Άρθρο του Isaac Deak, που δημοσιεύτηκε στις 23 Απριλίου 2020 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά.Με τον κορωνοϊό να εξαπλώνεται, οι Κυβερνήτες σε όλες τις Πολιτείες των ΗΠΑ ψάχνουν στις κυβερνητικές εργαλειοθήκες τους – στα σεντούκια που κρύβεται ο θησαυρός της υποτιθέμενης νόμιμης εξουσίας τους, αλλά κι εκείνης που έχουν σφετεριστεί - επιχειρώντας να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρότεινε την τήρηση κοινωνικών αποστάσεων και την καραντίνα, ενώ οι Πολιτείες απλώς επέβαλαν υποχρεωτικά διατάγματα. Κάποιοι διατείνονται ότι η παρέμβαση του κράτους είναι μια αναγκαιότητα, και ότι η ελεύθερη αγορά δεν θα μπορούσε να επιτύχει την εφαρμογή αυτών των μέτρων. Αυτό θέτει το ερώτημα εάν τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να προκύψουν σε μια ακρατική (αναρχοκαπιταλιστική) κοινωνία . Παρ’ όλο που τα μέτρα που παρατηρούμε στην παρούσα κρίση επιβάλλονται πράγματι από τον κρατικό βραχίονα, ορισμένοι παράγοντες της αγοράς θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τις ίδιες συνθήκες καραντίνας, αν και ίσως όχι στον ίδιο βαθμό. Να ξεκαθαρίσω ότι τίποτε από όσα γράφονται εδώ δεν έχει σκοπό να εκφέρει μια αξιολογική κρίση για την αποτελεσματικότητα των καραντινων, παρά μόνο ότι θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και χωρίς την ύπαρξη κράτους.
Κατ 'αρχάς, ας ορίσουμε τι σημαίνει «ακρατική κοινωνία».
Με μια ευρεία έννοια, είναι μια κοινωνία που στερείται μιας κυβέρνησης με ένα μονοπώλιο στα μέσα εξαναγκασμού. Μια λειτουργική ακρατική κοινωνία θα στηρίζεται στα συμβολαιϊκά δικαιώματα ιδιοκτησίας. Ελλείψει του κράτους, πολλά άτομα θα επέλεγαν να ζουν σε συμβολαιϊκές κοινότητες με κανόνες. Σε μια τέτοια συνθήκη, παράγοντες της αγοράς όπως οι ιδιωτικοί οργανισμοί ασφάλειας θα διατηρούσαν την τάξη μέσω της προστασίας των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Οι αναμφισβήτητα χρήσιμες πτυχές μιας διακυβέρνησης θα μπορούσαν εύκολα να διεκπεραιωθούν από παράγοντες της αγοράς που επιδιώκουν το κέρδος, και ως εκ τούτου αγωνίζονται για να παρέχουν το καλύτερο στους καταναλωτές.Εάν υπήρχε μια θανατηφόρος απειλή, όπως μια πανδημία, οι κάτοικοι αυτών των κοινοτήτων, που θα βασίζονταν στα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, θα ήταν απίθανο να επιτρέψουν την ελεύθερη είσοδο -εάν δεν την είχαν ήδη απαγορεύσει. Σε περίπτωση πανδημίας, το κίνητρο για τον περιορισμό της εισόδου, είτε στην ιδιοκτησία των κατοίκων, είτε στις συμβολαιϊκές κοινότητες, θα ήταν αρκετά μεγάλο, πράγμα που θα οδηγούσε ουσιαστικά σε μια αυτο-επιβαλλόμενη καραντίνα για την κοινότητα.
Αν και τα άτομα δεν θα βρίσκονταν πάντα και ανά πάσα στιγμή εντός της δικής τους περιουσίας, κάθε ιδιοκτησία θα είχε έναν ιδιοκτήτη και οι ιδιοκτήτες θα πιέζονταν να προστατεύσουν όσους θα βρίσκονταν εντός της οικίας ή του καταστήματός τους. Αυτό συμβαίνει και σήμερα αναφορικά με τους ιδιόκτητους χώρους. Στην παρούσα κρίση, τα γηροκομεία, που στεγάζουν τα πιο ευάλωτα στον ιό άτομα, είχαν ήδη λάβει προφυλάξεις και περιόριζαν την είσοδο πριν από την ανάληψη πρωτοβουλίας από το κράτος. Ορισμένοι έμποροι λιανικής στις Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν προληπτικά μέτρα για την καλύτερη δυνατή προστασία των πελατών τους, όπως ο πειραματισμός με διαδρόμους μίας μόνο κατεύθυνσης, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος να διασταυρωθούν οι πελάτες και να μεταδώσουν την ασθένεια ο ένας στον άλλο. Οι πιο ακραίες περιπτώσεις περιλαμβάνουν τον περιορισμό του αριθμού των πελατών στα καταστήματα. Στο ανταγωνιστικό πεδίο της ελεύθερης αγοράς, οι παραγωγοί έχουν ένα έντονο κίνητρο να προσελκύσουν αγοραστές, και σε μια πανδημία, τέτοια προληπτικά μέτρα θα καθησύχαζαν το θορυβημένο αγοραστικό κοινό. Προφανώς, δεν παίρνουν εθελοντικά μέτρα όλα τα καταστήματα λιανικής για να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού, και οι ίδιοι λιανοπωλητές πιθανότατα δεν θα τα έπαιρναν απόντος του κράτους. Ωστόσο, ανάλογα και με το βαθμό υστερίας των μαζών, εκείνοι που θα λάμβαναν κάποιες προφυλάξεις θα φαινόταν πιο ελκυστικοί στα μάτια των καταναλωτών. Εάν υπήρχε μια έντονη ζήτηση από τους καταναλωτές για προστασία από την ασθένεια κατά τη διάρκεια των αγορών τους, θα υπήρχε κι ένα ισχυρό κίνητρο κέρδους για τους λιανοπωλητές ώστε να υιοθετήσουν τέτοια πρωτόκολλα.
