Οι ευρωπαϊκές ελίτ που επέβαλαν τους καταστροφικούς περιορισμούς για τον Covid-19, όπως και το καθεστώς της «πράσινης ενέργειας» και των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, βλέπουν τώρα απαθείς τα αποτελέσματα των πολιτικών τους να τσακίζουν το βιοτικό επίπεδο των δύσμοιρων υπηκόων τους
Καθώς οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να τα βγάλουν πέρα λόγω των επιπέδων ρεκόρ του πληθωρισμού, και καθώς ο χειμώνας πλησιάζει, η σοβαρή κρίση του κόστους ζωής ετοιμάζεται να βγει εκτός ελέγχου. Το ενεργειακό κόστος που έχει εκτοξευθεί, σε συνδυασμό με τις καλπάζουσες τιμές των τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών και υπηρεσιών, είναι βέβαιο ότι θα εξαφανίσουν ό,τι έχει απομείνει από τη «μεσαία τάξη».
Τα νοικοκυριά που κάποτε ζούσαν άνετα, και μάλιστα είχαν κάποιες οικονομίες στην άκρη, έχουν τεθεί υπό σοβαρές οικονομικές πιέσεις ήδη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και, δυστυχώς, τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη. Σε αυτό που έχει ονομαστεί κρίση «ή θα φάτε, ή θα ζεσταθείτε» (''eat or heat''), μπορούμε να αναμένουμε να δούμε την κατάσταση να επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες, μια εξέλιξη που θα μπορούσε να έχει κρίσιμες και εκτεταμένες επιπτώσεις, πέρα από τις οικονομικές.
Για όσους έχουν αδιατάρακτη μνήμη καθώς και το εύρος της προσοχής που αρμόζει σε έναν ενήλικα, δεν θα είναι δύσκολο να θυμηθούν τις διαβεβαιώσεις πολιτικών και αξιωματούχων της κεντρικής τράπεζας στα τέλη του περασμένου έτους, ότι ο πληθωρισμός ήταν «παροδικός» και ότι όποιος έλεγε το αντίθετο ήταν ένας πολιτικά υποκινούμενος καταστροφολόγος. Όπως είναι ολοφάνερο σήμερα, και είναι εδώ και μήνες, όλες αυτές οι δηλώσεις ήταν εντελώς λανθασμένες, ένα «λάθος» που έγινε είτε από καθαρή άγνοια και επαγγελματική ανικανότητα, είτε από κακόβουλη πρόθεση και επαγγελματική ψευδολογία.
Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Ο πληθυσμός παραπλανήθηκε και πίστεψε όλα τα αυτο-συγχαρητήρια μηνύματα σχετικά με το πώς οι ενέργειες των κεντρικών σχεδιαστών κάθε είδους «νίκησαν τον Covid», «απέφυγαν την ύφεση» και μας έβαλαν όλους «πίσω σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας». Έτσι, εμπιστεύθηκε τους κυβερνήτες του, και πολύ λίγοι περίμεναν αυτό που ήταν προ των πυλών. Ακόμη λιγότεροι ήταν επιτυχώς προετοιμασμένοι για αυτό. Στην πραγματικότητα, ακόμη και σήμερα, οι περισσότεροι πολίτες εξακολουθούν να αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι αυτές οι ενέργειες ήταν που τους έφεραν στη δυσβάσταχτη οικονομική θέση που βρίσκονται τώρα.
Και έτσι, από τη στιγμή που οι τιμές καταναλωτή άρχισαν να αυξάνονται σοβαρά και συστηματικά, τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν πλήρη άγνοια ως προς το πώς να ανταποκριθούν και ποιον να κατηγορήσουν. Οι περισσότερες κυβερνήσεις αντέδρασαν με τον ίδιο τρόπο. Κατεύθυναν την οργή του πληθυσμού αλλού, δείχνοντας με το δάχτυλο τη Ρωσία και κατηγορώντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων και την εκτίναξη του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας.
