Κανένας ανθρώπινος νους, και κανένας συνδυασμός μυαλών, δεν μπορεί καν να οραματιστεί, πόσο μάλλον να ελέγξει ευφυώς, τις αμέτρητες συναλλαγές της ανθρώπινης δράσης σε μια απλή κοινωνία, πόσο μάλλον σε μια πολύπλοκη κοινωνία
Σε ένα πρόσφατο σεμινάριο ένας πρόεδρος κολεγίου ισχυρίστηκε το εξής: «Οι θεωρίες σας για την ελεύθερη αγορά, την ιδιωτική ιδιοκτησία, το περιορισμένο κράτος ήταν εντάξει υπό τις απλές συνθήκες πριν από έναν αιώνα ή περισσότερο, αλλά σίγουρα δεν είναι εφαρμόσιμες στη σημερινή πολύπλοκη οικονομία. Όσο πιο περίπλοκη είναι η κοινωνία, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για κυβερνητικό έλεγχο. Αυτό μοιάζει αυτονόητο».
Είναι σημαντικό να αποκαλυφθεί αυτή η συχνή, αληθοφανής και σημαντική πλάνη, γιατί οδηγεί άμεσα και λογικά στον σοσιαλιστικό κεντρικό σχεδιασμό. Έτσι απάντησε στον πρόεδρο του κολεγίου ένα μέλος της ομάδας του σεμιναρίου:
«Ας πάρουμε την απλούστερη δυνατή κατάσταση — ότι υπάρχουμε μόνο εσείς και εγώ. Στη συνέχεια, ας υποθέσουμε ότι είμαι τόσο σοφός όσο κάθε Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που ανέλαβε καθήκοντα κατά τη διάρκεια της ζωής σας. Έχοντας αυτά τα προσόντα κατά νου, πιστεύετε ειλικρινά ότι θα ήμουν ικανός να ελέγξω καταναγκαστικά τι θα εφεύρετε, θα ανακαλύψετε ή θα δημιουργήσετε, ποιες θα είναι οι ώρες εργασίας σας, τι μισθό θα λάβετε, τι και με ποιον θα συναναστρέφεστε και θα συναλλάσσεστε; Δεν είναι αποδεδειγμένα εμφανής η ανικανότητά μου σε αυτήν την απλούστερη κοινωνία από όλες;
Τώρα, ας περάσουμε από την απλή αυτή κατάσταση σε μια πιο σύνθετη κοινωνία - σε όλους τους ανθρώπους σε αυτό το δωμάτιο. Τι θα σκεφτόσασταν για την επάρκειά μου να ελέγχω καταναγκαστικά τις παραγωγικές τους ενέργειες; Ή, ας αναλογιστούμε μια πραγματικά περίπλοκη κατάσταση —τους 188.000.000 ανθρώπους αυτού του έθνους [ Σημείωση του συντάκτη: τώρα, το 2014, περίπου 318 εκατομμύρια]. Αν πρότεινα να αναλάβω τη διαχείριση της ζωής τους και των δισεκατομμυρίων συναλλαγών τους, θα με θεωρούσατε θύμα παραισθήσεων. Δεν είναι άραγε προφανές ότι όσο πιο περίπλοκη είναι μια οικονομία, τόσο πιο βέβαιο είναι ότι ο κυβερνητικός έλεγχος της παραγωγικής προσπάθειας θα ασκήσει επιβράδυνση; Προφανώς, όσο πιο περίπλοκη είναι η οικονομία μας, τόσο περισσότερο θα πρέπει να βασιζόμαστε στις θαυματουργές, αυτοπροσαρμοστικές διαδικασίες των ανθρώπων που ενεργούν ελεύθερα. Κανένας ανθρώπινος νους ούτε κανένας συνδυασμός μυαλών δεν μπορεί καν να οραματιστεί, πόσο μάλλον να ελέγξει ευφυώς, τις αμέτρητες ανταλλαγές της ανθρώπινης δράσης σε μια απλή κοινωνία, για να μην πούμε τίποτα για μια πολύπλοκη κοινωνία».
Είναι απίθανο ο πρόεδρος του κολεγίου να θέσει ξανά αυτό το ερώτημα.
