Το 2015, ο Ross Douthat των New York Times εισήγαγε την ιδέα του woke (σ.σ. κοινωνικά «αφυπνισμένου», πολιτικά «ορθού») καπιταλισμού. Ουσιαστικά, ο Douthat πρότεινε ο woke καπιταλισμός να λειτουργεί αντικαθιστώντας την οικονομική αξία με τη συμβολική αξία. Στο πλαίσιο του woke καπιταλισμού, οι εταιρείες προσφέρουν στους εργαζόμενους ρητορικές, εικονικές ανταμοιβές, αντί για πιο δαπανηρές οικονομικές παραχωρήσεις, όπως υψηλότερους μισθούς και καλύτερες παροχές. Οι ίδιες χειρονομίες της πολιτικής «ορθότητας»/wokeness εξευμενίζουν επίσης τις liberal/σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές ελίτ, προωθώντας τις ατζέντες τους για τις πολιτικές των ταυτοτήτων, τον πλουραλισμό των φύλων, τα δικαιώματα των τρανσέξουαλ, τα χαλαρά κριτήρια μετανάστευσης, τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, και ούτω καθεξής.
Σε αντάλλαγμα, οι «αφυπνισμένες» εταιρείες ελπίζουν να γλιτώσουν από τους υψηλότερους φόρους, τους αυξημένους κανονισμούς, και την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία. Παρόλο που ο «αφυπνισμένος» καπιταλισμός αποξενώνει τους πολιτισμικά συντηρητικούς, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα παραμένει υπέρ των εταιρειών, καθιστώντας τον μια στρατηγική win-win για τις επιχειρήσεις.
Το 2018, ο αρθρογράφος του Business Insider, Josh Barro, υποστήριξε ότι ο καπιταλισμός της αφύπνισης παρέχει μια μορφή παραπολιτικής εκπροσώπησης για τους εργαζόμενους και τους εταιρικούς καταναλωτές. Δεδομένου του εκλαμβανόμενου αποκλεισμού τους από την πολιτική σφαίρα, ο woke καπιταλισμός τους προσφέρει εκπροσώπηση στη δημόσια σφαίρα, καθώς βλέπουν τις αξίες τους να αντανακλώνται στις εταιρικές δηλώσεις.
Άλλοι ισχυρίζονται ότι οι εταιρείες έγιναν πολιτικά ορθές μόνο και μόνο για να γλιτώσουν την «ακύρωση» από τον όχλο του Twitter και άλλους ακτιβιστές.
Παραμένω ανικανοποίητος με αυτές τις εξηγήσεις για τον καπιταλισμό της πολιτικής ορθότητας. Δεν πιστεύω ότι ο woke καπιταλισμός μπορεί πλέον να ερμηνευτεί επαρκώς με όρους εξευμενισμού των αριστερών, προσέλκυσης των σοσιαλδημοκρατών - αριστερών νομοθετών, ή αποφυγής της οργής των ακτιβιστών. Αντίθετα, καθώς η πολιτική ορθότητα έχει κλιμακωθεί και έχει καταλάβει τις εταιρείες και τα κράτη, έχει γίνει ένας μηχανισμός οριοθέτησης, ένα τεστ για τα μέλη του καρτέλ, ώστε να ταυτοποιηθούν και να διακριθούν από τους μη-πολιτικά ορθούς ανταγωνιστές τους, οι οποίοι πρέπει να στερηθούν τις επενδύσεις κεφαλαίων.