Και όσον αφορά τις «πρακτικές» λύσεις του προβλήματος, με την ευρωπαϊκή τιμή αναφοράς του φυσικού αερίου να έχει εκτοξευθεί πάνω από 550% τους τελευταίους δώδεκα μήνες, οι κεντρικοί σχεδιαστές κατέληξαν σε μια σειρά εξωφρενικών πολιτικών, που κυμαίνονται από το παράλογο έως το κωμικό. Από την επιβολή ορίων θερμοκρασίας στα δημόσια κτίρια και τις πισίνες, μέχρι την ενθάρρυνση των ανδρών εργαζομένων να έρχονται στη δουλειά τους χωρίς γραβάτα τους καλοκαιρινούς μήνες. Η πιο αντιπαραγωγική από όλες τις προσεγγίσεις, φυσικά, ήταν αυτή που υιοθέτησαν τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη: η παροχή μετρητών στους πολίτες για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Με άλλα λόγια, οι πολιτικοί προσπαθούν εδώ και καιρό να διατηρήσουν τα ποσοστά δημοφιλίας τους επιδεινώνοντας ένα πρόβλημα, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη.
Ωστόσο, το πρόβλημα παρέμεινε πεισματικά, και τελικά χειροτέρεψε. Τον Αύγουστο, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη έφτασε σε άλλο ένα ρεκόρ, στο 9,1%, χωρίς σημάδια υποχώρησης και οι προβλέψεις γίνονται ολοένα και πιο ασφαλείς ότι θα ξεπεράσει το 10% τους επόμενους μήνες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δεινή, με την Goldman Sachs να προειδοποιεί ότι θα μπορούσε να ξεπεράσει το 22% τον Ιανουάριο. Και το πιο ανησυχητικό μέρος όλων είναι ότι αυτά τα άλματα τιμών ρεκόρ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Υπολογίζονται χρησιμοποιώντας εξαιρετικά προκατειλημμένες και ανακριβείς φόρμουλες, σε μεγάλο βαθμό στρεβλές, ώστε να υποτιμούν τον πραγματικό πληθωρισμό, τον οικονομικό πόνο που νιώθουν οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή. Η πραγματικότητα στον αληθινό κόσμο είναι πολύ χειρότερη.
Στη Γερμανία, όπου ο πληθωρισμός ανέβηκε στο υψηλότερο σημείο των σαράντα τελευταίων ετών, του 8,8% τον Αύγουστο, σχεδόν τρία εκατομμύρια παιδιά ζουν τώρα σε συνθήκες φτώχειας, αριθμός που εκτινάχθηκε στα ύψη από την περασμένη άνοιξη, σύμφωνα με την παιδική φιλανθρωπική οργάνωση Arche. Όπως τόνισε ο ιδρυτής της, Bernd Siggelkow, στην οικονομική υπερδύναμη της Ευρώπης, «ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε εμάς, ζητώντας υποστήριξη. Φαίνεται ότι κανείς δεν θα κάνει τίποτα μέχρι να πεθάνει ένα παιδί από την πείνα στη Γερμανία».
Στην Ιταλία, όλο και περισσότερα μπαρ και εστιατόρια εκθέτουν τους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος σε δημόσια θέα, για να δείξουν στους πελάτες το στρες που υπέστησαν και τις επιλογές που αντιμετωπίζουν, μεταξύ της αύξησης των τιμών τους ή της διακοπής της λειτουργίας τους. Στην Ελλάδα, όπου ο πληθωρισμός βρίσκεται πλέον στο υψηλότερο σημείο των 29 τελευταίων ετών, τα ενοίκια έχουν σκαρφαλώσει σε επίπεδα που ήδη απειλούν πολλές οικογένειες να μείνουν άστεγες. Έχοντας βιώσει μια έξαρση πιο μακροχρόνιων τουριστών με πολλά χρήματα από τα επιδόματα για τον κορωνοϊό για να τα ξοδέψουν σε μεγαλύτερες περιόδους διακοπών, τα διαμερίσματα στην Αθήνα έχουν γίνει απρόσιτα για τους ντόπιους. Οι κρατικές επιδοτήσεις προς τους Έλληνες χαμηλού εισοδήματος έχουν επιδεινώσει την κατάσταση, πυροδοτώντας έναν πόλεμο πλειοδοτικών προσφορών, που τροφοδοτούν τις αυξήσεις των ενοικίων.
