Αν και η θεϊκή μοναρχία μπορεί να φαίνεται παράλογη ή αρχαϊκή, είχε έναν ευρύτερο θετικό οικονομικό αντίκτυπο στην κοινωνία, που οι ιστορικοί έχουν παραβλέψει
Υπάρχει ένας εκπληκτικός αριθμός ιστορικών φαινομένων με ερμηνείες που στερούνται οικονομικής λογικής. Αυτή είναι η περίπτωση του παρατηρούμενου «θεϊκού δικαιώματος των βασιλέων», ή της «ελέω θεού μοναρχίας», που αναλύεται συνήθως στα εγχειρίδια ιστορίας. Αυτή η αποδιδόμενη θεϊκή υπόσταση είναι κάτι συνηθισμένο - εκτός από την Ευρώπη, βρίσκουμε παραδείγματα θεϊκής μοναρχίας στην Ασία, τη Νότια Αμερική και την Αφρική.
Αν επεκτείναμε τον ορισμό της ελέω θεού μοναρχίας ώστε να συμπεριλάβει και τους ηγέτες των φυλών, τότε ο κατάλογός μας θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερος. Το φαινόμενο εκτείνεται επίσης πολύ πιο πίσω στο χρόνο: Οι Σουμέριοι είχαν θεόσταλτους μονάρχες, και η αρχαιότερη γραπτή ιστορία που υπάρχει περιγράφει τον ημίθεο των Σουμέριων, τον βασιλιά Γκιλγκαμές. Αν και η ελέω θεού μοναρχία συχνά θεωρείται ως εκμεταλλευτική ή παράλογη, υποστηρίζω ότι δεν μεγιστοποιούσε τον πλούτο μόνο των μοναρχών, αλλά πιθανότατα και των υπηκόων τους.
Αρχικά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε τη φύση των «ζητημάτων δέσμευσης» στις αγορές. Αντίθετα με τη άποψη του σύγχρονου, απλού ανθρώπου, η εμπιστοσύνη δεν είναι δεδομένη - σε αγορές με λιγότερα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, το κόστος της σηματοδότησης της δέσμευσης και της αξιοπιστίας προς τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά είναι υψηλότερο. Αν εξαιρέσουμε κάποιο τρανταχτό εγκληματικό παρελθόν, ο σύγχρονος πολίτης θα μπορούσε να κάνει αίτηση σε ένα τοπικό McDonald's για δουλειά και πιθανότατα να προσληφθεί επί τόπου. Τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα διαφυλάσσονται τόσο καλά, ώστε αν κάποιος έκλεβε από τα McDonald's μετά την πρόσληψή του, η εταιρεία θα μπορούσε να ζητήσει μια ταχεία αποζημίωση και τιμωρία, μέσω των δικαστηρίων και της αστυνομίας.
Επειδή η, μετά την εργασιακή σύμβαση, τιμωρία είναι τόσο εύκολο να επιτευχθεί, η McDonald's τείνει να προσλάβει οποιονδήποτε αναπνέει, επειδή η εμπιστοσύνη σε ένα τυχαίο άτομο είναι σχεδόν ανέξοδη σε καταστάσεις όπως αυτή. Ωστόσο, σε πολλά μέρη του κόσμου, αυτό δεν ισχύει - παρ' όλο που μπορεί να αισθάνεστε άνετα αγοράζοντας σταφύλια από έναν τυχαίο πωλητή στις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορεί να μην αισθάνεστε το ίδιο για έναν πωλητή σταφυλιών στο κατεστραμμένο από τον πόλεμο Αφγανιστάν, όπου δεν υπάρχουν υπερκείμενες αρχές που να εγγυώνται την, μετά τη σύμβαση, αποζημίωση (και ο κίνδυνος απάτης ή σοβαρής σωματικής βλάβης είναι εκθετικά υψηλότερος). Στο παρελθόν, οι αγορές έμοιαζαν περισσότερο με το σύγχρονο Αφγανιστάν, και αυτό θέτει το υπόβαθρο για μια ανάλυση σχετικά με τη μοναρχία στο παρελθόν. (Το άρθρο μου εδώ εξηγεί περαιτέρω τη σχέση μεταξύ «σηματοδότησης» και δικαστικής επιβολής, αν ο αναγνώστης εξακολουθεί να ενδιαφέρεται).
