13 Δεκεμβρίου, 2021

Δημοκρατία, μύθος #13 και τελευταίος: «Δεν υπάρχει καμία (καλύτερη) εναλλακτική»

Η δικτατορία δεν είναι η μόνη εναλλακτική στην δημοκρατία. Η εναλλακτική στο να αγοράσετε το αυτοκίνητο που θα σας υπαγορεύσει η δημοκρατική πλειοψηφία, δεν είναι να το επιλέξει για λογαριασμό σας ένας δικτάτορας, αλλά να το επιλέξετε εσείς ο ίδιος ελεύθερα

Απόσπασμα από το βιβλίο του φιλελεύθερου συγγραφέα Carel Beckman για τις παθογένειες της πλειοψηφιοκρατίας/δημοκρατίας. Χρόνος ανάγνωσης 5'. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής.

Αν πείτε πως είστε κατά της δημοκρατίας, οι περισσότεροι άνθρωποι θα υποψιαστούν αμέσως  πως είσαστε υπέρ της δικτατορίας. Αλλά αυτό είναι μια ανοησία. Η δικτατορία δεν είναι η μόνη εναλλακτική στην δημοκρατία. Η εναλλακτική στο να αγοράσετε ένα αυτοκίνητο δημοκρατικά δεν είναι να το αγοράσει για λογαριασμό σας ένας δικτάτορας, αλλά να το αγοράσετε εσείς οι ίδιοι.

Ο Γουίνστον Τσώρτσιλ είχε πει: «Η δημοκρατία είναι η χειρότερη μορφή διακυβέρνησης, αν εξαιρέσουμε όλες όσες έχουν δοκιμαστεί.» Με άλλα λόγια, η δημοκρατία έχει τα ελαττώματά της, αλλά δεν υπάρχει κανένα καλύτερο σύστημα. Στο διάσημο βιβλίο του «Το Τέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος» ο Φράνσις Φουκουγιάμα μίλησε ακόμα και για την «παγκοσμιοποίηση της Δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας ως την τελική μορφή της ανθρώπινης διακυβέρνησης». Πιθανολογώντας πως κάτι καλύτερο δεν θα ήταν δυνατό να υπάρξει.

Με αυτό τον τρόπο, κάθε κριτική προς την δημοκρατία καταπνίγεται, πολύ βολικά, εν τη γενέσει της. Η δημοκρατία υποτίθεται πως στέκεται «πάνω από πολιτικές παρατάξεις και ιδεολογίες», και εξαιτίας αυτής της θεϊκής της υπόστασης, είναι αδιανόητο ένα διαφορετικό ή ένα καλύτερο σύστημα. Αλλά πρόκειται για σκέτη προπαγάνδα. Η δημοκρατία είναι μια συγκεκριμένη μορφή πολιτικής οργάνωσης. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέτουμε πως είναι οπωσδήποτε η καλύτερη αρχή οργάνωσης. Στο επιστημονικό πεδίο δεν χρησιμοποιούμε την δημοκρατία. Δεν ψηφίζουμε σχετικά με την επιστημονική αλήθεια, αλλά χρησιμοποιούμε την λογική και τα δεδομένα, και υπάρχει σοβαρός λόγος για αυτό.
Οπότε, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέτουμε πως η δημοκρατία είναι απαραίτητα το καλύτερο σύστημα που υπάρχει στο πολιτικό φάσμα.

Γιατί να μην μπορούν οι άνθρωποι να αυτο-οργανώνονται διαφορετικά από ό,τι σε ένα έθνος-κράτος, όπου «ο λαός» κυβερνά; Σε μικρότερες κοινότητες, για παράδειγμα. Η αποκέντρωση όμως, συναντά μεγάλες αντιστάσεις από τους δημοκρατικούς μας ηγέτες και συχνά καθίσταται απαγορευμένη. Αν η δημοκρατία είναι αληθινά τόσο καλή σαν σύστημα, θα περίμενε κανείς να δίνεται στους ανθρώπους η επιλογή να συμμετέχουν με την θέλησή τους –ή να απέχουν- από ένα δημοκρατικό κράτος. Με δεδομένα τα ευλογημένα αγαθά που υποτίθεται πως προσφέρει η δημοκρατία, ασφαλώς οι περισσότεροι άνθρωποι θα έκαναν ουρά για να συμμετάσχουν σε αυτή, όχι; Δεν συμβαίνει όμως αυτό. Σε καμία δημοκρατική χώρα, συμπεριλαμβανομένων των Η.Π.Α., δεν επιτρέπεται σε Πολιτείες ή περιφέρειες να πάρουν τον δικό τους αυτόνομο δρόμο.

