Αν είστε κάπου ζεστά τώρα, ευχαριστήστε τον καπιταλισμό

Ευχαριστώ τον καπιταλισμό —και τους επιστήμονες, τους εφευρέτες, τους επιχειρηματίες και τους χρηματοδότες που ακμάζουν σε συνθήκες καπιταλισμού— που με κρατήσατε ζωντανό και ασφαλή αυτό το παγωμένο πρωινό.

Άρθρο του Raymond Niles, που δημοσιεύτηκε στις 31/1/2019 από το Foundation for Economic Research. Χρόνος ανάγνωσης 4'. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής. 

Χθες το βράδυ η θερμοκρασία έπεφτε κατά τρεις βαθμούς κάθε μία ώρα. Καθώς το γράφω αυτό το κείμενο, έξω έχει μείον 5 βαθμούς. Μια δίνη πολικού ψύχους από την Αρκτική, που συμβαίνει «μια φορά στα 40 χρόνια», σαρώνει τις μεσοδυτικές περιοχές της Αμερικής.

Είμαι τυχερός που είμαι ζωντανός. Θα χρειάζονταν μόνο μερικές ώρες για να πεθάνω από υποθερμία, αν ήμουν έξω με τέτοιο καιρό. Αλλά δεν είμαι απλά ζωντανός, είμαι και άνετος. Στο σπίτι μου έχει 20 βαθμούς. Χαλαρώνω δίπλα στο τζάκι μου, που εκπέμπει μια ζεστή θαλπωρή, καθώς οι απαλές φλόγες χορεύουν προς τέρψη των ματιών μου. Μπορώ να ακούσω την απαλή βουή των ανεμιστήρων που εκπέμπουν τη ζέστη γύρω από το σαλόνι μου, η οποία δημιουργείται από τον καυστήρα μου. Γράφω αυτό το κείμενο στον άνετο καναπέ μου, με έναν υπολογιστή στην αγκαλιά μου, που λειτουργεί χάρη στον ηλεκτρισμό και που τροφοδοτείται με πληροφορίες μέσω του Διαδικτύου, που με τη σειρά του λειτουργεί χάρη στον ηλεκτρισμό και τις γραμμές οπτικών ινών που μεταφέρουν τις πληροφορίες σε μένα, από υπολογιστές και ανθρώπους σε όλη τη γη.

Το ψυγείο μου είναι γεμάτο. Πήγα στο παντοπωλείο χθες το βράδυ με το αυτοκίνητό μου, που λειτουργεί χάρη σε έναν κινητήρα εσωτερικής καύσης και τροφοδοτείται από βενζίνη, η οποία διυλίστηκε από το αργό πετρέλαιο που αντλήθηκε από πετρελαιοπηγές που είχαν ανοίξει σε τρύπες βάθους ολόκληρων μιλίων, που μεταφέρθηκε μέσα από αγωγούς και σιδηροδρομικά βαγόνια, ραφιναρίστηκε σε πολύπλοκα και τεράστια διυλιστήρια, και μου έγινε προσβάσιμο μέσω αντλιών που τοποθετήθηκαν σε σταθμούς σε τοποθεσίες βολικές για χρήση. Τρώω ένα πορτοκάλι που καλλιεργήθηκε στη Φλόριντα, ή τη Βραζιλία, χιλιάδες μίλια μακριά, και μου το μετέφεραν με σιδηρόδρομους και αεροπλάνα με αεριωθούμενους κινητήρες.

Το τότε σε σύγκριση με το τώρα

Μπορείτε να συνεχίσετε αυτήν την περιγραφή των αποκτημάτων που, καθώς πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο, οι άνθρωποι μόνο να ονειρεύονται μπορούσαν. Ακόμη και για ένα άτομο που έζησε μόλις το 1900, το Διαδίκτυο και τα αεριωθούμενα αεροπλάνα θα φαινόταν σαν επιστημονική φαντασία. Για ένα άτομο που έζησε το 1800, ο ηλεκτρισμός και οι σιδηρόδρομοι και οι κινητήρες εσωτερικής καύσης θα φαινόταν σαν επιστημονική φαντασία. Και για τους αγρότες που εργάζονταν στα χωράφια -όπως έκανε περισσότεροι από το 90% όλων των ανθρώπων τα τελευταία 10.000 χρόνια μέχρι το 1800- η ίδια η τεχνολογία είναι μια έννοια που δεν θα μπορούσαν καν να διανοηθούν, καθώς έζησαν ζωές τόσο σκληρές, που δύσκολα μπορούμε να τις φανταστούμε.

Μερικά στατιστικά στοιχεία, που μετά βίας μπορούν να απεικονίσουν το χάσμα στην ποιότητα ζωής μεταξύ του 1800 και του σήμερα.