Ακριβώς όπως τα άτομα που δεν είναι αρκετά πολιτικώς ορθά ακυρώνονται από την πολιτική ζωή, έτσι και οι εταιρείες που δεν είναι αρκετά πολιτικώς ορθές θα ακυρωθούν από την οικονομία. Ο Δείκτης Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διακυβέρνησης (ESG) είναι μια κινεζικού τύπου κοινωνική βαθμολογία για την αξιολόγηση των επιχειρήσεων. Οι woke κεντρικοί σχεδιαστές χρησιμοποιούν τον Δείκτη ESG για να ανταμείψουν όσους ανήκουν στις τάξεις τους, και να εκδιώξουν τους μη woke παίκτες από την αγορά, απομακρύνοντας την ιδιοκτησία και τον έλεγχο της παραγωγής από εκείνους που δεν συμμορφώνονται. Ο Δείκτης ESG χρησιμεύει ως εισιτήριο εισόδου για την είσοδο στα καρτέλ της πολιτικής ορθότητας. Η τάση του woke «καπιταλισμού» είναι προς τη μονοπώληση - η τοποθέτηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου ελέγχου της παραγωγής και της διανομής σε αυτές τις ευνοούμενες εταιρείες, ενώ παράλληλα εξαλείφονται κλάδοι και παραγωγοί που θεωρούνται είτε περιττοί είτε εχθρικοί.
Η επενδυτική προσέγγιση της BlackRock, Inc., του μεγαλύτερου διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων παγκοσμίως, προσδίδει αξιοπιστία σε αυτή την ερμηνεία. Η BlackRock υποστηρίζει σταθερά τον καπιταλισμό των κοινωνικών εταίρων (stakeholders) - το εταιρικό ήθος της ωφέλειας των κοινωνικών εταίρων εκτός, ή αντί, των μετόχων.
Στην επιστολή του 2021 προς τους διευθύνοντες συμβούλους, ο διευθύνων σύμβουλος της BlackRock, Larry Fink, κατέστησε σαφή τη θέση του σχετικά με τις επενδυτικές αποφάσεις, δηλώνοντας ότι «ο κλιματικός κίνδυνος είναι επενδυτικός κίνδυνος» και ότι «η δημιουργία βιώσιμων επενδύσεων σε δείκτες επιτρέπει μια μαζική επιτάχυνση των κεφαλαίων προς τις εταιρείες που είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τον κλιματικό κίνδυνο».
Ο Fink υποσχέθηκε μια «τεκτονική μετατόπιση» στην επενδυτική συμπεριφορά, μια αυξανόμενη επιτάχυνση των επενδύσεων που θα πηγαίνουν σε εταιρείες με επίκεντρο τη «βιωσιμότητα». Ο Fink προειδοποίησε τους διευθύνοντες συμβούλους: «Και επειδή αυτό θα έχει έναν τόσο δραματικό αντίκτυπο στον τρόπο κατανομής των κεφαλαίων, κάθε διοικητική ομάδα και διοικητικό συμβούλιο θα πρέπει να εξετάσουν πώς αυτό θα επηρεάσει το μερίδιο της εταιρείας τους στην αγορά».
Ρίχνοντας έτσι το γάντι στους ενδιαφερόμενους, ο Fink επανέλαβε τα λόγια του ιδρυτή και προέδρου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) Klaus Schwab, ο οποίος έγραψε τον Ιούνιο του 2020: «Κάθε χώρα, από τις Ηνωμένες Πολιτείες έως την Κίνα, πρέπει να συμμετάσχει, και κάθε κλάδος, από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έως την τεχνολογία, πρέπει να μετασχηματιστεί. Εν ολίγοις, χρειαζόμαστε μια "Μεγάλη Επανεκκίνηση" του καπιταλισμού».
Σε αντίθεση όμως με τη ρητορική τοποθέτηση του Schwab, η ρήση του Fink «go woke, or go broke» (γίνετε πολιτικά ορθοί, αλλιώς θα φαλιρήσετε) δεν πρέπει να απορριφθεί ως συνωμοσιολογικό παραλήρημα του Dr. Evil (σ.σ. του Schwab). Έχει την ωμή δύναμη των κεφαλαίων να την υποστηρίζουν.
