Οι φιλελεύθεροι συχνά αναρωτιούνται γιατί ο σοσιαλισμός συνεχίζει να είναι τόσο δημοφιλής, παρόλο που έχει αποδειχθεί τόσο αποτυχημένος ως πολιτική ιδεολογία και ως οικονομικό σύστημα
Οι φιλελεύθεροι αναρωτιούνται συχνά γιατί ο σοσιαλισμός συνεχίζει να είναι τόσο δημοφιλής, παρόλο που έχει αποδειχθεί τόσο αποτυχημένος, ως πολιτική ιδεολογία και ως οικονομικό σύστημα. Αν και το κρατικό («δημόσιο») εκπαιδευτικό σύστημα και τα μεροληπτικά κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης είναι οι βασικοί λόγοι για αυτό, η πεισματική ανθεκτικότητα του σοσιαλισμού είναι επίσης κάπως πλασματική, μιας και ο σοσιαλισμός έχει εξελιχθεί: ο σοσιαλιστής του παρελθόντος δεν είναι ο σοσιαλιστής του σήμερα. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε αυτή τη διάκριση, κατά τον καθορισμό των θεμάτων μιας φιλελεύθερης εκπαίδευσης.
Η διαφορά μεταξύ του παραδοσιακού και του σύγχρονου σοσιαλιστή αντιστοιχεί στη διάκριση που έκανε έξοχα ο Λούντβιχ φον Μίζες μεταξύ του σοσιαλισμού και της κρατικής παρέμβασης στην ελεύθερη αγορά. Οι παραδοσιακοί σοσιαλιστές, άμεσα εμπνεόμενοι από τον μαρξισμό, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί σήμερα, καθώς το ένα σοσιαλιστικό πείραμα μετά το άλλο απέτυχε κατά τον εικοστό αιώνα, καθώς και στην εποχή μας. Κανείς άνθρωπος που αυτοαποκαλείται σοσιαλιστής ή «προοδευτικός» σήμερα δεν πιστεύει ότι η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής από το κράτος είναι ο καλύτερος τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας. Κανένας σύγχρονος σοσιαλιστής ή «αριστερός» δεν υιοθετεί την συνήθη πολιτική καταπίεση του σοσιαλιστικού κράτους και την οικονομική ασφυξία της κοινωνίας.
Ωστόσο, ο σύγχρονος σοσιαλιστής εξακολουθεί να κλείνει τα μάτια του στα συντριπτικά στοιχεία, που δείχνουν ότι η ελεύθερη αγορά είναι ο μεγαλύτερος δημιουργός πλούτου στην ιστορία, ακόμα κι όταν αυτή παρακωλύεται από τον κρατικό παρεμβατισμό. Εξακολουθεί να αρνείται να αποδεχθεί ότι δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν βγει από τη φτώχεια χάρη στον καπιταλισμό -αν και μιλάμε για μια εκδοχή του που παρεμποδίζεται από το κράτος- και ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ενταχθεί στη μεσαία τάξη χάρη στην απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου και το άνοιγμα μεγάλων τμημάτων των αναπτυσσόμενων οικονομιών.
