Τι λάθος κάνει ο Πάπας σε σχέση με την επισιτιστική κρίση, την «εταιρική απληστία» και τον πληθωρισμό

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Πάπα, η «ψυχρή λογική της αγοράς» είναι το κύριο εμπόδιο για την εξάλειψη της πείνας από τον κόσμο. Το επιχείρημα αυτό υποδηλώνει μια θλιβερή παρερμηνεία του πώς λειτουργούν οι αγορές, και μια άγνοια για τα έως τώρα επιτεύγματά τους στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας.  

Άρθρο του Brad Polumbo, που δημοσιεύτηκε στις 20 Οκτωβρίου 2021, από το Fee. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής. Χρόνος ανάγνωσης 3'.

Ως επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας, ο Πάπας Φραγκίσκος είναι ένας αξιόλογος θρησκευτικός ηγέτης και ένα παγκόσμιο θρησκευτικό είδωλο. Αλλά το ότι είναι κάποιος εμπειρογνώμονας σε έναν τομέα δεν σημαίνει πως είναι εμπειρογνώμονας και σε έναν άλλο - και η κατανόηση του παπά για τα οικονομικά φανερώνει πολλά κενά, εάν λάβουμε σοβαρά υπ' όψη μας τις τελευταίες του παρατηρήσεις.

Ο Πάπας Φραγκίσκος έκανε πρόσφατα μια δήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής, όπου στην πραγματικότητα κατηγόρησε τις αγορές και τον καπιταλισμό για την επιμονή της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. 

«Η καταπολέμηση της έλλειψης τροφίμων απαιτεί να ξεπεράσουμε την ψυχρή λογική της αγοράς, η οποία επικεντρώνεται άπληστα στο απλό οικονομικό κέρδος και στην υποβάθμιση του φαγητού σε εμπόρευμα, και να επικεντρωθούμε στην ενίσχυση της λογικής της αλληλεγγύης», έγραψε στο Twitter . 

«Πρέπει να προσαρμόσουμε τα κοινωνικοοικονομικά μας πρότυπα ώστε να έχουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο, γιατί πολλά τέτοια πρότυπα το έχουν χάσει», συνέχισε ο Πάπας. «Σκεπτόμενος αυτές τις καταστάσεις, στο όνομα του Θεού θέλω να ζητήσω ... Οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων να σταματήσουν να επιβάλλουν μονοπωλιακές δομές παραγωγής και διανομής, που φουσκώνουν τις τιμές και καταλήγουν να στερούν το ψωμί από τους πεινασμένους».

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Πάπα Φραγκίσκου, η «ψυχρή λογική της αγοράς» είναι το κύριο εμπόδιο για την παγκόσμια εξάλειψη της πείνας. Αλλά το επιχείρημα αυτό προδίδει μια θλιβερή παρεξήγηση για το πώς λειτουργούν οι αγορές και πώς έχουν κατορθωθεί τα προηγούμενα επιτεύγματα στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας.  

«Οι ελεύθερες αγορές είναι αναμφισβήτητα το σπουδαιότερο εργαλείο που έχει ανακαλύψει η ανθρωπότητα έως τώρα για τη μείωση της φτώχειας και τη δημιουργία μιας ευρέως διαθέσιμης αφθονίας», μου είπε σε μια συνέντευξη η διευθύνουσα συντάκτρια του HumanProgress, Τσέλσι Φόλετ. «Καμία χώρα δεν έγινε ποτέ πλούσια μόνο μέσω φιλανθρωπικών προσπαθειών».

«Σκεφτείτε την Ινδία, όπου η Καθολική Εκκλησία έχει κάνει ένα αξιοθαύμαστο ανθρωπιστικό έργο», συνέχισε. «Τη δεκαετία του 1970, ενώ η Μητέρα Τερέζα βοηθούσε να περιθάλψουν τους φτωχούς της χώρας, αυτοί βρίσκονταν σίγουρα σε απόλυτη ανάγκη, καθώς πάνω από το 67% των παιδιών της Ινδίας ήταν ελλιποβαρή λόγω έλλειψης τροφής. Αφ΄ότου η Ινδία μετακινήθηκε προς  τις ελεύθερες αγορές στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ποσοστό φτώχειας της χώρας έπεσε κατακόρυφα. Και το ποσοστό των παιδιών που καταχωρήθηκαν ως ελλιποβαρή συρρικνώθηκε γρήγορα, περίπου στο 30%, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία».  