Οι εταιρείες που ειδικεύονται στην προστασία ατόμων και της περιουσίας τους θα λάμβαναν επίσης μέτρα για να σταματήσουν τη διάδοση ενός ιού. Σήμερα, οι εταιρείες των οποίων ο μοναδικός σκοπός είναι να μετριάσουν τις απώλειες είναι οι ασφαλιστικοί πάροχοι, και χωρίς ένα κράτος ο ρόλος τους θα γινόταν πιο καίριος. Όχι μόνο θα έπρεπε να καταβάλλουν αποζημιώσεις για τις πιθανές απώλειες, αλλά θα είχαν ένα ισχυρό κίνητρο να τις αποτρέψουν εξ αρχής. Μια πανδημία σχετίζεται με την ασθένεια, και οι εταιρείες ασφάλισης υγείας θα ήταν οι πιο πιθανές στο να επηρεαστούν. Προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους και να ελαχιστοποιήσουν τις ζημίες τους, αυτές οι εταιρείες θα έπαιρναν όσο το δυνατόν περισσότερα προληπτικά μέτρα για να αποτρέψουν την εξάπλωση μιας ασθένειας. Δεδομένου ότι τέτοιες εταιρείες λειτουργούν βάσει συμβολαίων με τους πελάτες τους, δεν θα μπορούσαν απλώς να αυξήσουν τα ασφάλιστρά τους ως αντίδραση στη μετάδοση της νόσου. Θα μπορούσαν, ωστόσο, να προσφέρουν χαμηλότερα ασφάλιστρα σε καινούργιους πελάτες που θα ήταν πρόθυμοι να μπουν σε καραντίνα, και υψηλότερα σε εκείνους που δεν θα ήταν πρόθυμοι. Οι εταιρείες θα μπορούσαν να δελεάσουν τους υπάρχοντες πελάτες με λιγότερο ακριβά εναλλακτικά σχέδια, ζητώντας τους μια αυτό-επιβαλλόμενη καραντίνα. Εάν οι πελάτες το επιθυμούσαν, οι εταιρείες θα μπορούσαν να αλλάξουν τα σχέδιά τους: θα λυόταν το παλιό συμβόλαιο και θα απαιτείτο η τήρηση καραντίνας.
Μπορεί να αντιταχθεί ότι αυτό το είδος συμβολαίου θα απαιτούσε έναν κρατικό, εξαναγκαστικό μηχανισμό επιτήρησης για την επιβολή του. Ωστόσο, αυτή η αντίρρηση είναι λανθασμένη και αγνοεί τη λειτουργία του προϋπάρχοντος status quo: η ασφάλιση συνοδεύεται από όρους. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος αγοράζει ασφάλιση για το σπίτι του και ότι ο ασφαλιστικός του πάροχος απαγορεύει ορισμένα αντικείμενα – τα τραμπολίνα, για παράδειγμα – στο σπίτι του, για λόγους αστικής ευθύνης, όπως είναι σύνηθες. Ο ασφαλιστικός πάροχος δεν θα πετούσε drone επιτήρησης αδιάκοπα πάνω από το σπίτι, αλλά αν εντοπιζόταν κάποιο τραμπολίνο υπό κανονικές συνθήκες, ο ιδιοκτήτης του ακινήτου θα παραβίαζε τη σύμβασή του και θα επωμιζόταν τις συνέπειες. Ομοίως, σε μια ακρατική κοινωνία, εάν ένας αγοραστής έχει συμφωνήσει σε έναν όρο για τήρηση καραντίνας και έχει αποδεχτεί τα φθηνότερα ασφάλιστρα, και στη συνέχεια αποφασίσει να περάσει μια επιπόλαια βραδινή έξοδο στην πόλη, εάν πιαστεί, θα έχει παραβιάσει τη σύμβαση. Οι ασφαλιστικοί πάροχοι θα μπορούσαν θεωρητικά να παρακολουθούν αυτούς που παραβιάζουν την καραντίνα, δημιουργώντας για παράδειγμα ένα σύστημα αναφοράς από τις επιχειρήσεις λιγότερο άμεσης ανάγκης. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, ως μέρος της σύμβασης, οι εταιρείες θα μπορούσαν να ζητήσουν την άδεια για να παρακολουθήσουν τις κινήσεις του πελάτη σε κάποιο βαθμό. Σίγουρα, οι μέθοδοι των εταιρειών θα μπορούσαν να γίνουν εξαιρετικά επεμβατικές - αν όχι εθελοντική τυραννία. Ωστόσο, προκειμένου να προσελκύσουν περισσότερους πελάτες, οι ανταγωνιζόμενες μεταξύ τους εταιρείες θα επιχειρούσαν να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση των πελατών τους με τα λιγότερο, κατά το δυνατόν, επεμβατικά μέσα.