Ο σύγχρονος σοσιαλιστής είναι επομένως ένα παράδοξο πλάσμα: αποδέχεται και παράλληλα απορρίπτει την ελεύθερη αγορά. Το να πιστεύει κανείς στις ελεύθερες αγορές σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά όχι σε άλλες, είναι μια διφορούμενη ιδεολογική θέση. Κάτι που μοιάζει διανοητικά αβάσιμο και που θα έπρεπε να τεκμηριώνεται με επιχειρήματα. Οι σύγχρονοι σοσιαλιστές, όμως, γενικά δεν αντιμετωπίζουν ευθέως αυτήν τους την διανοητική ασυνέπεια. Αντίθετα, συνήθως ισχυρίζονται ότι η ελεύθερη αγορά λειτουργεί σε κάποιο βαθμό και ότι πρέπει να περιοριστεί και να ελέγχεται. Είναι πεπεισμένοι ότι το κράτος πρέπει να διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην κοινωνία, να προστατεύει τους «εργάτες» από τον «άκρατο» καπιταλισμό, που διαφορετικά όχι μόνο θα συνεχίσει να τους καταπιέζει, αλλά και θα καταστρέψει τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Οι σύγχρονοι σοσιαλιστές περιλαμβάνουν αριστερούς και προοδευτικούς, αλλά και κατεστημένους σοσιαλδημοκράτες και τυπικές κεντροαριστερές ελίτ, καθώς και πολλούς δεξιούς, καθώς και εκείνους τους συντηρητικούς που έχουν εγκαταλείψει τον κλασικό φιλελευθερισμό, για να προσαρμοστούν στην εποχή. Αντιπροσωπεύουν μια πολύ μεγάλη και ετερογενή πλειοψηφία του πληθυσμού, αλλά έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την εμπιστοσύνη τους στο κράτος. Ακολουθώντας τη διχοτόμηση του Mises πιο πάνω, οι σύγχρονοι σοσιαλιστές μπορούν επομένως να ονομαστούν και «κρατιστές». Όπως υποδηλώνει η λέξη, οι κρατιστές πιστεύουν ότι το κράτος θα πρέπει να παρεμβαίνει στην αγορά για να διορθώσει αυτό που εκλαμβάνουν σαν «πολλές υπερβολές της» και να παράσχει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο χωρίς το οποίο, είναι πεπεισμένοι, ότι η αγορά θα περιερχόταν σε αδιέξοδο. Μεγάλοι τομείς της οικονομίας (όπως η εκπαίδευση ή η υγειονομική περίθαλψη) πιστεύουν ότι θα πρέπει να τεθούν υπό κρατικό έλεγχο, αν δεν είναι ήδη, μέσα από δασμούς και άλλες μορφές μεταβίβασης πλούτου. Οι κρατιστές πιστεύουν συχνά, αν και μπορεί να μην το παραδέχονται πάντα ανοιχτά, ότι οι «ακατάλληλες» κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες, όπως ο καταναλωτισμός ή ο συντηρητισμός, θα πρέπει να καταπνίγονται από το κράτος.
Η δημοτικότητα αυτού του είδους των ιδεών είχε πολύ σοβαρές οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες τις τελευταίες δεκαετίες. Οι περισσότεροι κρατιστές έχουν καλές προθέσεις, αλλά τους έχει ενσταλαχτεί μια ιδεολογία που βασίζεται σε λανθασμένες πεποιθήσεις, παρεξηγήσεις και -για να είμαστε ειλικρινείς- άγνοια. Ίσως το πιο θεμελιώδες λάθος που κάνουν οι κρατιστές είναι το πώς ορίζουν τον «καπιταλισμό». Αυτό που αποκαλούν «καπιταλισμό» είναι στην πραγματικότητα «κρατικός καπιταλισμός». Αυτός είναι ο κορπορατισμός, με την αναπόφευκτη διαπλοκή του, τα τεχνητά μονοπώλια, τα προστατευόμενα συμφέροντα, και τον έλεγχο της νομοθεσίας, στα οποία οι φιλελεύθεροι έχουν από καιρό ασκήσει κριτική αναγνωρίζοντάς τα ως το αναπόφευκτο αποτέλεσμα όταν το κράτος εμπλακεί στην οικονομική ζωή της κοινωνίας. Με άλλα λόγια, αυτό που πολλοί μπερδεμένοι κρατιστές πιστεύουν ότι είναι «αχαλίνωτος» καπιταλισμός, είναι στην πραγματικότητα ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς που έχει αλυσοδεθεί από το κράτος. Συγχέουν την αιτία και το αποτέλεσμα, αφού οι κρατιστικές ιδέες τους είναι αυτές που έχουν δημιουργήσει καταρχήν τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, στις οποίες τώρα ασκούν κριτική. Με άλλα λόγια, είναι πεπεισμένοι ότι το κράτος πρέπει να παρέμβει στην κοινωνία για να διορθώσει προβλήματα για τα οποία ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό το ίδιο.