·         Προσδόκιμο ζωής (Έτη): 29 έναντι 72.

·         Παιδιά που πεθαίνουν πριν από την ηλικία των 5 ετών: 43% έναντι 4%.

·         Αναλφαβητισμός: 88% έναντι 15%.

·         Ποσοστό ανθρώπων που ζουν σε ακραία φτώχεια (λιγότερο από 1,90 $ την ημέρα): 89% έναντι 10%.

Οι περισσότεροι από όσους επιβίωναν, τις περισσότερες φορές βασανίζονταν, με τον ένα τρόπο ή τον άλλο. Σήμερα, οι περισσότεροι από εμάς ζούμε το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μας χωρίς πόνο ή βάσανα. Πριν από διακόσια και πλέον χρόνια, ο Πρόεδρος Τζορτζ Ουάσιγκτον σπάνια χαμογελούσε επειδή τα ξύλινα δόντια του, του προκαλούσαν σχεδόν συνεχή πόνο. Σήμερα, μπορεί κανείς να έχει οδοντικά εμφυτεύματα χωρίς πόνο και σχεδόν μόνιμα, ενώ το να πάει στον οδοντίατρο -που ήταν τότε μια τρομακτική δοκιμασία- είναι σχεδόν ανώδυνο λόγω των εφευρέσεων της νοβοκαΐνης και των οδοντιατρικών τροχών υψηλής ταχύτητας.

Ευχαριστώ τον Καπιταλισμό

Ποιον να ευχαριστήσω για όλα αυτά; Μπορώ να ευχαριστήσω τους εφευρέτες που επινόησαν τον κινητήρα εσωτερικής καύσης και το δίκτυο του ηλεκτρισμού. Μπορώ να ευχαριστήσω τους επιστήμονες που ανακάλυψαν τις αρχές της οπτικής και της φυσικής επιστήμης, οι οποίες κατέστησαν δυνατή τη μετάδοση των δεδομένων σε γραμμές οπτικών ινών. Μπορώ να ευχαριστήσω τους φιλοσόφους που ανακάλυψαν τις αρχές της λογικής που χρησιμοποίησαν οι επιστήμονες. Μπορώ να ευχαριστήσω τους επιχειρηματίες που τα συγκέντρωσαν όλα αυτά και τα πρόσφεραν στους καταναλωτές. Και μπορώ να ευχαριστήσω τους χρηματοδότες που επέλεξαν τις τελικά νικήτριες ιδέες και τους νικητές επιχειρηματίες, που μπόρεσαν να μετατρέψουν αυτές τις ιδέες σε ζωογόνα προϊόντα και υπηρεσίες.

Με μια λέξη, μπορώ να ευχαριστήσω τον καπιταλισμό. Το πολιτικό και οικονομικό σύστημα που τα κάνει δυνατά όλα αυτά είναι ο καπιταλισμός. Ο καπιταλισμός είναι το σύστημα της ελευθερίας – της ατομικής ελευθερίας και των ιδιωτικών ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων - που επιτρέπει στα άτομα να πάρουν τις ιδέες τους και να τις μετατρέψουν σε προϊόντα και υπηρεσίες, που ωφελούν τον εαυτό τους και τους άλλους μέσω του εμπορίου. Στο βαθμό που υφίσταται, ο καπιταλισμός απελευθερώνει την ανθρώπινη εφευρετικότητα η οποία κρατά εμένα -και εκατομμύρια συνανθρώπους μου- ζωντανούς και άνετους αυτό το απίστευτα κρύο πρωινό.

Δυστυχώς, ο καπιταλισμός υπάρχει μόνο εν μέρει στον κόσμο, αλλά στον βαθμό που τον υιοθετούν οι κοινωνίες, βιώνουν μια οικονομική ανάπτυξη και ευημερία που στις κοινότητες και στα σπίτια των ανθρώπων μεταφράζεται στην άνεση, την ασφάλεια και την ευχαρίστηση που βιώνω αυτή τη στιγμή. Χωρίς αυτές τις ζωογόνες τεχνολογίες πριν από διακόσια χρόνια, μπορεί να είχα υποστεί κρυοπαγήματα ή να πέθαινα μια μέρα σαν τη σημερινή.

Ευχαριστώ τον καπιταλισμό —και τους επιστήμονες, τους εφευρέτες, τους επιχειρηματίες και τους χρηματοδότες που όλοι τους ακμάζουν σε συνθήκες καπιταλισμού— γιατί με κρατήσατε ζωντανό και ασφαλή αυτό το παγωμένο πρωινό.

*** 

Ο Raymond C. Niles είναι Ανώτερος Συνεργάτης του Αμερικανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας και Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών & Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο DePauw. Είναι κάτοχος διδακτορικού στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο George Mason και MBA στα Finance & Economics από το Leonard N. Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.