπνοή του, όλα καλά. Όταν όμως οι άνθρωποι επιτίθενται σε άλλους ανθρώπους που αντιδρούν στη χρήση τους, και προφανώς είναι αναστατωμένοι με τη φαινομενική εκδήλωση «εξέγερσης» ενάντια στους κανόνες, αυτό ονομάζεται επιβολή και δυσανεκτικότητα - ίσως κατανοητή δεδομένης της εποχής, αλλά εξακολουθεί να είναι αντιφιλελεύθερη.
Οι νόμοι που απαιτούν να καλύπτουμε τα πρόσωπά μας σε δημόσιους χώρους δεν θα ήταν ανεκτοί ακόμη και πριν από εννέα μήνες. Και όμως εδώ είμαστε τώρα, όχι μόνο με νόμους αλλά και με ολοένα και περισσότερες εθελοντές εντός του κοινού για να τους επιβάλουν με αποκρουστική αγένεια. Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία, βέβαια, που συμβαίνει αυτό. Για παράδειγμα, οι αμερικάνικοι νόμοι την εποχή της αποικιοκρατίας έδιναν εντολή στους ανθρώπους να μην ντύνονται με φανταχτερά ρούχα για λόγους ευσέβειας και κοινωνικής συμμόρφωσης. Μέρος της καπιταλιστικής επανάστασης περιελάμβανε την ελευθερία να ντύνεται κανείς όπως θέλει, και το να είναι διαθέσιμη η μόδα σε όλους. Το κίνημα της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας και οι τοποτηρητές του ανάμεσα στο πλήθος, δεν είναι παρά μόνο μια αναβίωση του πουριτανισμού.
Οι καραντίνες κατέστρεψαν τις οικονομικές προοπτικές εκατομμυρίων ανθρώπων, και η κυβέρνηση προσπάθησε να τους αποζημιώσει δαπανώντας χωρίς σκέψη τα χρήματα των άλλων ανθρώπων, και με μια άνευ προηγουμένου χρήση της πρέσσας εκτύπωσης νομισμάτων, λες και μπορούν οι κυβερνήσεις με κάποιο τρόπο να κουκουλώνουν με χαρτονομίσματα την καταστροφή που προκαλούν. Ως εκ τούτου, το κίνημα κατά των εγκλεισμών χρειάζεται να δεσμευτεί στον δημοσιονομικό ορθολογισμό και στο υγιές χρήμα. Γνωρίζουμε τώρα ότι μια κυβέρνηση με την ικανότητα να δημιουργεί απεριόριστα χρηματικά ποσά είναι ανεξέλεγκτη. Αυτό πρέπει να διορθωθεί.
Όσον αφορά την υγεία, που εξ αρχής αποτέλεσε το ζήτημα ή την δικαιολογία που εξαπολύθηκαν πάνω μας οι καραντίνες, σίγουρα θα πρέπει να μάθουμε από αυτήν την εμπειρία ότι η πολιτική και η ιατρική πρέπει να διαχωριστούν με ένα ψηλό τείχος. Έχουμε τους επαγγελματίες του κλάδου της ιατρικής που είναι οι κατά παράδοση υπεύθυνοι για τον μετριασμό των ασθενειών, και το κάνουν αυτό σε συμφωνία με τις επαγγελματικές τους ενώσεις και την καλύτερή τους κρίση. Η πολιτική δεν πρέπει ποτέ να υπερισχύει της σχέσης γιατρού/ασθενούς, ούτε να υποθέτει ότι ξέρει καλύτερα από τον δικό μας γιατρό τι είναι το βέλτιστο για εμάς.
Όσον αφορά την εκπαίδευση, η κυβέρνηση της χώρας έκλεισε με απίστευτη σκληρότητα τα σχολεία, αν και η απειλή για τα παιδιά από τον ιό είναι σχεδόν μηδενική και δεν υπάρχει καμία επιβεβαιωμένη περίπτωση παιδιού που να μετέδωσε την C-19 σε ενήλικα. Ίσως ένας μικρός λόγος αισιοδοξίας να είναι ότι έχουμε μάθει περισσότερα για το πώς οι γονείς μπορούν να αποκτήσουν περισσότερο έλεγχο στην εκπαίδευση των παιδιών τους, από ότι είχαν προηγουμένως. Το κίνημα κατά των εγκλεισμών πρέπει να αγκαλιάσει μια πληθώρα εναλλακτικών εκπαιδευτικών λύσεων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας πλήρους ιδιωτικοποίησης, έτσι ώστε η εκπαίδευση να μπορέσει και πάλι να αποτελέσει μέρος του πλέγματος της ελεύθερης επιχειρηματικότητας.