Η επιστολή του Fink προς τους CEOs του 2022 συνεχίζει την προώθηση του καπιταλισμού των κοινωνικών εταίρων, υπονοώντας ότι ο καπιταλισμός αυτού του είδους ήταν πάντα ο τρόπος λειτουργίας των επιτυχημένων καπιταλιστικών επιχειρήσεων:
«Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, είχα την ευκαιρία να μιλήσω με αμέτρητους διευθύνοντες συμβούλους και να μάθω τι διακρίνει τις πραγματικά σπουδαίες εταιρείες. Ξανά και ξανά, αυτό που μοιράζονται όλες τους είναι ότι έχουν μια σαφή αίσθηση του σκοπού τους, συνεπείς αξίες και, κυρίως, αναγνωρίζουν τη σημασία της συνεργασίας με τους βασικούς κοινωνικούς εταίρους τους, και της προσφοράς τους σε όλα αυτά. Αυτό είναι το θεμέλιο του καπιταλισμού των κοινωνικών εταίρων.»
Σύμφωνα με τον Fink, ο καπιταλισμός των κοινωνικών εταίρων δεν αποτελεί παρέκκλιση. Συνεχίζει δηλώνοντας, μάλλον αμυντικά: «Δεν πρόκειται για μια κοινωνική ή ιδεολογική ατζέντα. Δεν είναι "πολιτική ορθότητα". Είναι καπιταλισμός...»
Οι εταιρικοί και κρατικοί εταίροι του WEF, συμπεριλαμβανομένης της BlackRock Inc., προτάσσουν τον αχυράνθρωπο του «νεοφιλελευθερισμού» - τον οποίο εξισώνουν με την ελεύθερη αγορά - ως την πηγή των οικονομικών και κοινωνικών δεινών για τις μάζες. Όμως, η εταιρική και κρατική ευνοιοκρατία που ωφελεί διαφοροποιημένα επιλεγμένους κλάδους και παράγοντες εντός των κλάδων - ή αλλιώς ο κορπορατισμός, και όχι ο δίκαιος και ελεύθερος ανταγωνισμός - είναι η πραγματική πηγή όσων καταγγέλλουν οι Fink, Schwab και οι όμοιοί τους.
Ο κορπορατισμός, γνωστός και ως «οικονομικός φασισμός», περιλαμβάνει τη συντονισμένη παραγωγή και τη λειτουργία της κοινωνίας από μια κοινοπραξία κυρίαρχων ομάδων συμφερόντων. Αν μη τι άλλο, ο «καπιταλισμός των κοινωνικών εταίρων» είναι μια μορφή κορπορατισμού. Επιπλέον, παρά τον αντίθετο ισχυρισμό του Fink, ο κορπορατισμός που προωθεί ασκεί την εταιρική εξουσία και βασίζεται στις κρατικές κυρώσεις για να επιτύχει μια συγκεκριμένη ιδεολογική και πολιτική ατζέντα. Αυτή η ατζέντα είναι η πολιτική ορθότητα / wokeism. Συνεπώς, ο woke καπιταλισμός ονομάζεται ακριβέστερα woke κορπορατισμός.
Όπως είναι φυσικό, ο καπιταλισμός των κοινωνικών εταίρων έχει θεωρηθεί από ορισμένους συντηρητικούς, ακόμη και από μερικούς σοσιαλιστές, ως μια νέα προσέγγιση για την προώθηση του σοσιαλισμού. Ωστόσο, ο καπιταλισμός των κοινωνικών εταίρων δεν προωθεί τον σοσιαλισμό ως τέτοιο. Αντίθετα, τείνει προς τον εταιρικό σοσιαλισμό. Σε ακραίες εκδοχές του, ισοδυναμεί με καπιταλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά - ένα αυταρχικό κράτος που κατευθύνει την κερδοσκοπική παραγωγή κρατικά εγκεκριμένων εταιρικών οργανισμών.
Όσον αφορά τον εταιρικό σοσιαλισμό, ο Anthony C. Sutton, ο αείμνηστος ιστορικός και μετέπειτα αποπεμφθείς μελετητής του Ινστιτούτου Hoover, τον περιέγραψε ως εξής:
«Ο γερο-Τζον Ντ. Ροκφέλερ και οι καπιταλιστές του 19ου αιώνα ήταν πεπεισμένοι για μια απόλυτη αλήθεια: ότι δεν θα μπορούσε να συσσωρευτεί μεγάλος χρηματικός πλούτος υπό τους αμερόληπτους κανόνες μιας ανταγωνιστικής κοινωνίας laissez faire. Ο μόνος σίγουρος δρόμος για την απόκτηση τεράστιου πλούτου ήταν το μονοπώλιο: εκδιώξτε τους ανταγωνιστές σας, μειώστε τον ανταγωνισμό, εξαλείψτε το laissez faire και, πάνω απ' όλα, εξασφαλίστε κρατική προστασία για τη βιομηχανία σας μέσω πειθήνιων πολιτικών και κυβερνητικών ρυθμίσεων. Αυτή η τελευταία οδός αποφέρει ένα νόμιμο μονοπώλιο, και ένα νόμιμο μονοπώλιο οδηγεί πάντα στον πλούτο.
Αυτό το ληστρικό σχήμα είναι επίσης ... το σοσιαλιστικό σχέδιο. Η διαφορά μεταξύ ενός εταιρικού κρατικού μονοπωλίου και ενός σοσιαλιστικού κρατικού μονοπωλίου είναι ουσιαστικά μόνο η ταυτότητα της ομάδας που ελέγχει τη δομή εξουσίας... Ονομάζουμε αυτό το φαινόμενο του εταιρικού νομικού μονοπωλίου - τον έλεγχο της αγοράς που αποκτάται με τη χρήση πολιτικής επιρροής - με το όνομα εταιρικός σοσιαλισμός.»
Ο εταιρικός σοσιαλισμός, όπως βλέπουμε, έχει μακρά ιστορία, η οποία χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα. Έχω γράψει για την ιστορία αυτή σε σχέση με τα μονοπωλιακά και σοσιαλιστικά ιδεώδη του King Camp Gillette, του ιδρυτή της εταιρείας ξυραφιών Gillette. Ο Gillette συνέγραψε και χρηματοδότησε τη συγγραφή πολλών βιβλίων για την προώθηση ενός εταιρικού σοσιαλισμού. Υποστήριζε ότι ο σοσιαλισμός εγκαθιδρύεται καλύτερα από τις εταιρείες. Οι εταιρείες, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές θα συνεχίζονταν μέχρις ότου όλη η παραγωγή να ενταχθεί τελικά σε μια «Παγκόσμια Εταιρεία», με όλους τους «πολίτες» να κατέχουν ίσες μετοχές. Αν και αυτό δεν είναι το όραμα των σύγχρονων εταιρικών σοσιαλιστών όπως ο Fink και ο Schwab, είναι εξίσου αλαζονικοί και περιφρονούν την ελεύθερη αγορά.
Ομοίως, σε αντίθεση με την «ορθή» άποψη, δεν είναι αντιδραστικό να αντιταχθεί κανείς στον woke καπιταλισμό. Ο οικονομικός φασισμός, σε οποιαδήποτε μορφή, δεν είναι δημοκρατικός. Ούτε, όπως αναγνώρισε ο Xi Jinping σε πρόσφατη ομιλία του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, είναι εξισωτικός. Εκχωρεί την οικονομική και πολιτική εξουσία στα χέρια επιλεγμένων εταιρικών και κρατικών ελίτ και συγκεντρώνει τον έλεγχο του πλούτου στα χέρια τους - όσο κι αν υπόσχονται να τον αναδιανείμουν μέσω της «κοινωνικής δικαιοσύνης».
Εκτός από την οικοδόμηση παράλληλων πολιτιστικών, οικονομικών και κοινωνικών δομών, βραχυπρόθεσμα, ο πολιτικά «ορθός» κορπορατισμός μπορεί να αμφισβητηθεί με την απόσυρση του αγοραστικού κοινού από εταιρείες που τηρούν την ESG, και με την εναντίωση στους πολιτικούς που προωθούν αυτές τις εταιρείες μέσω της νομοθετικής εύνοιας.
