Εάν η οικονομική ανισότητα είναι «πάθηση», η τιμωρία της προσπάθειας και της επιτυχίας από το κράτος δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση θεραπεία
«Οι ελεύθεροι άνθρωποι δεν είναι ίσοι, και οι ίσοι δεν είναι ελεύθεροι»
Μακάρι να μπορούσα να θυμηθώ ποιος το είπε πρώτος. Θα έπρεπε να κατατάσσεται ως μια από τις μεγάλες αλήθειες όλων των εποχών, μια αλήθεια που είναι γεμάτη με ένα βαθύ νόημα.
Η ισότητα ενώπιον του νόμου —για παράδειγμα, το να κρίνεσαι αθώος ή ένοχος με βάση το αν διέπραξες το έγκλημα, όχι με βάση το χρώμα, το φύλο ή την πίστη που εκπροσωπείς— είναι ένα ευγενές ιδανικό και δεν αμφισβητείται εδώ. Η «ισότητα» στην οποία αναφέρεται η παραπάνω δήλωση αφορά το οικονομικό εισόδημα ή τον υλικό πλούτο.
Με άλλα λόγια, η δήλωση μπορεί να είναι: «Οι ελεύθεροι άνθρωποι θα κερδίζουν διαφορετικά εισοδήματα. Όπου οι άνθρωποι έχουν το ίδιο εισόδημα, δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι».
Η οικονομική ισότητα σε μια ελεύθερη κοινωνία είναι ένας αντικατοπτρισμός που οραματίζονται οι αναδιανομείς - και πολύ συχνά είναι πρόθυμοι να χύσουν αίμα για να το πετύχουν. Όμως οι ελεύθεροι άνθρωποι είναι διαφορετικοί άνθρωποι, επομένως δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι κερδίζουν διαφορετικά εισοδήματα. Τα ταλέντα και οι ικανότητές μας δεν ταυτίζονται. Δεν δουλεύουμε όλοι τόσο σκληρά. Και, ακόμα κι αν όλοι μας γίνονταν ως δια μαγείας ίσοι σε πλούτο απόψε, θα ήμασταν άνισοι το πρωί γιατί κάποιοι από εμάς θα τα ξόδευαν και κάποιοι από εμάς θα τα αποταμίευαν.
Για να δημιουργήσουν ένα έστω και πρόχειρο μέτρο οικονομικής ισότητας, οι κυβερνήσεις πρέπει να εκδώσουν τις ακόλουθες εντολές και να τις υποστηρίξουν με εκτελεστικά αποσπάσματα και φυλακές: «Μην διαπρέπεις και μην εργάζεσαι σκληρότερα από τον διπλανό σου, μην γεννάς νέες ιδέες, μην παίρνεις κανένα ρίσκο και μην κάνεις κάτι διαφορετικό από αυτό που έκανες χθες». Με άλλα λόγια, μην είσαι άνθρωπος.
Το γεγονός ότι οι ελεύθεροι άνθρωποι δεν είναι ίσοι από οικονομική άποψη δεν είναι λυπηρό. Είναι, αντίθετα, αφορμή να χαιρόμαστε. Η οικονομική ανισότητα, όταν πηγάζει από την εκούσια αλληλεπίδραση δημιουργικών ατόμων και όχι από την πολιτική εξουσία, μαρτυρεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι ο εαυτός τους, ο καθένας βάζει τη μοναδικότητά του να λειτουργήσει με τρόπους που ικανοποιούν τον εαυτό του και έχουν αξία για τους άλλους. Όπως θα έλεγαν και οι Γάλλοι σε διαφορετικό πλαίσιο, Vive la different!
Οι άνθρωποι που έχουν εμμονή με την οικονομική ισότητα —τον εξισωτισμό, για να χρησιμοποιήσω τον πιο κλινικό όρο— κάνουν περίεργα πράγματα. Ζηλεύουν τους άλλους. Φθονούν. Χωρίζουν την κοινωνία σε δύο μάζες: τους κακούς και τα θύματα. Ξοδεύουν πολύ περισσότερο χρόνο σέρνοντας κάποιον άλλο προς τα κάτω παρά τραβώντας τον εαυτό τους προς τα πάνω. Δεν είναι διασκεδαστικό να είσαι γύρω τους. Και αν καταφέρουν να γίνουν μέλη σε ένα νομοθετικό σώμα, μπορούν να κάνουν πραγματικό κακό. Τότε δεν καλούν μόνο τους μπάτσους, είναι οι μπάτσοι.