Όσο για το τι θα ακολουθήσει, μπορεί κανείς μόνο να φανταστεί πόσο τρομερές μπορούν να γίνουν αυτές οι πιέσεις μόλις μπει ο χειμώνας. Η ενεργειακή κρίση πρόκειται να κλιμακωθεί μαζικά, όχι μόνο λόγω της αναμενόμενης αύξησης της ζήτησης, αλλά και λόγω των περαιτέρω διαταραχών της προσφοράς. Αν και δεν δημιούργησε το πρόβλημα, η σύγκρουση Ουκρανίας-Ρωσίας σίγουρα το μεγέθυνε, και τώρα η Ευρώπη βρίσκεται σε μια καθόλου αξιοζήλευτη θέση.
Αυξάνονται οι σοβαρές ανησυχίες ότι η ρωσική Gazprom, η οποία κλείνει τακτικά τον αγωγό Nord Stream 1 για λόγους συντήρησης, μπορεί απλώς μια μέρα να μην τον ανοίξει ξανά. Το αν πρόκειται για μια αξιόπιστη απειλή ή όχι είναι πραγματικά εκτός θέματος, καθώς ο φόβος από μόνος του έχει αποδειχθεί υπεραρκετός για να προκαλέσει τον όλεθρο στις αγορές και να στείλει τη αβεβαιότητα σε ύψη-ρεκόρ.
Επίσης, οι προσπάθειες επανεκκίνησης των πυρηνικών σταθμών που δαιμονοποιούνταν εδώ και καιρό υπήρξαν σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκείς. Μετά από χρόνια περικοπής κεφαλαίων και απόπειρες πρόωρης μετάβασης στην «πράσινη ενέργεια», η οποία δεν μπορούσε ούτε κατά διάνοια να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού, οι πολιτικοί αναγνωρίζουν σιγά-σιγά ότι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής δεν έχουν διακόπτες «on/off» που μπορεί κανείς απλά να χτυπήσει όταν συνειδητοποιήσει ότι έκανε λάθος.
Οι επιχειρήσεις έχουν ήδη προειδοποιηθεί ότι μπορεί να χρειαστεί να σταματήσουν τη λειτουργία τους τον χειμώνα λόγω των αναμενόμενων ελλείψεων, και τα νοικοκυριά ήδη κάνουν καθημερινές θυσίες σε τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης για να μπορέσουν να αντέξουν οικονομικά τη θέρμανση τους επόμενους μήνες. Αυτές οι πιέσεις φαίνεται ότι ετοιμάζονται να μεταφραστούν σε πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις. Όπως μπορέσαμε να δούμε ήδη από την κούρσα για την ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, το κύριο θέμα του δημόσιου ενδιαφέροντος είναι η κρίση του κόστους ζωής.
Για τον ορθολογικό, μακροπρόθεσμο επενδυτή και αποταμιευτή, όλες αυτές οι εξελίξεις πρέπει να ληφθούν υπόψη. Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, και τουλάχιστον σε αυτήν την περίπτωση κανείς δεν μπορεί να πει ότι αιφνιδιάστηκε, όταν μπορούμε να δούμε μια απότομη επιδείνωση βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Για τους κατόχους πολύτιμων μετάλλων, αυτή είναι μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή. Η οικοδόμηση της θέσης κάποιου και η χρήση των σημερινών επιπέδων τιμών σε χρυσό και άργυρο ως μια σπάνια ευκαιρία αγοράς είναι βέβαιο ότι θα αποδειχθεί απροσμέτρητα επωφελής, καθώς συνεχίζουμε να κατεβαίνουμε σ' αυτόν τον καθοδικό φαύλο κύκλο.