Στην πραγματικότητα, η τάση στις δημοκρατικές χώρες είναι μάλλον η αντίθετη, δηλαδή προς ολοένα και περισσότερο συγκεντρωτισμό. Η Ευρώπη, λόγου χάρη, μετατρέπεται σταδιακά σε ένα δημοκρατικό Υπέρ Κράτος. Με το αμφίβολων συνεπειών αποτέλεσμα πως τώρα οι Γερμανοί μπορούν να αποφασίζουν το πώς θα ζουν οι Έλληνες, και το αντίστροφο. Σε αυτή την μεγα-δημοκρατία τα κράτη μπορούν να επιβαρύνουν τους κατοίκους των άλλων κρατών με τις παρενέργειες των δικών τους κοντόφθαλμων οικονομικών επιλογών –ακριβώς όπως οι πολίτες μιας εθνικής δημοκρατίας μπορούν να ζουν εις βάρος των συμπολιτών τους. Κάποια κράτη σπαταλούν χρήματα –δεν αποταμιεύουν, κανακεύουν τους δημόσιους υπαλλήλους τους με γενναιόδωρες συντάξεις, δημιουργούν χρέη που ποτέ δεν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν- και εάν καταφέρουν να πείσουν αρκετές άλλες χώρες της ΕΕ, μπορούν να εξαναγκάσουν τους φορολογούμενους σε πιο συνετά διοικούμενες χώρες να πληρώσουν τον λογαριασμό. Αυτή είναι η λογική της δημοκρατίας στο Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Όσο μεγαλύτερο είναι ένα δημοκρατικό κράτος, και όσο πιο ανομοιογενής ο πληθυσμός του, τόσο εντονότερες είναι οι εντάσεις που θα προκύψουν. Οι διάφορες ομάδες σε ένα τέτοιο κράτος θα έχουν ελάχιστους ενδοιασμούς να χρησιμοποιήσουν την δημοκρατική διαδικασία για να λεηλατήσουν τις περιουσίες και να παρέμβουν στις ζωές των άλλων, όσο το δυνατό περισσότερο, για δικό τους όφελος. Όσο πιο μικρές είναι οι αυτοδιοικούμενες περιοχές, και όσο πιο ομοιογενής είναι ο πληθυσμός τους, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα πως οι καταχρήσεις της δημοκρατίας θα παραμένουν περιορισμένες. Οι άνθρωποι που γνωρίζουν ο ένας τον άλλο προσωπικά, ή που νιώθουν κάποιον δεσμό μεταξύ τους, θα είναι πολύ λιγότερο πιθανό να κλέψουν και να καταπιέσουν ο ένας τον άλλον μέσω της κάλπης.

Για αυτόν τον λόγο, θα ήταν μια καλή ιδέα να δώσουμε στους ανθρώπους την επιλογή της «διοικητικής απόσχισης». Αν επιτρεπόταν στο New Hampshire να αποσχιστεί διοικητικά από τις Η.Π.Α., θα είχε πολύ περισσότερη ελευθερία να οργανώσει τα πράγματα διαφορετικά από ό,τι συμβαίνει,για παράδειγμα, στην Καλιφόρνια. Θα εφάρμοζε το δικό του φορολογικό σύστημα, που θα μπορούσε να είναι ευνοϊκό σε επιχειρηματίες και εργαζόμενους ταυτόχρονα. Οι διάφορες περιοχές θα συναγωνίζονταν η μία την άλλη, και η νομοθεσία θα ευθυγραμμιζόταν περισσότερο με το τι πραγματικά θέλει ο κόσμος. Οι άνθρωποι θα «ψήφιζαν με τα πόδια τους», μετακομίζοντας σε μια άλλη πολιτεία. Οι κυβερνήσεις θα γίνονταν πολύ πιο παρεμβατικές, και λιγότερο γραφειοκρατικές. Οι περιφέρειες θα μπορούσαν να διδαχθούν η μία από την άλλη, γιατί η κάθε μια θα είχε τη δυνατότητα να πειραματιστεί με διαφορετικές πολιτικές.

Το κράτος πρόνοιας για τους φτωχούς, για παράδειγμα, μπορεί να οργανωθεί πολύ καλύτερα σε τοπικό επίπεδο. Ο τοπικός έλεγχος αποτρέπει την κατάχρηση και αποτελεί την καλύτερη εγγύηση πως εκείνοι που πραγματικά χρειάζονται βοήθεια και χρήματα, θα τα λάβουν, και πως τα κονδύλια δεν θα σπαταληθούν σε τζαμπατζήδες. Η αποδόμηση της προνοιακής δομής του έθνους-κράτους είναι επίσης σημαντική για μια αποτελεσματική ενσωμάτωση των μειονοτήτων. Τώρα, πολλοί μετανάστες απλά ζουν σε βάρος του συστήματος πρόνοιας. Αυτοί ακριβώς είναι οι μετανάστες που δεν θέλει κανείς. Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ενοχλούνται από μετανάστες οι οποίοι μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους και που είναι πρόθυμοι να ενσωματωθούν στην κοινωνία.

Παρεμπιπτόντως, ο Τσώρτσιλ είχε επίσης δηλώσει πως: «Το καλύτερο επιχείρημα κατά της δημοκρατίας είναι μια πεντάλεπτη κουβέντα με τον μέσο ψηφοφόρο».


***