Οι περισσότεροι κρατιστές δεν γνωρίζουν αυτή την αντίφαση, ούτε τις άθλιες συνέπειες των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Αυτό είναι αναπόφευκτο, αφού δεν έχουν μάθει το πώς λειτουργεί η ανεμπόδιστη οικονομία της αγοράς, και τους μυριάδες τρόπους με τους οποίους η κρατική παρέμβαση τη στρεβλώνει. Είναι απλώς οπαδοί των σύγχρονων σοσιαλιστικών ιδεών και των «προοδευτικών» αξιών που έχουν διδαχτεί από τα σχολεία και τα πανεπιστήμιά τους, από τα μέσα ενημέρωσης, και συχνά εν αγνοία τους, από την οικογένεια και τους φίλους τους. Η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού, δυστυχώς, δεν έχει έρθει ποτέ σε επαφή με τον φιλελευθερισμό, και ως εκ τούτου δεν έχει τα εννοιολογικά εργαλεία για να καταλάβει γιατί αυτές οι διαδεδομένες κρατικιστικές πεποιθήσεις είναι εσφαλμένες.
Υπάρχει επομένως μια επείγουσα ανάγκη για ένα διαφορετικό είδος εκπαίδευσης - μια φιλελεύθερη εκπαίδευση. Είναι η εκπαίδευση στους οικονομικούς και πολιτικούς πυλώνες του φιλελευθερισμού. Αντίστοιχα, στα αυστριακά οικονομικά και στο φυσικό δίκαιο. Μπορεί να φαίνεται αλαζονικό, ακόμη και συγκαταβατικό, να θεωρούμε ότι οι σύγχρονοι σοσιαλιστές πρέπει να επιμορφωθούν. Θα φαινόταν πράγματι αλαζονικό να προτείναμε μια εναλλακτική εκπαίδευση στην πλειοψηφία του πληθυσμού, εάν η σύγχρονη κοινωνία ήταν ελεύθερη, ειρηνική, αρμονική και εύπορη. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει, όπως ευθέως παραδέχονται οι περισσότεροι κρατιστές. Επιπλέον, οι φιλελεύθεροι είναι ταπεινοί λόγω του γεγονότος ότι οι περισσότεροι από αυτούς υπήρξαν κι οι ίδιοι κρατιστές, πριν αποκτήσουν κι εκείνοι την ίδια εκπαίδευση στην ελευθερία. Παρεμπιπτόντως, αυτός είναι ο λόγος που οι φιλελεύθεροι καταλαβαίνουν τόσο καλά τους κρατιστές, ενώ το αντίστροφο δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ.
Κατά τον καθορισμό του προγράμματος σπουδών για αυτήν την φιλελεύθερη εκπαίδευση, η διάκριση μεταξύ των παραδοσιακών και των σύγχρονων σοσιαλιστών είναι σημαντική. Εφόσον οι σύγχρονοι σοσιαλιστές ερμηνεύουν και εκφράζουν τον «σοσιαλισμό» διαφορετικά σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς σοσιαλιστές, η εκπαίδευση που απαιτείται για να πειστούν οι κρατιστές για την ανοησία των πολιτικών και οικονομικών τους ιδεών δεν μπορεί να είναι ίδια με αυτή που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν. Οι παραδοσιακοί σοσιαλιστές έπρεπε να επιμορφωθούν πρώτα και κύρια για τις καταστροφικές συνέπειες του κεντρικού σχεδιασμού, τον ορισμό της ελευθερίας και τον ουσιαστικό ρόλο των τιμών στην κοινωνία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάστηκε να κατανοήσουν την πρώιμη κριτική του Böhm-Bawerk στον μαρξισμό, την κριτική του Mises στον σοσιαλιστικό οικονομικό υπολογισμό , την προειδοποίηση του Hayek ενάντια στον κολεκτιβισμό και τη θεωρία του για τη χρήση της γνώσης στην κοινωνία.