Τα παραδείγματα επιζήμιων νόμων που υποκινούνται από συναισθήματα εξισωτισμού είναι, φυσικά, αναρίθμητα. Αποτελούν το πρότυπο του αναδιανεμητικού μηχανισμού του σύγχρονου κράτους πρόνοιας. Ιδιαίτερα κλασική περίπτωση ήταν η αύξηση, το 1990, στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε σκάφη, αεροσκάφη και κοσμήματα. Οι χορηγοί του νομοσχεδίου στο Κογκρέσο υπέθεσαν ότι μόνο πλούσιοι άνθρωποι αγοράζουν σκάφη, αεροσκάφη και κοσμήματα. Η φορολόγηση αυτών των αντικειμένων θα δίδασκε στους πλούσιους ένα μάθημα, θα βοηθούσε να μειώσει το χάσμα μεταξύ των «εχόντων» και των «μη εχόντων» και θα συγκέντρωνε προβλεπόμενα νέα έσοδα 31 εκατομμυρίων δολαρίων για το ομοσπονδιακό υπουργείο Οικονομικών το 1991.
Αυτό που πραγματικά συνέβη ήταν πολύ διαφορετικό. Μια μεταγενέστερη μελέτη από οικονομολόγους για την Μικτή Οικονομική Επιτροπή του Κογκρέσου έδειξε ότι οι πλούσιοι δεν έσπευσαν να παραταχθούν σαν το κοπάδι που όφειλε να κουρευτεί: Τα συνολικά έσοδα από τους νέους φόρους το 1991 ήταν μόνο 16,6 εκατομμύρια δολάρια. Ιδιαίτερο πλήγμα δέχθηκε ο κλάδος της ναυτιλίας, όπου καταργήθηκαν συνολικά 7.600 θέσεις εργασίας. Στην αεροναυπηγική, 1.470 άτομα απολύθηκαν. Και στην κατασκευή κοσμημάτων, 330 άτομα εντάχθηκαν στις τάξεις των ανέργων μόνο και μόνο για να μπορέσουν οι βουλευτές να λυτρώσουν τις εξισωτικές συνειδήσεις τους.
Αυτές οι χαμένες θέσεις εργασίας, αποκάλυψε η μελέτη, προκάλεσαν μια δαπάνη 24,2 εκατομμυρίων δολαρίων για επιδόματα ανεργίας. Σωστό διαβάσατε — 16,6 εκατομμύρια δολάρια εισήλθαν, 24,2 εκατομμύρια δολάρια βγήκαν, με αποτέλεσμα μια καθαρή ζημία για το πληγωμένο από τα ελλείμματα Υπουργείο Οικονομικών, ύψους 7,6 εκατομμυρίων δολαρίων. Για να προωθήσει τον σκοπό της οικονομικής ισότητας με ένα τιμωρητικό μέτρο, το Κογκρέσο δεν κατάφερε τίποτα περισσότερο από το να μας κάνει, σχεδόν όλους, κατά τι φτωχότερους.
Για τον έξαλλο εξισωτιστή, ωστόσο, οι προθέσεις σημαίνουν τα πάντα και οι συνέπειες σημαίνουν ελάχιστα. Είναι πιο σημαντικό να κάνετε εικασίες και να προχωρείτε, παρά να παράγετε αποτελέσματα που είναι εποικοδομητικά ή που έστω ανταποκρίνονται στον δηλωμένο στόχο. Το να πείθουμε το Κογκρέσο να αναιρέσει τη ζημιά που προκαλεί με κακές ιδέες όπως αυτή είναι πάντα μια τρομακτική πρόκληση.
Τον Ιούλιο του 1995, η οικονομική ανισότητα έγινε πρωτοσέλιδο με τη δημοσίευση μιας μελέτης του οικονομολόγου του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Edward Wolff. Η πιο πρόσφατη σε μια μακρά σειρά από δημηγορίες που υποτίθεται ότι δείχνουν πως οι ελεύθερες αγορές κάνουν τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους, το έργο του Wolff χαιρετίστηκε από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. «Το πιο χαρακτηριστικό εύρημα», έγραφε ο συγγραφέας της, «είναι ότι το μερίδιο της εμπορεύσιμης καθαρής αξίας που κατείχε το κορυφαίο 1% του πληθυσμού, το οποίο είχε μειωθεί κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 1945 και 1976, αυξήθηκε στο 39% το 1989, σε σύγκριση με το 34% το 1983». Όσοι βρίσκονταν στο κάτω άκρο της εισοδηματικής κλίμακας, εν τω μεταξύ, είδαν τον πλούτο τους να διαβρώνεται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου —αν πρέπει να γίνει πιστευτή η μελέτη του Wolff.