Είναι αλήθεια ότι οι λέξεις «κατά των εγκλεισμών» έχουν αρνητικές συνδηλώσεις. Υπάρχει μια καλύτερη λέξη για να μεταδώσουμε τη θετική διάσταση του πράγματος; Η προτίμησή μου; η λέξη Φιλελευθερισμός. Οι προοδευτικοί την έχουν εγκαταλείψει. Είναι επίσης σωστή από ιστορική και διεθνή προοπτική. Ο φιλελευθερισμός και η νεωτερικότητα συνδέονται άρρηκτα στην Ιστορία, λέει ο Benjamin Constant. Ένας φιλελευθερισμός του μέλλοντος πρέπει να είναι προετοιμασμένος να κατανοήσει, να υποστηρίξει και να αγωνιστεί για την ελευθερία σε έναν κόσμο χωρίς μαζικούς εγκλεισμούς. Χωρίς καμία εξαίρεση.
Αυτό μας οδηγεί στο τελικό σημείο. Είτε αυτό το κίνημα λειτουργεί στους τομείς της ακαδημαϊκής κοινότητας, του πολιτισμού, και της δημοσιογραφίας, είτε της πολιτικής, είναι απολύτως επείγον να επιδεικνύει αδιάκοπο ηθικό θάρρος και ακεραιότητα. Θηριώδες θάρρος και θηριώδη ακεραιότητα. Θα πρέπει να είναι απολύτως ασυμβίβαστο στα κρίσιμα σημεία. Θα πρέπει να είναι πρόθυμο να μιλήσει ακόμη και όταν δεν είναι δημοφιλές να το πράξει, ακόμα και όταν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κραυγάζουν υπέρ του αντιθέτου, ακόμα και όταν ο όχλος των social media κατακλύζει τις ειδοποιήσεις σας, ακόμα και όταν σας κάνουν να ντρέπεστε για το ότι σκέφτεστε ελεύθερα.
Αυτή τη φορά, όπως έχετε σίγουρα παρατηρήσει, ακόμη και οι φωνές καλών ανθρώπων με καλές ιδέες έμειναν σιωπηλές εξαιτίας του φόβου. Αυτός ο φόβος πρέπει να αποβληθεί. Η αντίδραση ενάντια σε αυτόν τον δεσποτισμό θα έρθει αργά ή γρήγορα, αλλά αυτό δεν αρκεί. Χρειαζόμαστε χαρακτήρα, ακεραιότητα, θάρρος και αλήθεια, και αυτά ίσως έχουν μεγαλύτερη σημασία από την ιδεολογία και τη γνώση. Η γνώση χωρίς την προθυμία και το θάρρος να μιλήσει κανείς είναι άχρηστη, διότι όπως μας δίδαξε ο E.C. Harwood δεν υπάρχει υποκατάστατο για την ακεραιότητα του χαρακτήρα.
Τελικά, η προσπάθεια να αποφυλακιστεί η κοινωνία είναι ένα πνευματικό ζήτημα. Ποια είναι η αξία της ζωής σας, και πώς θέλετε να τη ζήσετε; Πόσο σημαντικές είναι οι, αποκτημένες με κόπο, ελευθερίες που ασκούσατε καθημερινά; Τι γίνεται με τη ζωή και τις ελευθερίες των άλλων; Αυτά είναι το παν. Η ελευθερία δεν επικράτησε ποτέ χωρίς παθιασμένες και θαρραλέες φωνές να την υπερασπίζονται. Έχουμε τα εργαλεία τώρα, πολύ περισσότερα από ό,τι πριν. Μπορεί να μας έχουν πιάσει από το λαιμό, αλλά τελικά δεν μπορούν να μας φυλακίσουν. Η ιδέα ότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε, υπό το φόβο του όχλου στα social media, είναι παράλογη.
Αυτό το κίνημα, είτε ονομάζεται «ενάντια στις καραντίνες», είτε απλώς φιλελευθερισμός, πρέπει να απορρίψει την κακία και τον καταναγκασμό της εποχής που διανύουμε. Πρέπει να αντιμετωπίσει τον βαρβαρότητα των εγκλεισμών. Πρέπει να μιλήσει και να ενεργήσει με ανθρωπιστική κατανόηση και με μεγάλο σεβασμό για την λειτουργία της κοινωνίας σε συνθήκες ελευθερίας, και για την ελπίδα για το μέλλον που τη συνοδεύει. Οι εχθροί της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκάλυψαν τα πρόσωπά τους σε κοινή θέα. Είθε να υπάρξει δικαιοσύνη. Διακυβεύεται η ευημερία όλων μας.
***
Ο Jeffrey A. Tucker είναι διευθυντής σύνταξης του Αμερικανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας (AIER). Είναι συγγραφέας πολλών χιλιάδων άρθρων στον επιστημονικό και ημερήσιο τύπο και εννέα βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε 5 γλώσσες, με πιο πρόσφατο το Liberty or Lockdown . Είναι επίσης ο συντάκτης του The Best of Mises . Μιλάει δημόσια για θέματα οικονομίας, τεχνολογίας, κοινωνικής φιλοσοφίας και πολιτισμού