Δεν λείπουν οι άνθρωποι που περήφανα θεωρούν τους εαυτούς τους τυφλούς υποστηρικτές του «νόμου και της τάξης» και που επιμένουν ότι οι «παραβάτες του νόμου» έχουν εξ ορισμού άδικο
Άρθρο του Ryan McMaken, που δημοσιεύτηκε από το Mises Institute στις 16 Φεβρουαρίου 2022. Χρόνος ανάγνωσης 5'. Απόδοση στα ελληνικά Νίκος Μαρής.
Έχει γίνει κάτι σαν συνήθεια, τόσο στα αμερικανικά όσο και στα καναδικά μέσα ενημέρωσης, να επιμένουν ότι η διαμαρτυρία των Καναδών φορτηγατζήδων ενάντια στους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς είναι μια «παράνομη διαμαρτυρία». Πρόκειται για «παράνομες διαμαρτυρίες στα σύνορα», διακηρύσσει ο δημοσιογράφος ενός αμερικανικού δελτίου ειδήσεων. Η Canada's National Post με αίσθημα ευθύνης αναφέρει τις διαμαρτυρίες στους τίτλους της ως παράνομες πράξεις. Ο όρος «παράνομος» έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές από πολιτικούς του Κόμματος των Liberals (σ.σ. σοσιαλδημοκράτες, όχι φιλελεύθεροι/libertarians) στη Βουλή των Κοινοτήτων. Ο πρωθυπουργός του Οντάριο -ένας από τους πιο υστερικούς πολιτικούς του Καναδά- όχι μόνο χρωματίζει τις διαδηλώσεις ως παράνομες αλλά και ως «πολιορκία». Άλλοι πολέμιοι των διαδηλώσεων τις αναφέρουν ως «κατοχή» και «εξέγερση».
Ο «Παραβάτης του Νόμου» ως Πολιτική Συκοφαντία
Γιατί λοιπόν αυτή η εμμονή να χαρακτηρίζονται οι διαδηλώσεις παράνομες; Η ιδέα, φυσικά, είναι να σπείρουν υποψίες και να τις παρουσιάσουν ως επιβλαβείς και ηθικά έκνομες. Θα μπορούσαμε να αντιπαραβάλουμε τη ρητορική γύρω από τη διαμαρτυρία των φορτηγατζήδων με αυτή των διαμαρτυριών του Black Lives Matter. Στην περίπτωση των διαμαρτυριών του BLM, οι παράνομες πράξεις υποβαθμίστηκαν και αγνοήθηκαν, με μια προφανή εξέγερση να χαρακτηρίζεται σαν «κατά βάση ειρηνική» διαμαρτυρία, αλλά όταν πρόκειται για διαμαρτυρίες και άλλες πράξεις τις οποίες το καθεστώς εγκρίνει, η νομιμότητα δεν είναι ποτέ θέμα.
Τα καθεστώτα ανα τον κόσμο, φυσικά, αρέσκονται να χρησιμοποιούν τη νομιμότητα σαν κριτήριο για την αξιολόγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, επειδή τα καθεστώτα είναι που θεσπίζουν τους νόμους. Το αν οι νόμοι έχουν πράγματι κάποια σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ιδιωτική ιδιοκτησία, ή έστω τη στοιχειώδη κοινή λογική, είναι ένα εντελώς άλλο θέμα. Έτσι η Ιστορία είναι γεμάτη με άσκοπους, ανήθικους και καταστροφικούς νόμους. Η δουλεία ήταν νόμιμη για μεγάλο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας. Η προσωρινή σκλαβιά - γνωστή ως στρατιωτική θητεία - εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από πολλά κράτη. Στις ΗΠΑ, η φυλάκιση ειρηνικών Αμερικανών πολιτών ιαπωνικής καταγωγής ήταν απολύτως νόμιμη κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα, οι εργοδότες μπορούν να αντιμετωπίσουν καταστροφικές κυρώσεις εξαιτίας της πρόσληψης κάποιου εργαζομένου που δεν έχει τα κατάλληλα μεταναστευτικά έγγραφα. Σε πολλά κράτη σε όλο τον κόσμο, άνθρωποι μπορεί να φυλακιστούν για χρόνια για το «έγκλημα» της κατοχής ενός παράνομου φυτού.
Κατά τη διάρκεια του Covid, η πραγματικότητα του αυθαίρετου δικαίου ήρθε έντονα στο προσκήνιο όταν μη εκλεγμένοι γραφειοκράτες της υγείας και εκλεγμένα στελέχη άρχισαν να κυβερνούν με διατάγματα. Έκλεισαν επιχειρήσεις, έκλεισαν τους ανθρώπους στα σπίτια τους, και επέβαλαν υποχρεωτικούς εμβολιασμούς και μασκες. Όσοι αρνούνται να συμμορφωθούν —και οι επιχειρήσεις που αρνούνται να επιβάλουν αυτά τα διατάγματα— καταδικάζονται ως παραβάτες του νόμου και υφίστανται τιμωρίες.
Τα Ηθικά Όρια του «Νόμος και Τάξη»
Όλες αυτές οι νομικές διατάξεις, πράξεις και κυρώσεις αποτελούν περισσότερο έναν εμπαιγμό των βασικών φυσικών δικαιωμάτων, παρά μια προστασία τους. Η άποψη ότι οι νόμοι μπορεί να είναι διαστρεβλώσεις της αληθινής δικαιοσύνης ήταν εδώ και καιρό εμφανής σε πολλούς. Στην πραγματικότητα, η αποσύνδεση μεταξύ της ηθικής και της νομιμότητας είναι μια θεμελιώδης πτυχή του δυτικού πολιτισμού. Η βασική ιδέα είναι πολύ παλιά, αλλά η αντοχή της ιδέας στη Δύση ενισχύθηκε από το γεγονός ότι ο Χριστιανισμός ξεκίνησε ως παράνομη θρησκεία και οι πρώτοι Χριστιανοί θεωρούνταν συχνά εγκληματίες που άξιζαν τη θανατική ποινή. Δεν πρέπει λοιπόν να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι ο Άγιος Αυγουστίνος κήρυξε ότι ένας άδικος νόμος δεν είναι καν νόμος, και συνέκρινε τους βασιλείς με τους πειρατές: Τα διατάγματα των πειρατών, φυσικά, δεν αξίζουν την υπακοής ή τον σεβασμό. Και αν οι βασιλιάδες είναι σαν τους πειρατές, τότε τα βασιλικά διατάγματα είναι το ίδιο αξιοσέβαστα. Η ίδια παράδοση τροφοδότησε την συνηγορία του Θωμά Ακινάτη υπέρ της τυραννοκτονίας (σε ορισμένες περιπτώσεις). Περιττό να πούμε ότι η τυραννοκτονία κηρύχθηκε πάντα και παντού παράνομη από τους δυνητικούς στόχους της.
Ωστόσο, δυστυχώς, το να ανακηρύσσει κανείς κάτι ως «παράνομο» παραμένει μια αποτελεσματική προσβολή. Δεν λείπουν οι άνθρωποι που περήφανα θεωρούν τους εαυτούς τους τυφλούς υποστηρικτές του «νόμου και της τάξης» και που επιμένουν ότι οι «παραβάτες του νόμου» έχουν εξ ορισμού λάθος. Το απλοϊκό τους τροπάριό είναι πως «αν δεν σας αρέσει ο νόμος, αλλάξτε τον» και πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους πιστεύουν αφελώς ότι οι πράξεις των νομοθετών και των ρυθμιστών αντικατοπτρίζουν κατά κάποιο τρόπο «τη βούληση του λαού», ή κάποιο είδος ηθικού νόμου. Η πραγματικότητα είναι συχνά αντίθετη.
Ευτυχώς, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αξία της παραβίασης του νόμου είναι τόσο εμπεδωμένη στην ιστορική αφήγηση, που είναι δύσκολο να αγνοηθεί, ακόμη και σήμερα. Η Αμερικανική Επανάσταση ήταν ουσιαστικά μια σειρά από παράνομες πράξεις. Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας δεν ήταν κάτι περισσότερο από μια διακήρυξη μιας εντελώς παράνομης εξέγερσης. Σε απάντηση, ο βασιλιάς έστειλε άνδρες στις αποικίες για να επιβάλουν τον νόμο και την τάξη. Η αμερικανική απάντηση σε αυτή την απόπειρα επιβολής του νόμου ήταν να θανατωθούν οι αρχές επιβολής της κυβέρνησης. Οι λιγότερο βίαιες πράξεις που διαπράχθηκαν από Αμερικανούς αντάρτες ήταν εξίσου εγκληματικές, και κυμαίνονταν από το Boston Tea Party μέχρι τις συχνές επιθέσεις σε φοροεισπράκτορες που διέπρατταν οι Sons of Liberty του Samuel Adams.