Οι μονάρχες δεν έχουν ανοσία στα προαναφερθέντα ζητήματα δέσμευσης. Στην πραγματικότητα, ήταν μάλλον πιο επιρρεπείς σε αυτά. Το έργο του Richard Posner σχετικά με τις πρωτόγονες αγορές, μας διαφωτίζει για το θέμα αυτό. Ένα πολύ πραγματικό εμπόδιο στη δημιουργία πλούτου στο παρελθόν ήταν η πιθανή κλοπή του εν λόγω πλούτου. Για κάθε δολάριο που κέρδιζε κανείς, έπρεπε να δαπανά περισσότερα για την διασφάλιση του πλούτου του. Είτε μας αρέσει είτε όχι, οι μονάρχες (και οι ευγενείς) ήταν μία από τις ξεχωριστές ομάδες ατόμων στη μεσαιωνική κοινωνία που συγκέντρωναν και έλεγχαν σημαντικές περιουσίες. Τον μεγάλο πλούτο συνοδεύει και η μεγάλη ευθύνη - δηλαδή, η ευθύνη για την προστασία του πλούτου.
Πώς λοιπόν οι μονάρχες διασφάλιζαν την περιουσία τους; Μπορούσαν να βασίζονται στα δικαστήρια, αλλά για τους ευγενείς (και ιδίως τους μονάρχες) δεν υπήρχαν ανώτερες αρχές για να προσφύγουν - αν ένας μονάρχης εκδιωχθεί ή δολοφονηθεί, οποιαδήποτε αποζημίωση θα αποφασιζόταν από τον διάδοχο, ο οποίος, πολύ βολικά, θα επωφελούνταν από αυτόν του τον ρόλο. Η περίπτωση αυτή μου θυμίζει τον Μάκβεθ του Σαίξπηρ - όταν ο βασιλιάς Ντάνκαν δολοφονείται, ο γιος του δεν καλεί την αστυνομία ούτε κάνει μήνυση στον Μάκβεθ, αλλά συνεννοείται με ξένους μονάρχες, ώστε να ανακτήσει τον θρόνο με τη βία. Δεδομένου ότι η δικαστική επιβολή είναι ένα συγκριτικά άχρηστο εργαλείο για την πρόληψη μιας αδικαιολόγητης ζημίας, οι μονάρχες πρέπει να βρουν άλλες μεθόδους εξασφάλισης αξιόπιστων συναλλασσομένων, προκειμένου να μην υποκύψουν στην κλοπή και την αυτάρκεια.
Από τη μία πλευρά, θα περιμέναμε ότι οι μορφές σηματοδότησης θα αντικαθιστούσαν τη δικαστική επιβολή - αυτό θα επέτρεπε την διαλογή των κακών συναλλασσομένων εκ των προτέρων, ή πριν από την συναλλαγή. Νομίζω ότι ένα εύκολο παράδειγμα είναι οι ευνούχοι-υπηρέτες που «σηματοδοτούσαν» τις ασφαλείς προθέσεις τους με τον εθελούσιο ευνουχισμό τους. Ένας ευνούχος που θα «αθετούσε» τις συμβατικές του υποχρεώσεις θα είχε σίγουρα πολλά να χάσει, καθώς η «εξειδίκευσή» του θα καθίστατο πλέον άχρηστη, αλλά θα έμενε και χωρίς την ικανότητα ανατροφής παιδιών. Το έργο του Gordon Tullock για την κληρονομική διαδοχή εξηγεί επίσης την αναγκαιότητα των κληρονόμων για μια σταθερή μοναρχία, κάτι που δεν θα μπορούσαν να έχουν οι ευνούχοι, δίνοντάς τους έτσι ένα κίνητρο να μην βλάψουν τους κυρίους τους.