Αν και η αποκάλυψη των σφαλμάτων μπορεί να παρομοιαστεί με μια ατέρμονη κατάσβεση πυρκαγιών, η εξάσκηση αυτή είναι ωστόσο αυτοβελτιωτική καθώς και χρήσιμη, με την έννοια ότι οι ενέργειες «οπισθοφυλακής» είναι χρήσιμες. Περαιτέρω, η ικανότητα κάποιου να αποκαλύπτει πλάνες -μια «αρνητική» τακτική- φαίνεται να είναι ένας απαραίτητος πρόλογος για να τονίσει με επιδραστικό τρόπο το θετικό. Αν ένα άτομο δεν μπορεί να επιδείξει ικανότητα στο να καταρρίπτει τα σοσιαλιστικά σφάλματα, δεν είναι πιθανό να κερδίσει ένα ευρύ κοινό για τις απόψεις του σχετικά με τα θαύματα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι που είναι ελεύθεροι.
Από όλα τα σφάλματα που ακούγονται στις αίθουσες διδασκαλίας ή αλλού, δεν υπάρχει κανένα που να μην μπορεί να εξηγηθεί απλά. Αρκεί να εστιάσουμε το μυαλό μας σε αυτό. Το Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE) επιδιώκει να βοηθήσει εκείνους που θα αποκαλύψουν τις πλάνες και θα τονίσουν τα πλεονεκτήματα της ελευθερίας. Όσο περισσότεροι μας ξεπερνούν στην παροχή αυτού του είδους της βοήθειας, τόσο το καλύτερο.
Περίληψη
- Η πολυπλοκότητα δεν υποδηλώνει ότι απαιτείται αυτόματα ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας.
- Εσείς και εγώ εργαζόμαστε «με πλήρη απασχόληση» στο να διαχειριζόμαστε τις αντίστοιχες ζωές μας. Το καθήκον μας αυξάνεται εκθετικά εάν προσπαθούμε να ελέγξουμε τις ζωές μιας χούφτας άλλων και εκρήγνυται πέρα από τη λογική αν προσπαθήσουμε να ελέγξουμε τις ζωές εκατομμυρίων.
- Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:
"I, Pencil" του Leonard E. Reed: http://tinyurl.com/p7kauf5
"Our Cages and Labyrinths" του Jeffrey A. Tucker: http://tinyurl.com/l7wbfa8
"Πληροφορίες καταναλωτή και συζήτηση για τον υπολογισμό" από τον EC Pasour: http://tinyurl.com/om9kybb
"The Foundations of Political Dirray: Lessons from Professor Hayek" του Richard B. Mckenzie: http://tinyurl.com/ozxu23l
Σημείωση του συντάκτη
Αυτό ήταν το πρώτο κεφάλαιο της πρώτης έκδοσης των Κλισέ του Σοσιαλισμού του FEE όταν εμφανίστηκε το 1962. Αν και η πλάνη «η πολυπλοκότητα απαιτεί έλεγχο» δεν εκφράζεται δημόσια τόσο τολμηρά σήμερα, εξακολουθεί να είναι υπόρρητη στις βασικές υποθέσεις του σύγχρονου Προοδευτισμού. Σχεδόν κάθε νέα καινοτομία προκαλεί κάποια έκκληση από κάποιον Προοδευτικό κάπου να τη ρυθμίσει, να την παρακολουθήσει, μερικές φορές ακόμη και να την απαγορεύσει. Σπάνια ένας Προοδευτικός θα απορρίψει νέες αναθέσεις καθηκόντων για την κυβέρνηση, παρόλο που έχει ήδη υποθέσει τόσα πολλά που τα διαχειρίζεται τόσο άσχημα (και με οικονομική ζημία). Μας αρμόζει να επισημάνουμε ότι όσο περισσότερο η κυβέρνηση επιχειρεί να ελέγξει τα πράγματα, τόσο λιγότερο καλά θα εκτελεί όλα τα καθήκοντά της, συμπεριλαμβανομένων των βασικών. Ο Leonard Read πέθανε το 1983, όμως η σοφία του -όπως εκφράζεται εδώ- εξακολουθεί να αντηχεί.