Αυτή η εκπαίδευση, αν και εξακολουθεί να είναι σημαντική, δεν είναι τόσο απαραίτητη σήμερα όσο παλιά, καθώς οι σύγχρονοι σοσιαλιστές έχουν ήδη μάθει σιωπηρά αυτά τα μαθήματα. Συνειδητοποιούν ότι η θεωρία του Μαρξ για την υπεραξία είναι ελαττωματική, ότι μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία και η προσπάθεια κατάργησης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας θα οδηγήσουν τελικά στην κατάρρευση της κοινωνίας. Αυτό για το οποίο πρέπει να εκπαιδευτούν οι κρατιστές είναι οι αιτίες και οι συνέπειες της παρέμβασης του κράτους σε μια ελεύθερη κοινωνία. Η εκπαίδευση του σύγχρονου σοσιαλιστή θα πρέπει επομένως να περιλαμβάνει βασικές έννοιες, όπως το φαινόμενο Cantillon του πληθωρισμού, ο νόμος της παραγωγής του Say, η πλάνη του σπασμένου παραθύρου του Bastiat, η ανάλυση του Rothbard για το κράτος, και η κριτική του Hoppe για την φορολογία.
Αυτές οι φιλελεύθερες έννοιες είναι απαραίτητες, ώστε να γίνει κατανοητό το γιατί μια έντονα ρυθμιζόμενη και χρηματοδοτούμενη από φόρους κρατικοπαρεμβατική κοινωνία γίνεται μη βιώσιμη και ασταθής μακροπρόθεσμα, οδηγώντας αναπόφευκτα σε μια οικονομική, πολιτική και πολιτιστική παρακμή. Μια φιλελεύθερη εκπαίδευση είναι απαραίτητη για την αντιστροφή αυτής της τάσης, διδάσκοντας στις νεότερες γενιές ότι ο σύγχρονος σοσιαλισμός είναι εγγενώς παρακμιακός, καθώς οι ατομικές αποταμιεύσεις μειώνονται, οι οικογενειακές αξίες εξασθενούν, η προσωπική ευθύνη εξαϋλώνεται, οι προσοδοθήρες πολλαπλασιάζονται, και η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς πέφτει κατακόρυφα. Όλα αυτά τα αποτελέσματα είναι οι προβλέψιμες συνέπειες του σύγχρονου σοσιαλισμού.
Η ηθική και οικονομική χρεοκοπία του τρέχοντος πολιτικού και οικονομικού συστήματος, και μαζί της η επίμονη αίσθηση ότι αυτό το σύστημα έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του, μπορεί να κάνει πολλούς κρατιστές δεκτικούς στις απαντήσεις που δίνει ο φιλελευθερισμός/λιμπερταριανισμός. Η εκπαίδευση του σύγχρονου σοσιαλιστή θα πρέπει επίσης να είναι πιο απλή υπόθεση από το να μετατρέψει έναν παραδοσιακό σοσιαλιστή σε φιλελεύθερο. Ο παλιός σοσιαλιστής είχε συχνά ένα στέρεο ιδεολογικό πλαίσιο βασισμένο στα γραπτά του Χέγκελ, του Μαρξ, του Ένγκελς και του Λένιν. Όμως οι περισσότεροι σύγχρονοι σοσιαλιστές δεν έχουν διαβάσει ποτέ αυτούς τους συγγραφείς, και στην καλύτερη περίπτωση είναι αόριστα εξοικειωμένοι με τις ιδέες τους. Οι κρατιστές δεν έχουν κάποια συγκεκριμένη, πραγματική ιδεολογία. Οι πολιτικές τους πεποιθήσεις συνήθως βασίζονται περισσότερο σε συναισθήματα, παρά σε αρχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν ερμηνεύουν αυτάρεσκα την υποχρεωτική καταβολή φόρων σαν πράξη «αλληλεγγύης».
Η φιλελεύθερη εκπαίδευση του σύγχρονου σοσιαλιστή πρέπει επομένως να περιλαμβάνει και την ηθική. Χρειάζεται οι κρατιστές να πειστούν ότι η υιοθέτηση του φιλελευθερισμού θα τους κάνει να αισθάνονται καλά με την συνείδησή τους. Εάν ξεκινήσουν αυτήν την εκπαίδευση με ανοιχτό μυαλό, εάν αφιερώσουν χρόνο για να κατανοήσουν πραγματικά τις πολιτικές και οικονομικές γνώσεις του φιλελευθερισμού, θα διαπιστώσουν ότι ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς, με την αυθεντική του σημασία, οδηγεί στην πιο ειρηνική, σταθερή και δίκαιη κοινωνία που μπορεί να υπάρξει.