Από την άλλη πλευρά, η «σηματοδότηση» δεν είναι η μόνη λύση για τον μετριασμό του κόστους των συναλλαγών. Όπως υποδεικνύει το έργο του Peter Leeson (όπως αυτό) και άλλων, οι προληπτικοί κανόνες συχνά συντελούν στην επίλυση των ζητημάτων στις αγορές. Σαν άλλο ένα παράδειγμα, ο Leeson υποστηρίζει επίσης εδώ, ότι η χρήση της δεισιδαιμονίας επέτρεψε την αποτελεσματική επίλυση διαφορών στη μεσαιωνική Ευρώπη. Εγώ υποστηρίζω κάτι παρόμοιο: ότι η χρήση της δεισιδαιμονίας επέτρεπε στους μονάρχες να συναλλάσσονται με ασφάλεια.
Η ιδέα της «ελέω θεού μοναρχίας» καθιστά τους πάντες λειτουργικά ευνούχους. Όλους όσους είναι χριστιανοί, εννοώ. Αν οι υπήκοοί σας είναι χριστιανοί και οι χριστιανικοί κανόνες υποστηρίζουν την ιδέα ότι οι μονάρχες έχουν θεϊκή υπόσταση (ή προστατεύονται από μια θεϊκή οντότητα), τότε κανείς δεν μπορεί ρεαλιστικά να αντικαταστήσει έναν μονάρχη, επειδή μόνο η «δυναστεία Χ» είναι θεϊκή ή προστατευμένη από τον Θεό.
Μπορεί να είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η ελέω θεού μοναρχία είναι επωφελής για τους μονάρχες, αλλά λογικά είναι επωφελής και για κάθε πιθανό συναλλασσόμενο, εφόσον η ανταλλαγή είναι εθελοντική. Οι στρατιώτες, το προσωπικό και οι αυλικοί θα επωφελούνταν. Ως προέκταση της βασιλικής οικογένειας, οι υπάλληλοι των ευγενών θα επωφελούνταν επίσης - σε πολλές ιστορικές χώρες, αυτό θα συνεπαγόταν σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού. Η δυνατότητα να συναλλάσσεται κανείς με άτομα που κατέχουν σημαντικό πλούτο είναι απίστευτα προσοδοφόρα και ελκυστική.
Αν και πολλοί θεωρούν τη ελέω θεού μοναρχία ως μια ακραία εκδοχή μεγαλομανίας, προσωπικά καταλήγω στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι μια διευθέτηση που μεγιστοποιεί τον πλούτο για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Δεν θα ωφελούσε μόνο τους μονάρχες εξασφαλίζοντάς τους πλούτο, αλλά θα ωφελούσε επίσης και κάθε εν δυνάμει συναλλασσόμενο, μια λίστα ανθρώπων που θα απέκλειε πολύ λίγους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι μονάρχες δεν ήταν μεγαλομανείς, αλλά μόνο ότι η ελέω θεού μοναρχία υπάρχει για λόγους πέραν της μεγαλομανίας.
Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι τόσες πολλές χώρες και πληθυσμοί θα υιοθετούσαν μια πεποίθηση που ωφελεί ουσιαστικά μόνο λιγότερο από το 1% του πληθυσμού. Όπως συμβαίνει με κάθε διαδεδομένο φαινόμενο στην ιστορία, θα πρέπει να εκκινήσουμε την ερμηνεία μας αξιολογώντας το πώς θα επωφελούνταν τα άτομα, και όχι πώς θα αποτελούσαν αντικείμενα «εκμετάλλευσης». Το να κάνουμε κάτι διαφορετικό, σημαίνει ότι υποθέτουμε πως οι ιστορικά δρώντες δεν ήταν ορθολογικοί, κάτι εξαιρετικό όταν αξιολογούμε απλούς φυσικούς οργανισμούς, ίσως όχι όμως και όταν αξιολογούμε ανθρώπους.