Έτσι, επίσης, η Follett εξήγησε ότι οι ανταγωνιστικές αγορές έχουν ενθαρρύνει την τεχνολογική καινοτομία, η οποία έχει κάνει τα τρόφιμα πιο άφθονα και πιο προσιτά.  

Τι γίνεται όμως με την τρέχουσα άνοδο των τιμών των τροφίμων; Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν έχει άδικο όταν επισημαίνει ότι οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί στις ΗΠΑ και παγκοσμίως τον τελευταίο χρόνο. Ωστόσο, εκλαμβάνει την υπαιτιότητα με έναν εντελώς λανθασμένο τρόπο, όταν κατηγορεί τις «μεγάλες εταιρείες τροφίμων» και την υποτιθέμενη απληστία τους. (Εξάλλου, οι εταιρείες δεν είναι ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο άπληστες τώρα από ό,τι ήταν πριν από δύο χρόνια!) 

Δεν φταίει καθόλου «η απληστία των εταιριών» για την τρέχουσα αύξηση των τιμών των τροφίμων, εξήγησε σε συνέντευξή του ο οικονομολόγος Alex Salter. «Οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται λόγω της αύξησης της ζήτησης και πτώσης της προσφοράς. Ο μόνος τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι υπάρχουν τόσα διαθέσιμα τρόφιμα όσα οι άνθρωποι θέλουν να αγοράσουν, είναι να ανέβουν οι τιμές ».

«Θυμηθείτε, οι τιμές δεν προκαλούν την σπανιότητα, αλλά φανερώνουν την σπανιότητα», κατέληξε. «Τα τρόφιμα θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο να βρεθούν αν οι εταιρείες δεν αύξαναν τις τιμές. Μπορούμε να μιλήσουμε για τους τρόπους να βοηθήσουμε τους φτωχούς χρησιμοποιώντας την αναδιανομή, αλλά το να ρίχνουμε το φταίξιμο σε κάποια εταιρική απληστία είναι ανόητο».

Εν τω μεταξύ, η Follett επεσήμανε ότι η μακροπρόθεσμη τάση στις τιμές των τροφίμων είναι στην πραγματικότητα μια ιστορία ραγδαίως μειούμενων τιμών. 

«Αν και η άνοδος που βλέπουμε αυτή τη στιγμή στις τιμές των τροφίμων αξίζει προσοχής, η μακροπρόθεσμη τάση είναι ενθαρρυντική», είπε. «Κατά τον τελευταίο αιώνα, οι Αμερικανοί είδαν τα τρόφιμα να γίνονται απίστευτα πιο προσιτά. Σε αυτό συνεισέφερε η λεγόμενη «εταιρική απληστία», υπό τη μορφή των εταιρειών τροφίμων που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να προσφέρουν στους καταναλωτές περισσότερες επιλογές σε χαμηλότερες τιμές. Η ελευθερία για καινοτομία και συμμετοχή στις συναλλαγές της αγοράς είναι η υπεύθυνη για τη μακροπρόθεσμη πτώση των τιμών των τροφίμων». 

Με απλά λόγια, ο Πάπας κάνει λάθος σχετικά με τις βαθύτερες αιτίες της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης και της αύξησης του κόστους των τροφίμων. Είναι κατανοητό ότι ο Πάπας Φραγκίσκος δεν μπορεί να είναι ειδικός σε όλα τα πράγματα. Αλλά με ένα τόσο τεράστιο κοινό και με μια τέτοια επιρροή, έχει την υποχρέωση να ενημερώνεται καλύτερα πριν ασχοληθεί με οικονομικές υποθέσεις.

***

Ο Brad Polumbo ( @Brad_Polumbo ) είναι ένας φιλελεύθερος - συντηρητικός δημοσιογράφος, και πολιτικός ανταποκριτής στο Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE).