Θα είναι ο αναρχοκαπιταλιστής Javier Milei ο επόμενος Πρόεδρος της Αργεντινής;

Από τη δεκαετία του 1940, τα αποτυχημένα κρατικιστικά κυβερνητικά σχήματα έχουν βυθίσει την Αργεντινή στη φτώχεια. Ο ολοένα και πιο δημοφιλής Javier Milei σκοπεύει να αλλάξει τη θλιβερή ιστορία του έθνους του

Άρθρο του Manuel Garcia Cojon που δημοσιεύτηκε τις 4 Ιουλίου 2022 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 4'. Απόδοση στα ελληνικά Νίκος Μαρής. 

(Ενεργοποιήστε τους υποτίτλους, αριστερά από το κουμπί ''ρυθμίσεις'')

Η Αργεντινή υπήρξε το χαρακτηριστικό παράδειγμα αντιπαραγωγικής πολιτικής για το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου αιώνα. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ήταν μια από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, τώρα είναι μια από τις φτωχότερες. Η μεγαλύτερη φορολόγηση, οι περισσότερες ρυθμίσεις, και ο υψηλότερος πληθωρισμός από ό,τι στις περισσότερες άλλες χώρες έχουν καταναλώσει ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου που δημιουργήθηκε κατά την εποχή του αργεντίνικου καπιταλισμού του παρελθόντος. Αν και η κυβέρνηση πριν από την τωρινή είχε όντως μια κλίση προς τη Δεξιά, η θητεία της έληξε απογοητευτικά, καθώς οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στην αγορά δεν επιτεύχθηκαν, αφού ο κυβερνητικός συνασπισμός περιλάμβανε και σοσιαλιστικά κόμματα. 

Η ανάδυση ενός σταρ

Από αυτή την κατάσταση αναδύθηκε ο Javier Milei. Γεννημένος το 1970, αποφάσισε ότι ήθελε να γίνει οικονομολόγος στα δώδεκά του χρόνια, καθώς βίωσε τον υπερπληθωρισμό. Γύρω στο 2014, έγινε «Αυστριακός» σχεδόν από τη μια μέρα στην άλλη, αφού διάβασε τη μονογραφία του Murray Rothbard για τη θεωρία του μονοπωλίου, η οποία τον ώθησε να διαβάσει ό,τι μπορούσε να πέσει στα χέρια του από Rothbard, Ludwig von Mises και άλλους Αυστριακούς. Από το 2014 έως το 2021 ο Milei εμφανιζόταν τακτικά στην τηλεόραση ως οικονομολόγος υπερασπιζόμενος τις ελευθεριακές ιδέες, σε μια εποχή που το να αποκαλείς κάποιον ελευθεριακό θεωρούνταν προσβολή στην Αργεντινή. 

Στις εκλογές του 2021, το κόμμα του έγινε το τρίτο ισχυρότερο στη χώρα και κατέλαβε τέσσερις από τις 257 έδρες στην Βουλή των Αντιπροσώπων στην πρώτη του εμφάνιση. Ο Μιλέι είναι πλέον μέλος του Κογκρέσου της Αργεντινής και διεξάγει μια ανοιχτή προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν το 2023. Η εκθετική άνοδος της δημοτικότητάς του ώθησε τον Μιλέι και τους αντιπάλους του να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη την πιθανότητα της νίκης του. Ο Μιλέι θέλει να μειώσει τον αριθμό των υπουργείων από είκοσι σε οκτώ, εκ των οποίων έχει ήδη τέσσερα που λειτουργούν ως σκιώδη υπουργεία: οικονομίας, εξωτερικών σχέσεων, πρόνοιας και υποδομών. 

Στα νιάτα του, ο Milei ήταν ημιεπαγγελματίας ποδοσφαιριστής και μέλος ενός ροκ συγκροτήματος. Οι υποστηρικτές του τον αντιμετωπίζουν σαν σταρ, και πολλοί έχουν παθιαστεί όσο κι εκείνος με την ηθική ετυμηγορία κατά του κράτους. Οι βασικοί του υποστηρικτές είναι οι νέοι. Ακόμη και οι μαθητές γυμνασίου σε όλη την Αργεντινή αναφέρονται τώρα στην «αρχή της μη επιθετικότητας». Η υποστήριξή στο πρόσωπό του αυξάνεται προοδευτικά, καθώς οι νέοι μεταλαμπαδεύουν τους γονείς και τους παππούδες τους τις ιδέες της ελευθερίας. 

Ο Μιλέι είναι σήμερα ο κορυφαίος υποψήφιος για την προεδρία. Μια πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του San Andrés δείχνει ότι στα σενάρια με επώνυμους υποψηφίους, ο Milei είναι ο μόνος με περισσότερο από 20 % των ψήφων για τον πρώτο γύρο των εκλογών. Εάν κανείς δεν κερδίσει περισσότερο από το 50 % των ψήφων, αυτό το σενάριο θα οδηγήσει σε έναν δεύτερο εκλογικό γύρο μεταξύ των δύο κορυφαίων υποψηφίων. Η κοινή παραδοχή τώρα είναι ότι αν ο Milei εμφανιζόταν στον δεύτερο γύρο, θα τον κέρδιζε επειδή οι υποστηρικτές των άλλων δύο βασικών συνασπισμών είναι λιγότερο αντίθετοι προς τον Milei, και περισσότερο ο ένας προς τον άλλον. 

 

Το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Milei

Ο Milei είναι πολύ διαφανής σχετικά με το μεταρρυθμιστικό του σχέδιο , το οποίο φαίνεται πολύ συνετό και μπορεί να λάβει ευρεία υποστήριξη. Είναι μια διαδικασία σύγκλισης που θα έκανε την Αργεντινή να πλησιάσει τις ΗΠΑ όσον αφορά το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε μια περίοδο τριάντα πέντε ετών, με τα δύο τρίτα της ανάπτυξης να σημειώνονται στο πρώτο τρίτο αυτής της περιόδου. Το σχέδιο διαρθρώνεται σε τρεις γενιές μεταρρυθμίσεων που πρόκειται να αναπτυχθούν με μια συγκεκριμένη σειρά. 

Η πρώτη γενιά περιλαμβάνει δημοσιονομικές, εργασιακές, εμπορικές και νομισματικές μεταρρυθμίσεις. Η δημοσιονομική μεταρρύθμιση θα οδηγήσει σε έντονη μείωση των δημοσίων δαπανών, της φορολογίας και των φορολογικών συντελεστών. Η εργασιακή μεταρρύθμιση θα αυξήσει την ευελιξία για τις μελλοντικές συμβάσεις εργασίας, καθιστώντας ευκολότερη την πρόσληψη και την απόλυση εργαζομένων. Η εμπορική μεταρρύθμιση θα καθιερώσει το μονομερές ελεύθερο εμπόριο, χωρίς δασμούς, ποσοστώσεις, ή περιορισμούς στις εισαγωγές κι εξαγωγές. 

Η νομισματική μεταρρύθμιση θα οδηγήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα από τα κλασματικά αποθεματικά σε έναν σαφή διαχωρισμό μεταξύ των καταθέσεων όψεως, οι οποίες θα πρέπει να είναι σε πλήρη αποθεματικά, και της επενδυτικής τραπεζικής, που θα περιλαμβάνει προθεσμιακές καταθέσεις και άλλα προϊόντα, καθιστώντας ουσιαστικά το σύστημα απρόσβλητο στον τραπεζικό πανικό της απόσυρσης καταθέσεων (bank run). Θα καταργήσει επίσης τους κανονισμούς και θα αυξήσει τον ανταγωνισμό. Η κεντρική τράπεζα θα εκκαθαριστεί και το αργεντίνικο πέσο θα πάψει να υπάρχει. Θα γίνει νόμιμη η πραγματοποίηση συναλλαγών και η σύναψη συμβάσεων στο νόμισμα της επιλογής του καθενός. 

Η δεύτερη γενιά του σχεδίου του Milei περιλαμβάνει τις μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό και στην πρόνοια. Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος θα ιδιωτικοποιήσει τις συντάξεις και θα επιτρέψει στους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα για να αυξηθεί η απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα. Η μεταρρύθμιση της πρόνοιας θα την αναδιαρθρώσει ώστε να δώσει κίνητρα στην απασχόληση. 

 

Η τρίτη γενιά του σχεδίου περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης. Η μεταρρύθμιση της υγειονομικής περίθαλψης θα ασκήσει πίεση προς την αύξηση της ιδιωτικοποίησης του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και την κατάργηση των κανονισμών. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση θα δώσει την ελευθερία σε κάθε σχολείο να υιοθετήσει το δικό του πρόγραμμα σπουδών και θα μεταμορφώσει τη δημιουργία ενός συστήματος κουπονιών για τις εκπαιδευτικές δαπάνες, παρέχοντας έτσι κίνητρα στον ανταγωνισμό μεταξύ των σχολείων. 

Επίλογος

Ακόμα απέχουμε περισσότερο από έναν χρόνο από τις εκλογές. Οι συνθήκες και οι τάσεις υπόκεινται σε αλλαγές. Ωστόσο, αν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση, η Αργεντινή βρίσκεται μπροστά σε κάποιες μεγάλες αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι πάντα αδύνατον να προβλέψουμε το πώς θα κυβερνήσει κάποιος μετά την εκλογή του, αλλά μετά από έναν αιώνα καταστροφικών πολιτικών κρατισμού, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι μια ενδεχόμενη κυβέρνηση Μιλέι θα αρχίσει να αναιρεί το καταστροφικό παρελθόν της Αργεντινής. 

***

 

Ο Manuel Garcia Gojon είναι διδάκτορας Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο George Mason και ερευνητής στο Mises Institute. Ο κύριος τομέας έρευνάς του είναι η Νομισματική Κοινωνιολογία.