Οι σύγχρονοι πραιτωριανοί του καθεστώτος προσπάθησαν, χωρίς αυτό να προκαλεί έκπληξη, να επαναπροσδιορίσουν αυτή τη σύγκρουση ως μια διαμάχη για τη δημοκρατία. «Αυτοί οι Αμερικανοί επαναστάτες πολέμησαν για τη δημοκρατία», είναι ο ισχυρισμός τους. Έτσι, σύμφωνα με τον ορισμό τους, κανείς δεν επιτρέπεται ποτέ να επαναστατήσει ενάντια σε ένα καθεστώς που διενεργεί εκλογές. (Η πραγματικότητα είναι ότι η αμερικανική επανάσταση αφορούσε την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι εκλογές είχαν ελάχιστη σχέση με αυτό.)
Ευτυχώς, θα χρειαστεί κάτι περισσότερα από φτηνά συνθήματα περί δημοκρατίας, για να αναιρεθεί το γεγονός ότι η ιστορία των απαρχών του έθνους αφορά την περιφρόνηση των νόμων των πολιτικών ηγετών.
Σε μεγάλο μέρος του κόσμου, ωστόσο, η εξέγερση ενάντια στους άδικους νόμους δεν αντιμετωπίζεται με παρόμοιο σεβασμό. Στον Καναδά, για παράδειγμα, η ιστορία των απαρχών του έθνους αφορά σε μεγάλο βαθμό την τήρηση των κανόνων και το να ζητάς ευγενικά από τους άρχοντες αυτονομία. Αυτό είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει το πώς βλέπει κανείς τους ρόλους του νόμου και της ανυπακοής.
Συχνά είναι συνετό να υπακούτε άδικους νόμους
Αυτό δεν σημαίνει ότι η ανοιχτή εξέγερση είναι απαραίτητα μια σοφή επιλογή. Η αποφυγή παράνομων πράξεων είναι συχνά —αν όχι συνήθως— το πιο συνετό πράγμα που μπορείτε να κάνετε. Συχνά ακολουθούμε το νόμο απλώς και μόνο για να μείνουμε εκτός φυλακής και να αποφύγουμε να προσελκύσουμε την προσοχή των ρυθμιστικών αρχών και των αρχών καταστολής της κυβέρνησης. Για όσους προτιμούν να περνούν τον χρόνο τους μαζί με τις οικογένειές τους από το να περνούν τον χρόνο τους στη φυλακή, αυτό έχει φυσικά νόημα. Επιπλέον, η μη υπακοή σε άδικους νόμους μπορεί συχνά να φέρει ως αποτέλεσμα ακόμη περισσότερους άδικους νόμους.
Είναι ένα πράγμα να ακολουθείς το νόμο για προληπτικούς λόγους. Είναι άλλο πράγμα εντελώς να υποθέτουμε ότι ο νόμος κουβαλάει μαζί του κάποιου είδους ηθική επιταγή. Λίγοι νόμοι το κάνουν αυτό. Ναι, υπάρχουν νόμοι κατά του φόνου, αλλά ο φόνος είναι μόνο μια περίπτωση όπου το γράμμα του νόμου συμβαίνει συχνά να ταιριάζει με αυτό που είναι θεμελιωδώς ηθικό και σωστό. Αμέτρητοι νόμοι στερούνται μιας τόσο σταθερής βάσης.
Όταν ακούμε κυβερνητικούς αξιωματούχους ή ειδήμονες των μέσων ενημέρωσης να αναφέρουν κάτι ως «παράνομο» ή έκνομο, το μόνο που πρέπει να μας κάνει να αναρωτηθούμε είναι το εάν η υπεράσπιση αυτών των νόμων είναι πράγματι συνετή, ή ηθική, ή απαραίτητη. Ορισμένοι νόμοι έχουν θεμελιωθεί στη βασική προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά πολλοί νόμοι δεν είναι τίποτα άλλο παρά αποτελέσματα πολιτικών μεθοδεύσεων, για να βοηθήσουν το καθεστώς να διατηρήσει την εξουσία του, ή να επιβραβεύσουν τους φίλους του καθεστώτος εις βάρος άλλων.
Μπορούμε πάντα να περιμένουμε από ένα καθεστώς και τους υποστηρικτές του να προσπαθούν να θέσουν εκτός νόμου τα πράγματα που δεν τους αρέσουν. Και από τη στιγμή που αυτά τα πράγματα γίνουν παράνομα, θα ακούμε τα πάντα για τα δεινά που προκαλούν οι «παραβάτες του νόμου» κάθε φορά που αυτοί οι παραβάτες του νόμου απειλούν το κύρος ή την εξουσία του καθεστώτος. (Η παραβίαση του νόμου υπέρ του καθεστώτος, φυσικά, είναι πάντα ανεκτή.) Είναι ένα άκρως επιτυχημένο κόλπο που χρησιμοποιούν εδώ και χιλιάδες χρόνια.
***
Ο Ryan McMaken είναι αρχισυντάκτης στο Mises Institute.