Ωστόσο, μετά από μια στενή και αποστασιοποιημένη επιθεώρηση, αποδεικνύεται ότι η μελέτη δεν έλεγε ολόκληρη την αλήθεια, εάν όντως έλεγε και κάτι απ' αυτή. Ο Wolff όχι μόνο χρησιμοποίησε ένα πολύ στενό μέτρο σύγκρισης που εγγενώς μεγαλοποιεί την ανισότητα πλούτου, αλλά αγνόησε επίσης την κινητικότητα των ατόμων πάνω και κάτω στην κλίμακα του εισοδήματος. Ένα άρθρο στην εφημερίδα Investor's Business Daily της 28ης Αυγούστου 1995 το ξεκαθάρισε ευθέως: «Διαφορετικοί άνθρωποι αποτελούν «τους πλούσιους» από χρόνο σε χρόνο. Τα τελευταία στοιχεία από τις δηλώσεις φόρου εισοδήματος. . . δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος του 20 τοις εκατό των κορυφαίων εισοδημάτων του 1979 είχε πέσει σε χαμηλότερο εισοδηματικό κλιμάκιο μέχρι το 1988».
Από εκείνους που αποτελούσαν το χαμηλότερο 20 τοις εκατό το 1979, μόλις το 14,2 τοις εκατό ήταν ακόμα εκεί το 1988. Περίπου το 20,7 τοις εκατό είχε ανέβει κατά μία κατηγορία, ενώ το 35 τοις εκατό είχε ανέβει δύο, το 25,3 τοις εκατό είχε ανέβει τρία και το 14,7 τοις εκατό είχε ενταχθεί το 20 τοις εκατό των κορυφαίων κερδών.
Εάν η οικονομική ανισότητα είναι «πάθηση», η τιμωρία της προσπάθειας και της επιτυχίας δεν είναι θεραπεία σε καμία περίπτωση. Τα εξαναγκαστικά μέτρα που στοχεύουν στην αναδιανομή του πλούτου ωθούν τους έξυπνους ή τους πολιτικώς καλά συνδεδεμένους «έχοντες» να αναζητήσουν καταφύγιο σε ασφαλέστερους προορισμούς εδώ ή στο εξωτερικό, ενώ οι δυστυχείς «μη έχοντες» φέρουν το πλήρες βάρος της οικονομικής παρακμής. Μια πιο παραγωγική δαπάνη χρόνου θα ήταν το να εργαστούμε για να εξαλείψουμε τον όγκο του κρατικού παρεμβατισμού που διασφαλίζει ότι οι «μη έχοντες» είναι και οι «μη δυνάμενοι».
Αυτό το θέμα με την οικονομική ισότητα δεν είναι συμπόνια. Όταν είναι απλώς μια ιδέα, είναι μια σαχλαμάρα. Όταν είναι δημόσια πολιτική, είναι παραλογισμός εις το τετράγωνο.
Περίληψη
- Αν οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι, θα είναι διαφορετικοί. Αυτό αντανακλά την ατομικότητά τους και τη συνεισφορά τους προς τους άλλους στην αγορά. Χρειάζεται βία για να εξισωθούν.
- Τα ταλέντα, η εργατικότητα και η αποταμίευση είναι τρεις από τους πολλούς λόγους για τους οποίους κερδίζουμε διαφορετικά εισοδήματα σε μια ελεύθερη κοινωνία.
- Ο εξαναγκασμός των ανθρώπων να είναι ίσοι οικονομικά μπορεί να κάνει τους παραπλανημένους οπαδούς του εξισωτισμού να αισθάνονται καλύτερα, αλλά κάνει πραγματικό κακό στους πραγματικούς ανθρώπους.
- Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:
"For Equality; Against Privilege" του Sheldon Richman: http://tinyurl.com/m4rwevw
"Equality and Capitalism" του Donald J. Boudreaux: http://tinyurl.com/k9mpesc
"Equality, Markets, and Morality" του Burton W. Folsom: http://tinyurl.com/lk6avaw