01 Ιανουαρίου, 2023

Mises: Τι στ' αλήθεια σημαίνει η λέξη «ατομικισμός», σε 2'

Δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των συμφερόντων του ατόμου και των συμφερόντων της κοινωνίας. Ο ατομικισμός είναι η φιλοσοφία της κοινωνικής συνεργασίας και της προοδευτικής ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού

Άρθρο του Ludwig von Mises, που δημοσιεύτηκε την 1η Σεπτεμβρίου 1981 από το FEE. Χρόνος ανάγνωσης 2'. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής.


Η κοινωνία δεν είναι παρά ο συνδυασμός των ατόμων με σκοπό την συνεργατική προσπάθεια. Η κοινωνία δεν υπάρχει πουθενά αλλού παρά μόνο στις ενέργειες των μεμονωμένων ανθρώπων. Είναι αυταπάτη να την αναζητά κανείς έξω από τις πράξεις των ατόμων.

Όλες οι ενέργειες εκτελούνται από άτομα. Είναι πάντα το άτομο που σκέφτεται. Η κοινωνία δεν σκέφτεται, όπως άλλωστε δεν τρώει, ούτε πίνει. Η σκέψη είναι πάντα ένα επίτευγμα των ατόμων. Υπάρχει κοινή δράση αλλά όχι κοινή σκέψη.

Μια συλλογικότητα λειτουργεί πάντα με τη μεσολάβηση ενός ή περισσοτέρων ατόμων των οποίων οι ενέργειες σχετίζονται με την συλλογικότητα, ως την δευτερεύουσα δύναμη. Γιατί μια κοινωνική συλλογικότητα δεν έχει ύπαρξη και υπόσταση έξω από τις ενέργειες των μεμονωμένων μελών της.

Ο λόγος που η οικονομία της αγοράς μπορεί να λειτουργήσει χωρίς κυβερνητικές εντολές που να υπαγορεύουν στον καθένα τι ακριβώς πρέπει να κάνει, και πώς πρέπει να το κάνει, είναι ότι δεν ζητά από κανέναν να παρεκκλίνει από τα όρια της συμπεριφοράς που εξυπηρετούν καλύτερα τα δικά του συμφέροντα. Αυτό που ενσωματώνει τις ενέργειες του ατόμου στο σύνολο του κοινωνικού συστήματος παραγωγής είναι η επιδίωξη των δικών του σκοπών.

Επιδιδόμενος την τάση του για απόκτηση αγαθών, κάθε δρων άνθρωπος συνεισφέρει το μερίδιό του στην καλύτερη δυνατή διευθέτηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Έτσι, στη σφαίρα της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και των νόμων που την προστατεύουν από καταπατήσεις κι από βίαιες και κακόβουλες πράξεις, δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των συμφερόντων του ατόμου και των συμφερόντων της κοινωνίας.

Όσοι θέλουν να μελετήσουν την ανθρώπινη δράση από τις συλλογικές μονάδες συναντούν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στο γεγονός ότι ένα άτομο μπορεί να ανήκει πραγματικά σε διάφορες συλλογικές οντότητες ταυτόχρονα. Τα προβλήματα που θέτει η πλειάδα των κοινωνικών ενώσεων που συνυπάρχουν, και οι αμοιβαίοι ανταγωνισμοί τους, μπορούν να λυθούν μόνο με τον μεθοδολογικό ατομικισμό.

Η συνεργασία των κολεκτιβιστικών δογμάτων (σ.σ. σοσιαλισμός, εθνικοσοσιαλισμός, φασισμός) στις προσπάθειές τους να καταστρέψουν την ελευθερία έχει δημιουργήσει την εσφαλμένη πεποίθηση ότι το ζήτημα στους σημερινούς πολιτικούς ανταγωνισμούς είναι ο ατομικισμός έναντι του κολεκτιβισμού. Στην πραγματικότητα είναι ένας αγώνας ανάμεσα στον ατομικισμό από τη μια, και σε ένα πλήθος κολεκτιβιστικών αιρέσεων από την άλλη. Δεν είναι μια ενιαία μαρξιστική αίρεση που επιτίθεται στον καπιταλισμό, αλλά μια σειρά από μαρξιστικές ομάδες. Αυτές οι ομάδες πολεμούν η μία την άλλη με τη μέγιστη βαρβαρότητα και απανθρωπιά. Η αντικατάσταση του φιλελευθερισμού από τον κολεκτιβισμό θα είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά από ατελείωτες αιματηρές μάχες.

Ο ατομικισμός είναι η φιλοσοφία της κοινωνικής συνεργασίας και της σταδιακής ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού. Από την άλλη, η εφαρμογή των βασικών ιδεών του κολεκτιβισμού δεν μπορεί παρά να έχει ως αποτέλεσμα την κοινωνική αποσύνθεση και τη διαιώνιση των ένοπλων συγκρούσεων.


***