Η ιδέα της καραντίνας που επιβάλλεται από την ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να εφαρμοστεί και στην παραγωγή. Επί του παρόντος, πολλοί παραγωγοί που επιδιώκουν να προσελκύσουν τους καλύτερους εργαζόμενους πληρώνουν ήδη την ασφάλιση υγείας των υπαλλήλων τους. Ο ασφαλιστικός πάροχος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις ίδιες τεχνικές - καθορίζοντας μέτρα καραντίνας σε νέα συμβόλαια ή προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις σε μια καλύτερη τιμή - σε ιδιοκτήτες εταιρειών, με τη διαφορά ότι αυτό θα ίσχυε για τη λειτουργία της εταιρείας. Προκειμένου να διατηρηθεί το κόστος χαμηλά, θα ενθαρρύνονταν κάποια μέτρα κατά της νόσου, όπως η τηλε-εργασία των υπαλλήλων των οποίων οι εργασίες θα μπορούσαν να εκτελεστούν από το σπίτι. Η παραγωγή θα μπορούσε να αναδιαταχθεί για να υπάρξει περισσότερος χώρος ή / και περισσότερη απομόνωση, ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποιοι εργαζόμενοι ενδεχομένως να απολύονταν. Αν και οι μέθοδοι φαίνονται ανάλγητες, οι εργαζόμενοι δεν εργάζονται ειδικά για τις ασφαλιστικές τους παροχές αλλά για τους μισθούς τους, και είναι η εταιρεία, και όχι οι εργαζόμενοι, που εξασφαλίζει την κάλυψη. Είναι επίσης σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι ο στόχος μιας εταιρείας είναι να εξασφαλίσει το καλύτερο εργατικό δυναμικό, και ότι επομένως θα επιδιώξει να ελαχιστοποιήσει τις περικοπές εργασίας όσο το δυνατόν περισσότερο.
Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι αυτές οι πολιτικές της αγοράς δεν θα ήταν τόσο βίαιες όσο εκείνες του κράτους. Κάποιοι μπορεί κάλλιστα να αποδεχτούν τους κινδύνους και να παραλείψουν την αγορά ασφαλιστικής κάλυψης. Αλλά σε αντίθεση με το κράτος, αυτοί οι παράγοντες της αγοράς επιδιώκουν το κέρδος επιλύοντας προβλήματα με τα, κατά το δυνατόν, αποτελεσματικότερα μέσα. Εάν οι καραντίνες αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέτρο, θα προτιμηθούν και, εάν όχι, πιθανότατα θα απορριφθούν. Το πιο σημαντικό είναι ότι, στην αγορά, η εφαρμογή τους θα είναι εθελοντική και η αποτελεσματικότητά τους θα κρίνεται μέσα από τη διαδικασία της αγοράς, και όχι από το μονοπώλιο του κράτους.
Συνοψίζοντας, η παρούσα κρίση έχει επιφέρει νέους, κρατικά υπαγορευμένους κανονισμούς - διατάγματα παραμονής στο σπίτι, κοινωνικές αποστάσεις κ.λπ. Πολλοί επιμένουν ότι το να αναλάβει δράση το κράτος δεν είναι μόνο μια αναγκαιότητα, αλλά ότι το κράτος είναι ο μόνος ικανός οργανισμός για την εφαρμογή αυτών των μέτρων. Στην πραγματικότητα, απόντος του κράτους, διάφοροι παράγοντες της αγοράς θα μπορούσαν να εφαρμόσουν πολλά από αυτά τα πρωτόκολλα σε εθελοντική βάση, και στην ελεύθερη αγορά η χρησιμότητά τους θα κρινόταν, αντί να επιβάλλεται αναγκαστικά.
***